1) تولد خورشید

خورشید در حدود چهار و نیم میلیارد سال پیش، از دل یک «ابر مولکولی» عظیم که از دو عنصر هیدروژن و هلیم تشکیل شده بود، پدید آمد. روزی در این ابر مولکولی که احتمالا ستارگان بسیاری از آن متولد شده اند، یک موج ناگهانی که ممکن است حاصل یک انفجار ستاره ای بوده باشد وارد شد و ذرات گاز معلق را فشرده ساخت، با افزایش فشار، این ذرات شروع به گرم شدن و چرخش کرده و بیشتر این ذرات در یک ناحیه متمرکز شد. پس از ایجاد گرانش و فشار بالا در این ناحیه از ابر مقدار گرما بسیار زیاد شد و با جذب گازهای بیشتر از ابر شرایط واکنش همجوشی هسته‌ای به وجود آمد و خورشید متولد گشت.

2) چرا نام خورشید را بر این ستاره نهاده اند؟!

خورشید علاوه بر همین نام، با نام‌های دیگری چون «مهر»، «هور» و «خور» نیز شناخته می‌شود. ریشه و منشأ واژه خورشید در فارسی نوین در اصل از زبان پهلوی آمده است. در اَوِستا، کتاب مقدس زرتشیان نیز از خورشید به الهه‌ای که جهان را از آلودگی پاک می‌گرداند، یاد شده، جالب است بدانید ریشه واژه «Sun» که در زبان انگلیسی به معنای خورشید به کار برده می‌شود، در زمانی است که اقوام ژرمن پیش از مسیحیت به خورشید شخصیت می‌دادند، آن را می‌پرستیدند و به آن «Sonne» می‌گفتند.

3) بر روی خورشید چه می‌گذرد؟!

خورشید یک کره کامل از جنس پلاسمای داغ است. شرایط موجود بر روی خورشید با دمای 5 هزار درجه سلسیوس اجازه نمی‌دهد هیچ ماده‌ای از حالت گاز یا پلاسما خارج شود. این در حالی است که دمای هسته خورشید حدود 15 میلیون درجه است که حتی تصورش هم مشکل است. خورشید از حدود 74 درصد هیدروژن، 25 درصد هلیم و یک درصد از عناصر سنگین دیگر مانند اکسیژن، آهن و ... تشکیل شده که هر ثانیه میلیون ها تن از هیدروژن هایش تبدیل به هلیم می‌شوند. همین واکنش باعث می‌شود تا انرژی قابل توجهی تولید شده و به سیارات و اجرام دیگر انتقال یابد.

4) دیدگاه انسان در طول تاریخ نسبت به خورشید چه بوده؟!

جایگاه خورشید نزد انسان از همان سال‌های نخستین والا بوده است. بسیاری از مردم عصر باستان، برای خورشید یک شخصیت والا قائل بوده و حتی برخی آن را مورد پرستش نیز قرار می‌دادند. ایرانیان باستان پیرو آیین‌هایی چون می‌تراییسم یا مهرپرستی، خورشید را نماد خدای خود می‌دانستند، آن‌ها همچنین پس از ایمان آوردن به دین زرتشت، برای خورشید جایگاه بسیار ویژه ای قائل شده و به آن احترام می‌گذاشتند. در تمامی ادوار تاریخی، خورشید برای انسان همواره نماد پاکی، روشنایی و زیبایی بوده است.

5) خورشید و طوفان‌های سهمگین اش

تا به امروز ممکن است بارها نام «طوفان‌های خورشیدی» به گوشتان خورده باشد و شما تصور کنید که باد و یا شاید باد داغ تندی از سوی خورشید به سمت روانه شده و اصطلاحا طوفان شده باشد، درحالی که باید بدانید در این طوفان خبری از جریان هوا یا باد تند نیست. در این پدیده، ذرات یونی از جنس پلاسما توسط خورشید به سمت فضا پرتاب شده و یک بخش کوچکی از آن‌ها به طرف اتمسفر زمین جذب می‌گردند. سرعت حرکت این طوفان در نزدیکی زمین به 300 کیلومتر بر ثانیه می‌رسد. حاصل برخورد طوفان خورشیدی با اتمسفر، «شفق‌های زیبای قطبی» است که در نواحی نزدیک به دو قطب زمین تشکیل می‌شوند.

6) خورشید چگونه دارای منظومه شده؟!

اگرچه تاکنون فرضیات مختلفی برای تشکیل و پیدایش منظومه شمسی مطرح شده، اما قابل قبول‌ترین فرضیه به همان ابر مولکولی مولد خورشید بر می‌گردد، این فرضیه بیان می‌کند با افزایش فشار بر روی ابر مولکولی (پیش تر توضیح دادیم)، موجب تراکم و فروریزش غبار موجود گردید و «گرانش» آن مواد را به هم چسباند. ابر شروع به چرخیدن گردید و سرانجام فرو ریخت، مرکز ابر داغ‌تر و دیسک هایی از گرد و غبار شکل گرفت که لبه های آن سرد بود. با گذشت زمان دیسک‌ها نازک‌تر شدند و ذرات توده هایی را ساختند، توده‌های کوچک و بزرگ به یکدیگر متصل شده و سیاره های منظومه خورشیدی را به وجود آوردند.

7) موقعیت خورشید در کهکشان راه شیری

خورشید یک ستاره جوان در میان چندین میلیارد ستاره در کهکشان راه شیری است! این ستاره هم اکنون در «بازوی شکارچی» کهکشان قرار گرفته و حدود 25 هزار سال نوری از مرکز کهکشان فاصله دارد. هم اکنون که شما این مطلب را می‌خوانید، خورشید و منظومه شمسی با سرعت 250 کیلومتر بر ثانیه به دور مرکز کهکشان در حال چرخیدن است، حدود 220 میلیون سال طول می‌کشد تا خورشید یک دور کامل بزند و اصطلاحا «سال کیهانی» به پایان برسد!

8) خدمات بی منت خورشید به زمین

بدون شک اگر نور و گرمای خورشید نبود، بر روی زمین هیچگونه حیاتی وجود نداشت. انرژی عظیم خورشید لازمه‌ی حیات گیاهان و درنتیجه جانوران و انسان است. این ستاره زندگی بخش هر روز انرژی را برای ما می‌فرستد که منبع اصلی تمام انرژی‌های موجود بر روی زمین است. امروزه استفاده از صفحات خورشیدی در مناطق آفتاب خور رایج شده که به ما الکتریسیته می‌دهد، آبگرمکن خورشیدی، کوره‌های خورشیدی، سیستم‌های گرمایش و سرمایش خورشیدی و ... از جمله تکنولوژی هایی است که با نور و گرمای خورشید تغذیه می‌شوند.

9) آیا خورشید هم خواهد مُرد؟!

خورشید مانند هر ستاره‌ی دیگر دارای یک طول عمر می‌باشد. بالاخره روزی فرا می‌رسد که سوخت هیدروژن خورشید به پایان رسیده و این ستاره زیبا را در کام مرگ فرو ببرد. این اتفاق موجب می‌شود تا هسته خورشید کوچکتر و لایه‌های بیرونی آن منبسط شود. خورشید شروع به بزرگ شدن کرده و آن قدر بزرگتر می‌شود تا سیارات عطارد، ناهید و احتمالا زمین را به درون خود ببلعد. «غول سرخ» توصیفی است که به این مرحله از زندگی خورشید گفته می‌شود، پس از این اتفاق خورشید شروع به کوچک‌تر شدن کرده و در نهایت به یک کوتوله سفید تبدیل می‌شود که کوچکتر از اندازه فعلی آن است. پنج میلیارد سال تا پایان عمر خورشید زمان مانده.

10) سرنوشت زمین پس از مرگ خورشید چه خواهد شد؟!

به هنگام فرارسیدن مرگ خورشید، قطعا هیچ موجود زنده ای بر روی زمین نخواهد بود. جالب است بدانید زمین تا پانصد میلیون سال بعد قابل زندگی است، زیرا در آن زمان میزان درخشندگی خورشید بالاتر رفته و گرمای آن به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. گرما باعث داغ شدن سطح زمین شده و تمام آب اقیانوس‌ها تبخیر خواهد شد. بنابراین دیگر موجود زنده‌ای تا پنج میلیارد سال دیگر باقی نخواهد ماند. سیاره سوخته و داغ زمین که شاید به ناهیدی دیگر تبدیل شده باشد، به هنگام مرگ خورشید یا بلعیده شده و یا اگر بلعیده نشود، به صورت یک تکه سنگ سوخته در فضای بی کران رها خواهد شد. البته اگر انسان بگذارد تا آن زمان زمینی باقی بماند!