صدها نوع واکسن برای مقابله با ویروس کرونا در سراسر جهان در دست تهیه است. در این مجموعه روند پژوهش، ساخت، دریافت مجوز و انتقال واکسن‌های مختلف دنبال می‌شود.

پاندمی کرونا زندگی بشر را با چالش‌های جدیدی مواجه کرده است. خطرات ویرانگر ویروس کرونا محققان و موسسه‌های علمی را مجبور کرد که با سرعتی باورنکردنی دست به تحقیق و تهیه واکسنی برای مقابله با این ویروس بزنند. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان امیدوارند که واکسنی موثر برای مقابله با این پاندمی تهیه شود.

انواع واکسن های کرونا

تولید سه واکسن مختلف کرونا توسط سه شرکت دارویی "بیونتک- فایزر"، "مدرنا" و "آسترازنکا" در اروپا و آمریکا خبر امیدوارکننده‌ای برای جهانیان است. این واکسن‌ها هرسه موثرند و احتمال دارد دست کم یکی از آنها در روزهای پایانی سال جاری میلادی به بازار عرضه شود. تحقیقات نشان می‌دهند که این سه واکسن علیه ویروس کووید 19 موثرند. اما تفاوت اساسی در قیمت و نحوه نگهداری با یکدیگر دارند.

به گزارش سی تی وی، با آزمایش موفقیت آمیز واکسن کرونای دو شرکت مدرنا و فایزر، دو غول داروسازی آمریکا امید‌ها برای پایان همه گیری کووید 19 در جهان افزایش یافته است. هر دو شرکت اعلام کرده اند واکسن هایشان می‌تواند نزدیک به 95 درصد کارایی و تاثیرگذاری داشته باشد. با این حال، یکی از چالش‌هایی که در این زمینه مطرح است طول زمانی است که این واکسن‌ها بدن را در برابر ویروس مصون نگه می‌دارند.

مشخصات واکسن "بیونتک- فایزر"

شرکت سازنده: شرکت داروسازی "بیون‌تک- فایزر

کشور:آمریکا

میزان تأثیر گذاری: 90 درصد

عوارض جانبی: ندارد

شرکت داروسازی "بیون‌تک- فایزر" روز نهم نوامبر خبر موفقیت خود در تولید واکسن کرونا را منتشر کرد. میزان موثر بودن این واکسن 90 درصد است و به گروه واکسن‌های mRNA تعلق دارد. تا به حال در کسانی که این واکسن روی آنها مورد آزمایش قرار گرفته‌، عوارض جانبی مهم مشاهده نشده است.

 بهای هر واکسن 20 دلار است و دوز مضاعف آن ضروری است. این واکسن باید در دمای منهای 70 درجه انبار و منتقل شود. در دمای یخچال معمولی تنها پنج روز دوام می‌آورد.

واکسن شرکت "بیون‌تک- فایزر" را قابل تزریق برای هر سنی است و برای بالای 65 ساله‌ها تا 94 درصد موثر است. اما ابعاد تاثیرگذاری آن تحت هر شرایطی روشن نیست. به عبارتی روشن نیست که آیا فرد با این واکسن در مواجه با نوع سخت بیماری ایمن می‌شود یا خیر. هم‌چنین روشن نیست که آیا این واکسن برای مهار پاندمی موثر است و جلوی انتقال آن را می‌تواند بگیرد یا نه.

شرکت "بیون‌تک- فایزر" می‌گوید امکانات و تجربه زیادی در انبار و انتقال آن به سراسر جهان دارد.

واکسن تولید شده توسط شرکت "مدرنا"

شرکت سازنده: مدرنا

کشور: آمریکا

میزان تأثیر گذاری: 94.5 درصد

عوارض جانبی: ندارد

خبر تولید واکسنی دیگر علیه ویروس کووید 19 توسط شرکت مدرنا روز 16 نوامبر منتشر شد.  میزان تاثیرگذاری آن 94.5 درصد است. عوارض جانبی محسوسی ندارد. قیمت هر واکسن 25 دلار است و دو واکسن برای ایجاد مصونیت لازم است.

واکسن  "مدرنا" را می‌توان در دمای معمولی یخچال تا 30 روز نگهداشت و تا دوماه در دمای منهای 20 درجه سانتیگراد انبار کرد. میزان تاثیر آن بر موارد سخت بیماری نیز مثبت بوده و برای هر سنی قابل استفاده است. در مورد این واکسن نیز روشن نیست که تا چه حد می‌توان با آن جلوی پاندمی کرونا و انتقال آن را گرفت.

جدیدترین تحقیقات در آمریکا نشان داده است واکسن مدرنا می‌تواند در بدن بیماران باعث ایجاد پاسخ ایمنی شود. این پاسخ ایمنی می‌تواند برای 3 ماه در بدن افراد باقی بماند.

متخصصان می‌گویند واکسن کرونای شرکت مدرنا باعث جلوگیری از حمله ویروس به سلول‌های بدن انسان می‌شود. اما همان طور که از قبل پیش‌بینی می‌شد از سطح آنتی بادی بدن به مرور زمان کاسته می‌شود. با این حال، مشاهده شده است در تمامی داوطلبان واکسن کرونا حداقل برای 3 ماه به اندازه کافی اثرگذار است که بتواند باعث ایجاد مصونیت شود.

واکسن شرکت مدرنا دو بار و در فاصله 28 روز به فرد تزریق می‌شود. متخصصان می‌گویند اگر چه میزان آنتی بادی (پادتن) خون با گذشت زمان کاسته می‌شود، اما این موضوع جای نگرانی ندارد.

مدرنا احتمال می‌دهد که تا پایان سال جاری میلادی 20 میلیون و در سال آینده 500 میلیون تا یک میلیارد واکسن تولید کند. شرکت "مدرنا" در هفته‌های آینده تقاضای مجوز اضطراری از اداره بهداشت آمریکا خواهد کرد. آژانس دارویی اروپا در حال رسیدگی به مجوز اضطراری واکسن این شرکت است.

نقطه قوت واکسن شرکت مدرنا علاوه بر تاثیرگذاری بالا، آسان بودن نقل و انتقال و انبار آن است.

واکسن "آسترازنکا"

شرکت سازنده: داروسازی بریتانیایی - سوئدی

میزان تأثیر گذاری: 62 تا 90 درصد

عوارض جانبی: در ماه سپتامبر آزمایش این واکسن در سراسر دنیا به دلیل یک مورد بروز ناراحتی عصبی روی یکی از آزمایش شوندگان برای مدت کوتاهی متوقف شد.

روز 23 نوامبر یعنی دو روز پیش داروسازی بریتانیایی - سوئدی "آسترازنکا" نیز از تولید واکسن کرونا خبر داد. میزان تاثیرگذاری واکسن این شرکت بین 62 تا 90 درصد و بسته به دوز تزریق آن است. تا به حال عوارض جانبی محسوسی روی آزمایش‌شوندگان نداشته است.

بهای این واکسن پایین است. وزارت بهداشت ایتالیا تولید آنرا در اروپا حدود 2.5 یورو تخمین زده است. این واکسن قابل تزریق به افراد در هر رده سنی است و روی مسن‌ترها همانقدر موثر بوده که افراد جوان. نکته مهم این که می‌تواند میزان انتقال بیماری و گسترش پاندمی را کاهش دهد.

"آسترازنکا" می‌تواند تا ماه مارس سال 2021 بیش از 300 میلیون دوز و تا پایان سال آینده سه میلیارد را به بازار عرضه کند.

واکسن داروساز "آسترازنکا" نسبت به دو شرکت دیگر تاثیرگذاری پایین‌تری دارد، اما نقطه قوت مهم آن در مقایسه با دو واکسن دیگر آسیب‌پذیری پایین در حمل و نقل و انبار کردن آن است و به مراتب ارزان‌تر است.

در عین حال، به نظر می رسد که دو تولید کننده پیشرو واکسن در چین از جمله شرکت خصوصی «سینو واک» و شرکت دولتی «سینوفارم» در آستانه ارائه و توزیع واکسن های خود در طول هفته های آینده هستند، واکسن هایی که توزیع آنها نیازی به شبکه های گران قیمت و پر هزینه زنجیره سرد مانند واکسن های اروپایی و آمریکایی ندارد.

اما واکسن شرکت های چینی سینوواک و سینوفارم قابلیت توزیع بدون نیاز به زنجیره سردخانه ای را دارند؛ واکسن تولیدی سینوواک به نام «کرونا واک» از فرم های غیر فعال کووید-19 برای القاء واکنش ایمنی استفاده می‌کند؛ دو واکسن بدون نام شرکت سینوفارم چین نیز مبتنی بر تکنولوژی مشابه ی هستند.

شرکت سینوواک اعلام کرده است که واکسن های تولیدی اش قابلیت نگهداری و حمل و نقل در دمای بین 2 الی 8 درجه سانتیگراد را دارند. بر اساس گزارش رسانه های دولتی چین، واکسن های سینوفارم نیز در دمایی بین 2 الی 8 درجه سانتیگراد نگهداری می شوند.

واکسن: سینوواک-  سینوفارم - کروناواک

شرکت سازنده: شرکت های چینی سینوواک و سینوفارم

کشور:چین

میزن تأثیرگذاری:86 درصد

عوارض جانبی: ندارد

فاز سوم آزمایش بالینی واکسن سینوفارم که در خارج از چین انجام شده، نشان می دهد که اثربخشی آن به 86 درصد می رسد و تبدیل آنتی بادی خنثی کننده 99 درصد است و می تواند 100 درصد از تبدیل علائم خفیف بیماری کرونا به علائم وخیم جلوگیری کند.

واکسن ویروس کرونای این شرکت در حال حاضر آزمایش های بالینی مرحله سوم را در 10 کشور و منطقه از سر می گذراند و نزدیک به 60 هزار نفر در این آزمایش شرکت کرده اند. همراه با راه اندازی مرحله دوم کارخانه این شرکت در ماه جاری، ظرفیت تولید واکسن در سال 2021 میلادی به یک میلیارد دوز خواهد رسید.

نظارت دقیق بر عوارض جانبی و پیگیری های پس از آن، نشان می دهد که این واکسن واکنش جانبی جدی تاکنون در میان کسانی که از این واکسن استفاده کرده اند مشاهده نشده است و این به معنای آن است که به طور کلی واکسن ما از ایمنی مطلوبی برخوردار است.

لازم به ذکر است که نتایج آزمایش تایید می‌کند که تاثیر واکسن کروناواک بالاتر از حداقل استاندارد موثر بودن سازمان بهداشت جهانی است و نتایج حاکی از موثر و ایمن بودن این واکسن کرونای چین است.

چین پس از تکمیل و استفاده از واکسن کرونا، آن را به عنوان یک محصول عمومی جهانی و با قیمت مناسب و معقول در اختیار جهان قرار خواهد داد تا سهم خود را در سهولت دسترسی و قابل قبول بودن واکسن در جهان ادا کند. چین همچنین تأمین واکسن برای کشورهای در حال توسعه را به اشکال مختلف از جمله کمکهای مالی و کمک بلاعوض در نظر خواهد گرفت.

واکسن اسپوتنیک وی

کشورسازنده :روسیه

میزن تأثیرگذاری: 91.6 درصد است. هر چند ممکن است اثربخشی آن در سالمندان یا افراد با ضعف ایمنی کمتر باشد.

عوارض: بر اساس مطالعات بالینی انجام شده عوارض واکسن نوبت اول یا دوم عموما خفیف و متوسط بوده و در حدود سه روز برطرف می‌شوند. شایع‌ترین عارضه ایجاد حالت شبه آنفلوآنزای خفیف یعنی تب، لرز، دردهای عضلانی و مفصلی، گلو درد، احتقان و آب ریزش بینی، ضعف، احساس ناخوشی و سردرد یا عوارض موضعی مانند درد و تورم و قرمزی محل تزریق هستند.

موارد ممنوعیت مصرف واکسن «اسپوتنیک وی» در دوره بارداری و شیردهی، سابقه واکنش‌های حساسیتی شدید و وجود هر گونه بیماری حاد با یا بدون تب است که این افراد حدود 6 هفته بعد از بهبودی می‌توانند مراجعه کنند.این واکسن برای افراد زیر 18 سال مجوز مصرف ندارد. علاوه بر این، افرادی که به دنبال تزریق نوبت اول این واکسن دچار هر نوع عارضه شدید مانند آنافیلاکسی یا واکنش حساسیتی، تشنج، تب بالای 40 درجه شده‌اند منع مصرف نوبت دوم واکسن را دارند.

عوارض کمتر شایع عبارتند از تهوع، بی اشتهایی و بزرگی غدد لنفی منطقه‌ای هستند و به ندرت گیجی و سنکوپ گزارش شده است. افزایش موقت آنزیم‌های کبدی، افزایش کراتینین سرم و CPK، کاهش نوتروفیل‌ها، افزایش لنفوسیت‌ها، افزایش و کاهش پلاکت‌ها، کاهش هماتوکریت و افزایش ESR نیز گزارش شده است.

بهترین پاسخ ایمنی از حدود 6 هفته بعد از دریافت نوبت دوم واکسن ایجاد می‌شود، ولی طول مدت محافظت این واکسن همانند سایر واکسن‌های کرونا هنوز مشخص نیست. مطالعات بالینی این واکسن همانند سایر واکسن‌ها همچنان ادامه دارد تا به ابهامات یاد شده پاسخ داده شود.

تعداد نوبت دریافت واکسن «اسپوتنیک وی» دو نوبت است که به فاصله 21 روز از هم تجویز می‌شود. توصیه شده که حداقل 21 روز رعایت شود، ولی اگر فردی با تاخیر مراجعه کرد، منعی برای تجویز نوبت دوم نیست.

لازم به تاکید است که نوع واکسن برای نوبت اول و دوم با یکدیگر متفاوت است و باید حتما توجه شود.

مزیت واکسن های چینی

کارشناسان چین مدعی هستند که واکسن های ساخت این کشور با اقبال عمومی در جهان مواجه شده اند. آنها دلیل این اقدام را در «کارآمدی و ایمن سازی» واکسن ها می دانند و می گویند: شاخص های بدست آمده مربوط به ایمنی و کارآمدی واکسن های ضد کرونای تولید شده در چین فراتر از استانداردهای لحاظ شده توسط سازمان بهداشت جهانی بوده است.

این کارشناسان دلیل بعدی اعتماد جهان به واکسن های کرونا ساخت چین را در «قابلیت ذخیره سازی و حمل و نقل در محیطی با دمای 2 الی 8 درجه سانتیگراد» می دانند و معتقدند این قابلیت، هزینه های مربوط به ذخیره سازی و حمل و نقل این واکسن ها در کشورهای در حال توسعه را تا حد بسیار زیادی کاهش می دهد.

تا 15 بهمن سال جاری 31 میلیون و 236 هزار دوز واکسن کرونا ساخت این سه شرکت در چین تزریق شده است