بی شک واژه‌ی ارگونومی را بارها در سایت ها، شبکه های اجتماعی و در زندگی روزمره شنیده‌ایم. در بسیاری از شرکت ها شنیده‌ایم که دفترهای تجاری و کاری، ارگونومی درستی در محیط ندارند و یا ارگونومی کاری مطلوبی را در کارخانجات نمیبینیم و بالعکس با وجود ارگونومی کاری، تولید محصولات کیفیت بهتری پیدا کرده اند و استفاده از ابزارها راحت تر شده است. در ادامه ارگونومی را بهتر می‌شناسیم تاثیرات آن بر محیط و مزیت‌های آن و میزان صرفه اقتصادی آن را بررسی می‌کنیم.

ارگونومی یا ارگونومیک چیست؟

واژه ارگونومی از دو واژه Ergon و Nomi که برگرفته از زبان یونانی است تشکیل شده است و به ترتیب به معنای دانش شناخت کار و رابطه یک فرد با آن کار می‌باشد. در واقع ارگونومی به معنای بهبود کیفیت کار مطابق با نیازهای انسان است.

مطابق گفته های انجمن بین المللیو  ارگونومیست سابق کریس آدامز:

ارگونومی، یعنی علم کشف فرآیند ارتباطی میان انسان با عناصر محیط اطراف خود و ارائه نظریات مطلوب مبتنی بر اساس قوانین طبیعت جهت بهبود کیفیت کاری.

کارشناسان ارگونومی عناصر محیط را بررسی می‌کنند و با تجزیه و تحلیل دقیق آن به چگونه بهتر شدن آن می‌پردازند. در واقع ارگونومی ارزش یک کار را به ما نشان میدهد و بیشتر یک تلاش برای انجام مفید و موثر کارها به شمار می‌رود. بیشتر کارشناسان واژه ارگونومیک را برای محصولات و عناصر به کار می‌برند درحالیکه در طراحی خدمات هم تاثیرگذار هستند. ارگونومیک به ما نشان می‌دهد که چگونه از یک محصول بهره ببریم، چگونه این محصولات نیازهای ما را برطرف می‌کنند و آیا قادرند یک زندگی آرامش بخش را برای ما رقم بزنند؟

فواید و مزیت های ارگونومی

ارگونومی در صورتی که موجب بهبود روند فعالیت و فرآیندهای کاری ما شود، مفید خواهد بود. ارگونومی موجب کاهش تمامی هزینه‌های روزمره، گسترش بهره وری کاری و مشارکت و همدلی کارکنان می‌شود. از مهم‌ترین مزیت‌های ارگونومیک گسترش کیفی ارتباطات و اطلاعات است. هدف اصلی ارگونومی بهره وری و آسان نمودن کارهاست. جهت آسان کردن کارها و بهره وری باید وظایف و فرآیند کاری بسیار آسان و قابل فهم باشد تا ارتباط میان افراد و حتی محیط به صورت کاملا شفاف شکل بگیرد. گسترش کیفی اطلاعات یعنی آگاهی و اطلاع از یک محصول با توجه به ماهیت سخت افزاری آن. مثلا شما می‌خواهید با تبر، قطعه چوبی را یبُرید. ارگونومی برش یعنی اینکه کدام قسمت از تبر را که محیطی بهتر برای قطع چوب هست بگیریم.

منظور از بهره وری مبتنی بر ارگونومی چیست؟

منظور از بهره وری در ارگونومی تسهیل کارهاست. کاهش توان و نیروی کاری موجب بهره وری فیزیکی می‌شود. لذا تعداد مراحل کار نه تنها کاهش پیدا می‌کنند بلکه موجب افزایش سرعت فرآیند کاری می‌شود. بهره وری کاری یعنی کم کردن هزینه‌ها، کاهش مصرف اضافی و قطعات لازم برای یک کار و سرانجام کاهش میزان آموزش‌های مربوط به کارها. تکرار کارها موجب راحتی هم می‌شوند. به طور مثال اگر به یک کار به صورتی ارگونومیک عادت کنید آن کار برای شما راحت تر می‌شود. لذا از یک کار هرچه بیشتر استقبال شود آن کار رفته رفته برای شما آسان تر خواهد شد.

تاثیرات متقابل محیط و ارگونومی و چگونگی استفاده از ابزار

ارگونومی و محیط، تاثیرات متقابل و مشابهی نسبت به هم دارند. محیط نه تنها این فضا را به ما می‌دهد که برنامه ریزی بهتری داشته باشیم بلکه با قرار گرفتن در آن و برقراری ارتباط با آن از لحاظ روانشناختی عملکرد بهتری داشته باشیم. محیط‌های بسیاری وجود دارد که تحت برنامه ریزی‌های ارگونومیکی موجب کاهش استرس و اضطراب ما می‌شوند. لذا اتاق‌هایی با محیط کاری مناسب، نوری تنظیم و هوایی مطلوب برای بهبود کارهای شما پیشنهاد داده می‌شود. محیط‌های ارگونومی نقش بسزایی در سلامتی و آسایش شما دارند و کارهای شما را راحت تر از همیشه می‌کنند.

ارگونومی و تاثیرات مثبت بر یک زندگی سالم

ارگونومی تاثیرات شگفت انگیزی بر روی زندگی ما می‌گذارد. در زندگی روزمره تاثیرات ارگونومیک را در ورزش مشاهده می‌کنیم. هر روز حدود نیم ساعت برنامه زمانی برای ورزش و کار کردن، بدن شما را در یک فضای مطلوب قرار می‌دهد. از حرکات کششی استفاده کنید و سعی کنید یک ماساژور را در بین محصولات روزمره خریداری نمایید. ارگونومی حتی در نوشیدن آب و خوردن غذا هم کاربرد دارد. به طور مثال روزانه حدود 8 لیوان آب بنوشید و غذاهای پرچرب را به هیچ وجه مصرف نکنید. به فرآیند مطلوب نوشیدن و خوردن ارگونومی غذایی می‌گویند. در زندگی روزمره ارگونومی روانی را هم شاهدیم. ارگونومی روانی، یعنی با حفظ اعتماد به نفس، اضطراب ناشی از انجام وظیفه کاری خود را کاهش دهید. برنامه خواب خود را تنظیم کنیم و با برنامه ریزی مطلوب در زندگی از میزان استرس خود بکاهیم.

ارگونومی چه تاثیری بر محیط کاری دارد؟

امروزه تمامی شرکت ها و کارخانجات در برنامه‌های کاری خود از الگوی ارگونومیک استفاده می‌کنند. بسیاری از شرکت های آمریکایی با بررسی و تجزیه و تحلیل به این نتیجه رسیده اند که وجود ارگونومی در برنامه های شرکت، موجب بهره وری و تسریع عملکرد کاری می‌شود و محصولات را با کیفیتی مطلوب ارائه می‌دهد. ارگونومی شرکتی در بسیاری از شرکت‌های کشور خودمان هم مشاهده می‌کنیم. به طور مثال شرکت توسن سیستم سعی در ساخت و تهیه کالاهای مرغوب با ارگونومی و کیفیت مطلوب دارد. ارگونومی کاری فقط در ابزار پیاده نمی‌شود بلکه مشارکت کارکنان را هم به همراه دارد که باعث میشود کارکنان، راحت تر و مستمر ثمرتر کارهای خود را انجام دهند. به همین خاطر است که کارکنان سریع تر با محیط کاری خود هماهنگ می‌شوند و شغل خود را به عنوان یک مسئولیت دائمی می‌پذیرند.

ارگونومی و میزان صرفه اقتصادی آن

اما چیزی که حائز اهمیت است میزان صرفه اقتصادی کارهاست که با ارگونومی انجام می‌پذیرد. ارگونومی مطلوب، یعنی شما ارزش هر ثانیه کاری را که می کنید می‌دانید. در واقع ارگونومی توانسته با کم کردن حجم ابزارها، بهبود محیط اطراف و بهره وری مناسب، هزینه ها را به شکل حیرت انگیزی کاهش دهد. در شرکت های تولید کننده، ارگونومی غلط نه تنها موجب تولید نامناسب قطعات می‌شود بلکه ذهنیت کارکنان و سازندگان را در شرایط خسته کننده ای قرار می‌دهد، اما ارگونومی صحیح علی رغم ارائه کالاهای مرغوب کارکنان را سرخوش نگه می‌دارد و دیگر نیاز نیست مجددا قطعات دیگر (نامرغوب) ساخته شوند.