ستارهشناسان با استفاده از شبکهای از تلسکوپهای رادیویی روی زمین و فضا، جزئیترین منظرهای را که تاکنون از یک جت پلاسما از یک سیاهچاله بسیار پرجرم در قلب یک کهکشان دور شلیک میشود، ثبت کردهاند.
تینا مزدکی_ این جت که از قلب یک بلازار دور به نام «۳C ۲۷۹» میآید، تقریباً با سرعت نور حرکت میکند و الگوهای پیچیدهای را در نزدیکی منبع خود نشان میدهد. این الگوها نظریه استانداردی را که به مدت ۴۰ سال برای توضیح چگونگی شکل گیری و تغییر این جت ها در طول زمان مورد استفاده قرار گرفته است، به چالش میکشد.
مشاهدات به کمک موسسه ماکس پلانک برای نجوم رادیویی در بن، آلمان امکان پذیر شد، جایی که دادههای تمام تلسکوپهای شرکت کننده برای ایجاد یک تلسکوپ مجازی با قطر موثر حدود ۱۰۰۰۰۰ کیلومتر ترکیب شدند.
تلسکوپی بزرگتر از زمین رد یک سیاهچاله در دوردست را زد!
بلازارها درخشان ترین و قوی ترین منابع تابش الکترومغناطیسی در کیهان هستند. آنها زیرمجموعهای از هستههای فعال کهکشانی هستند که شامل کهکشانهایی با یک سیاهچاله مرکزی پرجرم هستند که ماده را از اطراف جمع میکنند. حدود ۱۰ درصد از هستههای فعال کهکشانی که به عنوان اختروش طبقه بندی میشوند، جت های پلاسمایی نسبیتی تولید می کنند.
اخیراً، تیمی از محققان از جمله دانشمندان مؤسسه ماکس پلانک برای نجوم رادیویی (MPIfR) در بن، آلمان، از درونیترین منطقه جت در blazar ۳C ۲۷۹ با وضوح زاویهای بیسابقه تصویربرداری کردهاند و رشتههای مارپیچ منظم قابلتوجهی را شناسایی کردهاند و نیاز به تجدید نظر در مدلهای نظری که تا به امروز مورد استفاده بودند را ایجاد کردهاست.
پنجره جدید کیهان که توسط مأموریت RadioAstron باز شد، جزئیات جدیدی را در جت پلاسمایی ۳C ۲۷۹، یک سیاهچاله عظیم در هستهاش، آشکار کرده است. این جت حداقل دو رشته پیچ خورده پلاسما دارد که بیش از ۵۷۰ سال نوری از مرکز فاصله دارند.
این اولین باری است که ما چنین رشته هایی را تا این اندازه نزدیک به مبدا جت می بینیم و آنها در مورد چگونگی شکل دهی سیاهچاله به پلاسما به ما می گویند. جت داخلی نیز توسط دو تلسکوپ دیگر به نامهای GMVA و EHT در طول موجهای بسیار کوتاهتر (۳.۵ میلیمتر و ۱.۳ میلیمتر) رصد شد، اما آنها قادر به تشخیص اشکال رشتهای نبودند، زیرا برای این وضوح بسیار ضعیف بودند.
جتهای پلاسما که از بلازارها میآیند واقعا مستقیم و یکنواخت نیستند. آنها پیچ و تابهایی را نشان میدهند که نشان میدهد چگونه پلاسما تحت تأثیر نیروهای اطراف سیاهچاله قرار میگیرد. اخترشناسانی که این پیچها را در ۳C۲۷۹ که رشتههای مارپیچ نامیده میشوند مطالعه کردند، دریافتند که این پیچها ناشی از ناپایداریهایی است که در پلاسمای جت ایجاد میشوند. در این فرآیند، آنها همچنین متوجه شدند که نظریه قدیمی که برای توضیح چگونگی تغییر جت ها در طول زمان استفاده کرده بودند، دیگر جواب نمی دهد. از این رو، مدلهای نظری جدیدی مورد نیاز است که بتواند توضیح دهد که چگونه رشتههای مارپیچی بسیار نزدیک به منشا جت شکل میگیرند و تکامل مییابند. این یک چالش بزرگ است، اما همچنین فرصتی عالی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این پدیده های شگفت انگیز کیهانی است.