تپش قلب، تعریق کف دست ها، اختلال در تمرکز، تحریک پذیری و زود عصبی شدن، احساس ترس از وقوع اتفاقات بد و ناخوشایند حتی زمانی که شرایط آرام است.

اگر هر کدام از این نشانه‌ ها برای شما آشناست ممکن است یکی از 264 میلیون نفری در جهان باشید که دچار اختلال اضطراب هستند. این ها تنها تعدادی از علائمی می‌باشند که با اختلالات اضطراب گره خورده است. طبق تعریف انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، اضطراب به عنوان یک اختلال با علائمی مانند هراس مفرط، بی قراری و سفتی عضلات شناخته می‌شود. این اختلال می‌تواند به مرور زمان فرد را ناتوان سازد و خطر افسردگی و خودکشی را افزایش دهد.

در سراسر جهان لیستی از شایع ترین بیماری های تهدید کننده ی سلامت روان وجود دارد؛ بیماری هایی که به طور تقریبی از هر صد نفر، چهار نفر را درگیر می‌سازد و هر ساله هزینه های گزافی را به نظام سلامت کشور ها تحمیل می‌کند.

افرادی که از اختلال اضطراب رنج می‌برند بیشتر احتمال دارد در محل کار و موقعیت شغلی خود با مشکل مواجه شوند و در نتیجه کارآمدی کمتری در زندگی شغلی خود دارند. کودکان و نوجوان مضطرب کمتر احتمال دارد دوره تحصیل در مدرسه را با موفقیت به پایان برسانند که این خود به معنای برخورداری کمتر از فرصت ها در زندگی آینده آن هاست.

اخیراً اضطراب به عنوان اختلالی جدی مورد توجه محققان و دانشمندان واقع شده است. محققان دانشگاه کمبریج نتایج چندین مطالعه که نرخ افراد دچار اختلال اضطراب در جوامع مختلف را گزارش می‌دانند بررسی کردند. نتایج نشان داده است که زنان تقریباً دو برابر بیشتر نسبت به مردان احتمال دارد به اختلال اضطراب دچار شوند. امروزه برای زنان علائم اضطراب بسیار آشنا به نظر می‌آید. در حال حاضر به دلیل افزایش چالش های اجتماعی مانند بار اقتصادی، رابطه های عاطفی، فرزند آوری و تربیت آنان، زنان بیش از پیش اضطراب را تجربه می‌کنند. افرادی که از این مشکل روانی رنج می برند تمایل و گرایش بیشتری به استفاده از الکل و مواد اعتیاد آور به عنوان راهی برای تسکین علائم ناخوشایند پیدا می کنند. در آغاز ممکن است فرد احساس کند این روش برای حل اضطراب جواب می‌دهد، اما در بلند مدت حل مشکل فرد را به مراتب پیچیده تر می‌سازد. هر چه فرایند درمان سریع تر آغاز شود برای جواب دهی آن بهتر است.

راه درمان و کنترل اضطراب در زنان

اختلالات اضطراب زود نمایان می‌شوند، مزمن هستند و بیش از یک دهه می‌تواند بین زمانی که علائم اولیه آشکار می شوند و شروع درخواست کمک از پزشک طول بکشد. در این نقطه اضطراب به طور کامل حاد شده و دیگر مشکلات روانی مانند افسردگی نیز در کنار آن شکل گرفته است .این مسئله، درمان موفقیت آمیز هر اختلالی را بسیار سخت تر می‌کند. تشخيص اولیه علائم حائز اهمیت است تا درمان متناسب با آن انجام شود.

بسیاری از افراد دارای این اختلال، به درمان رفتاری - شناختی ارجاع داده می‌شوند که نشان داده شده در کاهش اضطراب موثر بوده است. همچنین دارو نیز در مواقعی تجویز می‌شود. راه حل دیگر، تغییرات سبک زندگی فرد درجهت بهبود سلامتی روان است؛ مانند انجام فعالیت های بدنی منظم، مدیتیشن و یوگا.

دانستن این مسئله که اضطراب در میان زنان شایع تر است گام مؤثری رو به جلو برای برنامه ریزی جهت درمان است.

علائم اختلال اضطراب در زنان

آسم و فشار خون بالا از عوارضی فیزیکی اضطراب هستند که به درمان به خوبی پاسخ می‌دهند.

از آنجایی که اضطراب بیشتر زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد شناخت علائم اضطراب در زنان اهمیت دارد .این علائم در همه افراد یکسان نمی باشند. بعضی از زنان ممکن است گروه مشخصی از علائم را تجربه کنند درحالی که برخی دیگر کاملا علائم متفاوتی داشته باشند. با این حال بیشتر مواقع مسئله اضطراب در زنان با تعدادی از نشانه های زیر آشکار می شود:

- مشکلات گوارشی

- درد شکم و حالت تهوع مداوم

- ضربان قلب طی وقایع و موقعیت های پر استرس و تنش زا افزايش می یابد

- احساس خستگی مفرط ،بی ‌حالی و ضعف

- مشکلات در تمرکز

- احساس ترس و خطر کردن

- عصبی بودن، رنجوری و تحریک پذیری بالا

- بی خوابی و دیگر مشکلات خواب

- نفس نفس زدن، تعریق و لرزش بدن

این ها همه می‌توانند نشانه های اضطراب در زنان هستند.

اضطراب پاسخی عادی به موقعیت های خطرناک و پر استرس است. مشکل زمانی رخ می‌دهد که این پاسخ ها با زندگی روزمره تداخل می‌یابند و زمانی رخ می دهند که هیچ علت یا تهدیدی در محیط واقعی وجود ندارد. زمانی که این علائم تکرار می شوند و در پاسخ به فعالیت های عادی روزمره مشاهده می‌شوند، انتظار رشد اختلال اضطراب در فرد را داریم.

تشخیص انواع اختلالات اضطراب

طبق آمار موسسه ملی سلامت روان (NIMH) چندین نوع اختلال اضطراب وجود دارند که در سراسر جهان هر دو جنس زن و مرد را درگیر می سازند.

اختلال اضطراب فراگیر

این نوع اختلال با نگرانی شدید درباره‌ی مسائل روزمره از قبیل کار، سلامتی و خانواده شناخته می شود.  زنان دچار این نوع از اختلال‌ ممکن است خود را درگیر علائم وخیم تر مانند تجربه ی تنش عضلانی، مشکلات خواب و ناراحتی های گوارشی بیابند. این زنان گرایش بیشتری به افسردگی داشته و اغلب در خانواده خود نیز سابقه بروز افسردگی را داشته اند.

اختلال‌ هراس

این اختلال اضطرابی، باعث می‌شود فرد درگیر، احساس کند گویی کنترل خود را از دست داده است. حس ترس شدید زمانی که هیچ تهدید و خطری در واقعیت نزدیک فرد نیست نشانه ی اصلی بروز این اختلال است. تعدادی از زنان دچار این نوع اختلال‌ گزارش داده اند که حس می کنند دچار حمله قلبی شده اند یا در حال مرگ یا دیوانه شدن هستند.

اختلالات فوبیا

هراس یا بیزاری شدید از موقعیت های مشخص یا اشیاء نشانگر وجود اختلالات فوبیا در فرد است. این ترس ها می‌توانند شامل فوبیای های اجتماعی یا نوع خاصی از آن باشند.

همچنین مشکلات روانی دیگری نیز وجود دارند که با اختلالات اضطراب مرتبط هستند. در زیر به چند مورد از آن اشاره شده است:

اختلال استرس پسا حادثه ای

این اختلال‌ عموما بعد از این که یک واقعه‌ی هولناک و پر آسیب برای شخص رخ می‌دهد یا زمانی که وی شاهد اتفاقی دلخراش و خشونت آمیز بوده آغاز می شود.

اختلال وسواس فکری_عملی

افراد دچار این اختلال افکار تکراری و رفتارهایی را تجربه می کنند که به وجود آورنده‌ی اختلال اضطراب است. بدین صورت که کار های روتین اغلب بارها و بارها در تلاش برای کنترل اضطرابی که به واسطه ی افکار ایجاد شده اند انجام می‌شود.

هر کدام از این اختلالات به عنوان خفیف، متوسط و حاد دسته بندی می‌شوند.

این درجه بندی های اختلالات اضطراب عموما به واسطه ی شمار و نوع علائم در کنار تعداد دفعات بروز آن ها تعیین می شوند.

تشخیص نوع اختلال‌ اضطراب به علاوه ی شدت اختلال به تعیین مناسب ترین و موثر ترین گزینه درمانی کمک می‌کند.

باید بدانید که چه یک فرد تنها یک یا دو مورد از این علائم یا تقریبا همه ی این علائم را هر روزه داشته باشد، انواع گزینه های درمانی وجود دارند که به کنترل و حتی غلبه بر اختلالات اضطراب کمک می کنند.

گزینه های درمان مشکلات اضطراب زنان

اگر به عنوان یک زن هر کدام از این نشانه های اضطراب را تجربه می‌کنید به یاد آورید که شما تنها نيستيد امکان درمان کامل وجود دارد.

عموما اغلب اختلالات اضطراب با ترکیبی از روش های دارو درمانی و مشاوره درمان می شوند. با این حال در مورد زنان باردار مورد فرایند دارو درمانی ممکن است تغییر یابد. در مواردی که اختلال اضطراب با مصرف مواد اعتیاد زا همراه بوده، روان پزشکان برای تجویز دارو ها بسیار احتیاط می کنند چرا که امکان دارد اینگونه افراد به مصرف داروهای خاصی وابستگی پیدا کنند.

دارو درمانی علائم اضطراب در زنان و مردان را از بین می برد اما اختلالات اضطراب را درمان نمی‌کند. به همین علت مشاوره مانند درمان رفتاری_شناختی، گروه های حمایتی و یادگیری تکنیک های مدیریت استرس برای کمک به نتیجه بخشی ضروری هستند.

چندین مهارت غلبه و مدیریت استرس وجود دارند که فرد می‌تواند بیاموزد.

تمرینات مدیتیشن، یوگا، ورزش و شرح حال نویسی راهبرد های خوبی جهت تسکین اضطراب هستند. برای افرادی که از اضطراب رنج می‌برند بدست آوردن این مهارت ها ممکن است سخت به نظر برسد اما به محض شروع درمان و تحت کنترل در آمدن علائم، این مهارت ها می توانند زندگی شما را دگرگون کنند.

چند عامل در تعیین بهترین دوره ی درمان دخيل هستند. نه تنها نوع و شدت اختلال اضطراب باید مشخص شود علت بروز آن در مراجعان زن و مرد نیز بایستی پیگیری شود.

کشف علت بروز اضطراب در زنان

تحقیقات نشان داده اند که عوامل محیطی و ژنتیکی می‌توانند علت بروز اضطراب باشند. با این وجود در هر فرد علت دقیق، مسیر پیشرفت اختلال و راه های بروز آن می‌تواند متفاوت باشد.

اینجا تعدادی از عوامل خطر و علل اضطراب قید شده ‌است:

- تجربه ی وقایع منفی، پر استرس و هولناک در دوران کودکی یا بزرگسالی

- سابقه ی خانوادگی مشکلات روانی

- بیماری های جسمی مانند مشکلات تیروئید، تغییرات هورمونی، استفاده از داروها و مواد اعتياد آور
علائم  اضطراب و هورمون های زنانه در تحقیقات بسیاری همبستگی نشان داده اند. اکنون با این سوال مواجه می‌شویم؛ چرا زنان بیشتر احتمال دارد در طول زندگی خود اضطراب را تجربه کنند؟

این ممکن است به علت تفاوت هایی در عملکرد شیمیایی مغز و نوسانات هورمونی باشد. رویداد های مربوط به تولید مثل در زنان با تغییرات هورمونی همراه است که خود باعث اضطراب می شود. از تغییرات هورمونی در چرخه قاعدگی تا تغییرات هورمونی پس از زایمان. اگر زن هستید و علائم اضطراب را تجربه کرده اید ضرورت دارد که ارزیابی فیزیکی و جسمانی انجام دهید تا مشخص شود آیا عوامل هورمونی باعث این اضطراب است یا تنها در شدت بخشیدن به علائم سهیم است. افزایش ناگهانی سطح استروژن و پروژسترون که در طول دوران‌ بارداری رخ می دهد می تواند خطر ابتلا به اختلال وسواس فکری_عملی را افزایش دهد که با علائمی چون افکار تکراری و آزاردهنده، تکانه ها و وسواسی که روال زندگی عادی فرد را  مختل ساخته شناخته‌ می‌شود.

علاوه بر ساز و کار های بیولوژیکی، به نظر می رسد که مردان و زنان نسبت به وقایع زندگی تجربه و عکس العمل متفاوتی داشته باشند .زنان بیشتر مستعد استرس هستند که می تواند سطح اضطراب را در آن ها افزایش دهد. همچنين، زمان مواجهه با موقعیت های استرس زا زنان و مردان از استراتژی های متفاوتی برای مدیریت شرایط استفاده می کنند.

زنان زمانی که با شرایط تنش زا مواجه می شوند بیشتر احتمال دارد که به نشخوار فکری درباره ی آن وضعیت بپردازند؛ این حالت می تواند سطح اضطراب را در آنان افزایش دهد. در حالی که مردان بیشتر از راهبرد های متمرکز بر حل مسئله را به کار می‌گیرند. مطالعات دیگر نشان می‌دهند که زنان بیش از مردان سوء استفاده های روانی و جسمی را تجربه می‌کنند و سوءاستفاده با رشد اختلالات اضطرابی در ارتباط است. سوء استفاده از کودکان با تغییراتی در عملکرد شیمیایی مغز و ساختار آن مرتبط است و طبق نتیجه ی تحقیق قبلی زنانی که سوءاستفاده جنسی را تجربه کرده اند ممکن است جریان خون غیر عادی در قسمت هیپوکامپوس (بخشی از مغز که وظیفه پردازش عواطف را بر عهده دارد) داشته باشند.

زنان و افرادی که در کشور های توسعه یافته زندگی می‌کنند به نظر می‌رسد بیشتر دچار این مشکل می‌شوند. 

نکته آخر این است که اگر از اضطراب رنج می برید همین امروز برای درمان اقدام کنید و به یاد داشته باشید شما تنها نیستید.