شناخت طبع و مزاج یکی از راه‌های شناخت ویژگی‌های جسمی و روحی هود و دیگران است. علم مزاج شناسی به ما کمک می‌کند بتوانیم نحوه‌ی تغذیه، ورزش و نوع پوشش خود را انتخاب کنیم. مثلا اگر مزاجمان سرد است خوردن خوراکی‌های  سرد برایمان ضرر دارد. بنابر این با دانستن علم طبایع در طبیعت می‌توانیم از تاثیر طبایع جسم و روحمان آگاهی پیدا کرده و روش زندگی‌مان را با توجه به طبع‌مان تغییر دهیم.

اهمیت شناخت مزاج برای حفظ تعادل بدن

به حالتی که از تاثیر چیزی در محیط اطراف، بر انسان به وجود آید، طبع یا مزاج می‌گویند. اهمیت شناخت مزاج برای حفظ تعادل بدن بسیار مهم است. حفظ تعادل بدن از نظر مزاجی یعنی حفظ سلامتی و هرگاه به هر دلیلی بدن از این حالت تعادل خارج شود، گرمی، سردی، خشکی یا رطوبت در آن افزایش پیدا کرده و موجب بروز بیماری خواهد شد. برای اینکه یک فرد تغذیه‌ی مناسبی داشته باشد حتما باید از نوع مزاج خود، محیط جغرافیایی که در آن زندگی می‌کند و طبیعت مواد غذایی از نظر سردی یا گرمی آشنایی داشته باشد. در غیر این صورت اگر از بهترین و گران‌ترین مواد غذایی هم استفاده کند برای او مفید نخواهد بود. در بعضی از مزاج‌ها خوردن یک غذای نامناسب می‌تواند مشکلات زیادی را بوجود آورد برای مثال بعضی از افراد با خوردن حتی یک دانه خرما بدنشان جوش می‌زند.

انواع خلط برای شناخت مزاج انسان

هدف از نوشتن این مطلب معرفی انواع خلط برای شناخت مزاج انسان است. خلط به معنی آمیختن می‌باشد، زمانی که غذا در بدن شروع به هضم شدن می‌کند، با شیره‌ی گوارشی موجود در کبد مخلوط شده و به مواد مفید در بدن تبدیل می‌شود. بدن انسان از ترکیب چهار خلط دم ،صفرا، سودا و بلغم ساخته می‌شود. کم یا زیاد شدن هر کدام از این ها در بدن،موجب تغییر شکل در ساختمان بدن، تفاوت در صورت، زیبایی، چاقی یا لاغری و رنگ پوست می‌شود. به همین دلیل است که هر فردی، دارای اندامی خاص با اشکال گوناگون و تمایلات غذایی، اخلاق، رفتار و علاقه‌مندی متفاوت است.

ویژگی‌های ظاهری افراد دموی مزاج

ویژگی‌های افراد دموی مزاج عبارتند از: سرخ بودن پوست زبان، داشتن پوست گرم و مرطوب، عرق زیاد، وجود جوش زیاد در بدن، بالا بودن سرعت رشد مو، نداشتن مشکل گوارشی، شیرین بودن طعم دهان، عادی بودن ترشحات بینی، داشتن لب‌های کلفت، دارای دست و پا و اندام درشت، ناسازگار با محیط‌های گرم، حرکات سریع و ناسازگار با خوراکی‌های گرم و شیرین، سنگینی سر و بدن، داشتن احساس خستگی، سنگینی خواب، باهوش، داشتن مداوم وز وز گوش.

ویژگی‌های ظاهری افراد صفراوی مزاج

ویژگی‌های ظاهری افراد صفراوی مزاج عبارتند از: پوست خشک و گرم، زبان و چشم هایشان زرد است. جوش و آکنه‌های پوستی، خارش و گرمی دست و پا، طاسی یا ریزش مو، احساس خشکی در بینی، فرورفتگی زیر چشم ها، میل به خوردن خوراکی‌های ترش، احساس بی حالی در حمام، یبوست و بواسیر به علت خشکی مزاج، داغی کف پا در افراد صفراوی مزاج دیده شده است.

ویژگی‌های ظاهری افراد سوداوی مزاج

ویژگی‌های ظاهری افراد سوداوی مزاج عبارتند از: خون غلیظ و سیاه، پوست تیره، دمل‌های چرکی، خال سیاه و لک‌های تیره، حساسیت‌های پوستی، سفید شدن زود رس مو‌ها، موهای زائد فراوان، احساس شور یا بی مزه بودن دهان، سیری زود هنگام، حساس به خوردن خوراکی‌های گرم و خشک، امکان ابتلا به یبوست و بواسیر به علت خشکی مزاج، سوزش دهانه معده، دیر به دیر بیمار شدن تیره شدن رنگ ادرار،کوچک بودن عضلات، گرفتگی های عضلانی، بیخوابی و احساس گز گز شدن در بدن می‌باشند.

ویژگی‌های ظاهری افراد بلغمی مزاج

ویژگی‌های ظاهری افراد بلغمی مزاج عبارتند از: بعضی از آن‌ها دارای پوست سفید و نرم و روشن، لک و پیس روی پوست، دندان و ناخن‌های شکننده، خال‌های گوشتی، پف زیر چشم، سفید شدن موها با سرعت، پوست سرد و مرطوب،عرق سرد، کم بودن سرعت رشد مو، سردی همیشگی در نوک دست و پاها، شل بودن آب بینی، خواب آلودگی، زبان مرطوب و سفید، بزاق دهان چسبنده، عدم تشنگی، ترشی طعم دهان و معده ضعیف می‌باشند همچنین افراد دارای این مزاج غذا های تند می‌خورند و ضربان قلب پایینی دارند، در زمستان حالشان بد می‌شود از سرما فراری هستند و به بخاری و پوشیدن لباس‌های گرم علاقه زیادی دارند و خیلی زود مریض می‌شوند.

راه‌های تشخیص طبع و مزاج

به طور کلی چهار نوع طبع گرم، خشک،سرد و مرطوب وجود دارد. راه‌های تشخیص طبع و مزاج به این صورت است که افراد صفراوی مزاج دارای طبع گرم و خشک، افراد سوداوی مزاج دارای طبع سرد و خشک، افراد بلغمی دارای طبع سرد و مرطوب و افراد دموی دارای طبع گرم و مرطوب می‌باشند. نکته قابل توجه این است که اگر در بدن فردی میزان هر کدام از اخلاط چهار گانه در حال تعادل باشد او دارای طبع معتدل است ولی اگر به علل مختلف مانند تغذیه نامناسب، روحیات اخلاقی نامناسب و ... دو یا سه خلط در خونش بالا رفته و با یک دیگر مخلوط شود به طوری که از خصوصیات هرکدام از اخلاط چهار گانه در وجودش پیدا شده و باعث تغییر رفتار یا تغییر مزاج ظاهری او شود می‌گوییم فرد دارای طبع مختلط است. علت اینکه گاهی اوقات فرد در یک روز رفتار‌های متفاوتی از تمام اخلاط نشان دهد نیز ممکن است همین امر باشد.

تشخیص طبع و مزاج با توجه به گروه خونی

تشخیص طبع و مزاج با توجه به گروه خونی عبارتند از: گروه‌های مختلف خونی طبع های مختلفی دارند که تغییر نمی‌کند، برای مثال بسیاری از افرادی که گروه خونی A دارند طبع سوداوی، افراد دارای گروه خونی Bطبع بلغمی، گروه خونی O طبع دموی و افرادی که گروه خونی AB دارای طبع صفراوی هستند. امکان دارد فردی با گروه خونی A دارای علائم بلغمی باشد که در این صورت طبع و مزاج مادر زادی او سودا و طبع به دست آمده اش بلغم خواهد بود. هرچقدر از گروه خونی O به سمت گروه خونی AB برویم،خون آلوده و خشک می‌شود.

تشخیص طبع و مزاج با توجه به عمر

تشخیص طبع و مزاج با توجه به عمر اینگونه است که: عمر هر انسانی‌ دارای چهار مرحله است و هرمرحله به علت تغییراتی که در آن اتفاق می‌افتد، دارای مزاج‌های گوناگون است. نکات مهم: هروقت مزاج اصلی انسان تمایل بیشتری به خشکی داشته باشد، او در طول عمر خود به جوانان شباهت بیشتری دارد و به پیر‌ها شباهتی ندارند، هروقت مزاج اصلی انسان تمایل بیشتری به سردی و رطوبت داشته باشد، شخص در طول عمر خود به افراد پیر شباهت دارد و هیچ شباهتی به افراد جوان ندارند. هروقت سن انسان به حدی برسد که مزاج او مانند مزاج اصلی اش باشد دچار بیماری می‌شود، زیرا دو مزاج از یک نوع، در بدن او افرایش پیدا کرده است و موجب بیماری می‌شود.

تشخیص طبع و مزاج با توجه به دفع بدن

تشخیص طبع و مزاج با توجه به دفع بدن حائز اهمیت است. دفع بدن از جمله عرق، مدفوع، و ادرار یکی دیگر از راه هاییست که باعث تعیین نوع طبع و مزاج می‌شود، برای این منظور لازم است تا هنگام دفع فضولات بدن خود به ویژگی‌های آن‌ها توجه کنید. اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره از همیشه باشد این نشان دهنده غلبه صفرا در بدن و گرمی مزاج است. بی رنگ بودن یا کم رنگ بودن مدفوع و ادرار نشانه‌ی سردی مزاج است. اگر عرق انسان با بوی زیاد و تندی همراه باشد، نشانه‌ی گرمی مزاج و غلبه صفرا بر بدن است. اگر عرق انسان کم بو باشد یا بو نداشته باشد نشانه‌ی سردی مزاج است.

تشخیص طبع و مزاج با توجه به خواب و بیداری

تشخیص طبع و مزاج با توجه به خواب و بیداری به این صورت است که مزاج سرد و مرطوب موجب خواب آلودگی می‌شود، به همین دلیل افراد بلغمی و دموی، به خواب و استراحت بیشتری نیاز دارند. خواب از بیرون بدن انسان را سرد می‌کند و از درون گرم می‌کند. اگر خواب در روز کم باشد، درون را مرطوب و اگر طولانی باشد درون را سرد و سست می‌کند. خواب زیاد در بدن شخص صفراوی به علت ایجاد سردی و رطوبت به کاهش حرارت بدن آن‌ها کمک می‌کند و برعکس شخص بلغمی با خواب طولانی دچار افزایش خلط بلغم می‌شود. بیداری بر عکس خواب است یعنی بیرون بدن را گرم و داخل را خسته و سرد می‌کند.