سنگ‌های کلیه چيست؟

سنگ‌های کلیه، رسوباتی سخت از مواد معدنی و نمکی هستند که در کلیه‌ها تشکیل می‌شود. سنگ کلیه دلایل زیادی دارد و می‌تواند بر هر بخشی از دستگاه ادراری شما - از کلیه‌ها تا مثانه - تأثیر بگذارد غالباً، هنگامی که ادرار غلیظ می‌شود، سنگ تشکیل می‌شود و باعث می‌شود مواد معدنی تبلور و جمع شدن كريستال شوند. عبور از سنگ کلیه می‌تواند بسیار دردناک باشد، اما اگر بموقع تشخیص داده شوند، این سنگ‌ها هیچ آسیبی دائمی نمی‌رسانند بسته به وضعیت شما، ممکن است به چیزی بیش از مصرف داروهای ضد درد و نوشیدن آب زیاد برای عبور از یک سنگ کلیه نیاز داشته باشید. در موارد دیگر  به عنوان مثال، اگر سنگ‌ها در مجاری ادراری قرار بگیرند، با عفونت ادراری همراه هستند یا عوارض ایجاد می‌کنند ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.

علائم وجود سنگ كليه

سنگ کلیه ممکن است باعث ایجاد علائمی نشود تا آن زمان که درون کلیه حرکت کند یا وارد مجرای ادرار شود در آن مرحله، ممکن است این علائم را تجربه کنید:

درد شدید در پهلو و پشت، زیر دنده‌ها

دردی که به قسمت تحتانی شکم و کشاله ران تابیده می‌شود.

دردی که به موجی وارد می‌‌شود و شدت آن در نوسان است.

درد هنگام ادرار

ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای

ادرار ابری یا ناخوشایند

سوزش ادار

تهوع و استفراغ

نیاز مداوم به ادرار کردن

ادرار بیشتر از حد معمول

در صورت وجود عفونت، تب و لرز وجود دارد.

ادرار کردن مقادیر اندک

با حرکت سنگ در مجاری ادراری ممکن است درد ناشی از سنگ کلیه تغییر کند. به عنوان مثال، با تغییر مکان به مکان درد متفاوت یا شدت آن افزایش یابد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید

در صورت بروز علائم و نشانه هایی که نگران کننده هستند با پزشک خود ملاقات کنید.

درد آنقدر شدید است که نمی‌توانید ساکت باشید

درد همراه با حالت تهوع و استفراغ

درد همراه با تب و لرز

خون در ادرار شما

مشکل در عبور ادرار

علل ايجاد سنگ كليه

سنگ کلیه معمولاً هیچ دلیل قطعی و منفردی ندارد، اگرچه چندین عامل ممکن است خطر مبتلا به سنگ كليه را افزایش دهند کمبود آب بدن عامل مهمی در ایجاد سنگ کلیه به حساب می‌آید. هنگامی که بدن دچار کمبود آب می‌شود، مایعات با کندی بیشتر از طریق کلیه‌ها حرکت می‌کنند و احتمال اینکه ترکیبات معدنی و نمکی با هم نزدیک شوند و به هم می‌چسبند افزایش می‌یابد. سنگ کلیه هنگامی ایجاد می‌شود که ادرار شما حاوی مواد کریستالی بیشتری است مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک از آنجایی که مایع موجود در ادرار شما می‌تواند رقیق شود. در عین حال، ادرار شما ممکن است فاقد موادی باشد که از جمع شدن کریستال‌‌ها جلوگیری می‌کند و محیطی ایده آل برای تشکیل سنگ کلیه ایجاد می‌کند.

انواع سنگ كليه

دانستن نوع سنگ کلیه به تعیین علت تشكيل آن کمک می‌کند و ممکن است سرنخ هایی در مورد چگونگی کاهش خطر ابتلا به سنگ بیشتر در کلیه باعث شود.

انواع سنگ کلیه شامل موارد زیر است:

سنگ‌های کلسیم

سنگ‌های کلسیم بیشتر سنگ‌های کلیه سنگ‌های کلسیم هستند، معمولاً به شکل اگزالات کلسیم، اگزالات ماده‌ای طبیعی است که در مواد غذایی موجود است و روزانه توسط کبد شما نیز ساخته می‌شود. برخی از میوه‌ها و سبزیجات و همچنین آجیل و شکلات دارای محتوای اگزالات بالایی هستند، عوامل غذایی، دوز بالای ویتامین D، جراحی روده و چندین اختلال متابولیک می‌توانند غلظت کلسیم یا اگزالات در ادرار را افزایش دهند.

اسید اوریک

این نوع سنگ کلیه در مردان بیشتر از خانم‌ها است. همچنين می‌تواند در افراد مبتلا به نقرس یا افرادی که تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند، رخ دهند. این نوع سنگ هنگامی ایجاد می‌شود که ادرار خیلی اسیدی باشد. یک رژیم غذایی سرشار از پورین - ماده‌ای بی رنگ در پروتئین‌های حیوانی، مانند ماهی، صدف و گوشت است - می‌تواند سطح اسید ادرار را افزایش دهد.

استرویت

این نوع سنگ بیشتر در خانم‌های مبتلا به عفونت ادراری (UTI) مشاهده می‌شود. این سنگ‌ها می‌توانند بزرگ باشند و باعث انسداد ادرار شوند آن‌ها ناشی از عفونت کلیه هستند. درمان عفونت زمینه‌ای می‌تواند از بروز سنگ‌های استروویت جلوگیری کند.

کیستین

سنگ‌های کیستین نادر هستند آن‌ها در مردان و خانم‌هایی که مبتلا به اختلال ژنتیکی هستند، رخ می‌دهند. این نوع سنگ، كیستین - اسیدی که به طور طبیعی در بدن رخ می‌دهد - از کلیه ها به ادرار نشت می‌کند.

عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد؟

تاریخچه خانوادگی یا شخصی اگر شخصی در خانواده شما دارای سنگ کلیه باشد،احتمالاً شما نیز دچار سنگ شويد وجود دارد. کم آبی، عدم نوشیدن آب کافی می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می‌کنند و افرادی که زیاد عرق می کنند ممکن است بیشتر از سایرین در معرض خطر قرار بگیرند.

رژیم‌های خاصی، خوردن رژیم غذایی با پروتئین، سدیم (نمک) وقند زیاد ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. این مورد خصوصا در رژیم غذایی با سدیم بالا صادق است.نمک زیاد در رژیم غذایی، میزان کلسیم را در کلیه‌های افزايش می‌دهد كه بايستي فیلتر کرده و خطر سنگ کلیه را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

چاق بودن شاخص توده بدنی بالا (BMI)، اندازه زیاد دورکمر و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه مرتبط است.
بیماری‌های گوارشی و جراحی بای پس معده، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می‌تواند باعث تغییر در روند هضم شود که بر جذب کلسیم و آب بدن تأثیر می‌گذارد و سطح مواد سازنده سنگ در ادرار شما را افزایش می‌دهد.
سایر شرایط پزشکی بیماری‌ها و شرایطی که ممکن است خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد شامل اسیدوز توبولارکلیوی، سیستینوری، هایپرپاراتیروئیدیسم، داروهای خاص و برخی عفونت‌های دستگاه ادراری است.

آزمایش و تشخیص سنگ کلیه به چه صورت است؟

آزمایش خون آزمایش در خون ممکن است کلسیم یا اسید اوریک زیادی را نشان دهد. نتایج آزمایش خون به نظارت بر سلامت کلیه‌ها کمک می‌کند.

آزمایش ادرار، آزمایش 24 ساعته جمع آوری ادرار ممکن است نشان دهد که مواد معدنی سنگ ساز یا مواد معدنی سنگین را بیش از حد دفع می‌کنید. برای این آزمایش، پزشک ممکن است درخواست کند که شما دو مجموعه ادرار را در طی دو روز متوالی انجام دهید.
تصویربرداری آزمایشات تصویربرداری ممکن است سنگ کلیه را در دستگاه ادراری شما نشان دهد. گزینه هايی از پرتوهای X شکمی ساده، تا توموگرافی کامپیوتری با سرعت بالا یا انرژی دوگانه (CT) که حتی ممکن است سنگ‌های ریز را نشان دهد. سایر گزینه‌های تصویربرداری عبارتند از: سونوگرافی، آزمایش غیر تهاجمی و ادراری داخل وریدی، که شامل تزریق رنگ به داخل ورید بازو و گرفتن اشعه X (پیلوگرام داخل وریدی) یا گرفتن تصاویر CT است .زیرا رنگ از طریق کلیه‌ها و مثانه عبور می کند.
تجزیه و تحلیل سنگ‌های خارج شده، ممکن است از شما خواسته شود که از طریق یک صاف کننده براي ادار استفاده كنيد تا سنگ‌هایی را که از آن عبور می کنید. تجزیه و تحلیل شود و پزشک اطلاعاتي كه چه عواملی در ایجاد سنگ کلیه می‌شود،‌ شما را آگاه كند و برنامه ای را برای جلوگیری از سنگ‌های بیشتر کلیه به شما ارائه دهد.

نحوه درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه به اندازه سنگ بستگی دارد واز چه چیزی آن ساخته شده است، آیا باعث ایجاد درد می‌شود و آیا باعث انسداد مجاری ادراری می‌شود. اگر نتایج آزمایش نشان داد سنگ کلیه کوچک است، احتمالاً در خانه قابل درمان هستند. اما حتی سنگ‌های کلیوی کوچک نیز می‌توانند دردناک باشند، اگرچه این درد معمولاً تنها چند روز طول می‌کشد و با پاک شدن این سنگ‌ها از بین می‌رود.
برای کاهش علائم، پزشک معالج شما توصیه می‌کند:

نوشیدن مایعات فراوان در طول روز

مسکن ها مثل ایبوپروفن

داروی ضد بیماری

مسدود کننده‌های آلفا (داروهایی برای کمک به عبور سنگ)

اگر سنگ کلیه شما بزرگ باشد و یا اگر دستگاه ادراری مسدود کند، ممکن است درمان اضافی لازم باشد. یکی از گزینه های درمان لیتروتریپس موج شوک است. این روش درمانی از امواج شوک برای شکسته شدن سنگ کلیه به قطعات کوچک استفاده می‌کند. پس از درمان، قطعات کوچک سنگ کلیه از مجاری ادراری و با ادرار كردن خارج می‌شوند. این روش درمانی معمولاً 45 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد و ممکن است تحت بیهوشی عمومی انجام شود.
یکی دیگر از گزینه‌های درمانی حالبوسکوپی است. این روش درمانی نیز تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. پزشک برای یافتن و برداشتن سنگ و يا شکستن سنگ به قطعات کوچک از ابزار طولانی به شکل لوله استفاده می‌کند. اگر سنگ کوچک باشد، پزشک ممکن است بتواند آن را خارج کند. اگر بزرگ باشد، ممکن است لازم باشد به قطعات شکسته شود. در این حالت از لیزر برای شکسته شدن سنگ به قطعاتی که به اندازه کافی کوچک شوند برای عبور از مجاری ادراری شما استفاده می‌شود.
در موارد نادر، جراحی به نام نفرولیتوتومی از راه پوست برای از بین بردن سنگ کلیه مورد نیاز است. در طی عمل جراحی، لوله‌ای به طور مستقیم در کلیه وارد می‌شود تا سنگ از بین برود. برای بهبودی از این درمان، شما باید دو تا سه روز در بیمارستان باشید.

راه‌های پیشگیری از سنگ کلیه كدام‌اند؟

بهترین راه برای جلوگیری از اکثر سنگ‌های کلیه، نوشیدن مایعات به اندازه کافی هر روز است. بیشتر افراد باید 8 تا 12 فنجان مایعات در روز بنوشند. اگر بیماری کلیوی دارید و نیاز به محدود کردن مایعات دارید، از پزشک خود بپرسید که چه میزان مایعات باید هر روز مصرف کنید. محدود کردن سدیم و پروتئین حیوانی (گوشت، تخم مرغ) در رژیم غذایی همچنین ممکن است به جلوگیری از سنگ کلیه کمک کند. اگر پزشک شما بفهمد که سنگ کلیه شما از چه چیزی ساخته شده است، ممکن است او بتواند برای جلوگیری از سنگ کلیه در آینده توصیه‌های رژیم غذایی خاصی را به شما ارائه دهد. هرگز بدون صحبت با پزشک هیچگونه درمان یا رژیم را شروع یا متوقف نکنید!

داروهای خانگی برای سنگ کلیه

از آن‌جا که عفونت کلیه بسیار جدی است، بنابراين به داروهای خانگی اعتماد نکنید. درمان‌های تکمیلی که پس از تشخيص نوع سنگ كليه می‌توانید در خانه انجام دهید،  آب زیادی بنوشید، آب زغال اخته بنوشید، از مصرف الکل و قهوه خودداری کنید، پروبیوتیک مصرف کنید، مقداری ویتامین c دریافت کنید، آب جعفری را امتحان کنید، سیب و آب سیب مصرف کنید، مصرف نمك را كاهش دهيد، سركه سيب را امتحان كنيد، آب كرفس مصرف كنيد.