منتشر کننده
در همین ابتدای صحبت از شما می‌خواهیم که تا انتها ما را همراهی کنید چرا که قرار است به یکی از دغدغه‌های این روزهای افراد روزه‌دار یعنی تغذیه سالم و مناسب برای ماه مبارک رمضان بپردازیم. روزه گرفتن در روزهای نسبتاً گرم و بلند بهار کمی با فصل‌های دیگر فرق دارد. خیلی سریع و زود تشنه می‌شوید و اگر شاغل باشید در طول روز با کاهش میزان انرژی و فعالیت‌های جسمی روبه‌رو خواهید شد. روزه عبادت و تمرینی برای تحمل سختی‌هاست و اگر نکات روزه‌داری را خوب به کار نبرید، روزهای سختی را پشت سر خواهید گذاشت. پس اگر می‌خواهید ماه رمضان را با سلامت کامل پشت سر بگذارید، راه‌های مفیدی را برای سلامت شما در این ماه پیشنهاد می‌کنیم.
نخوردن سحری ممنوع
اگر فکر می کنید که از غذا نخوردن لاغر و خوش اندام می شوید سخت در اشتباهید چون بدن همه ی افراد نیازمند یک سری مواد غذایی است که باید حتما آن را دریافت کند وگرنه آسیب جدی خواهد دید. تعداد زیادی از افراد بدون سحری خوردن روزه گرفته و اصلاً به ضررهای این کار فکر نمی‌کنند. اگر شما هم جزء این دسته افراد هستید، پس لازم است بدانید که نخوردن غذای مناسب در ماه مبارک رمضان مخصوصاً هنگام سحر، به بدن آسیب رسانده و باعث طولانی شدن گرسنگی و ضعف شدید طی روز می‌شود. اگر عادت دارید بدون خوردن سحری روزه بگیرید باید بدانید با دست خودتان باعث آسیب دستگاه گوارش‌تان خصوصاً معده و روده‌ها می‌شوید. پس تنبلی را کنار بگذارید و به هیچ وجه بدون خوردن سحری روزه نگیرید.
زیاده‌روی نکنید
موضوعی که به اشتباه در اغلب افراد رایج است این است که گمان می‌کنند هر چه بیشتر بخورند، دیر‌تر گرسنه می‌شوند! امیدواریم شما جزء این دسته افراد نباشید چرا که به طور کلی زیاده‌روی کردن در خوردن وعده‌های غذایی در روزهای معمولی سال خوب نیست چه برسد به ماه مبارک رمضان که سیستم گوارشی بدن ساعت‌هایی را بدون مواد غذایی می‌گذراند. در خوردن وعده سحری و افطاری باید حد اعتدال رعایت شود. غذا و آب را به اندازه‌ای بخورید که بدن‌تان نیاز دارد. با رعایت نکاتی مانند رعایت قدرت هضم، رعایت عادت‌های غذایی و داشتن نشاط پس از غذا خوردن و خوردن وعده‌های سحری و افطاری باعث سلامت معده و بدن، رشد بيشتر عقل و سبكی بيشتر جسم‌تان می‌شوید.
متناسب با مزاج بخورید
همیشه و توسط متخصصان تغذیه توصیه شده است که هر فرد بایستی متناسب با مزاج خود، برنامه غذایی مناسبی را انتخاب کند. طب سنتی نیز در همه حال تغذیه مناسب برای این ماه مبارک و درست آشامیدن را توصیه می‌کند. این موضوع در ماه رمضان و به طور ویژه در روزهای بلند و گرم سال، اهمیت بیشتری دارد. بنابراین دقت داشته باشید از غذاهایی استفاده کنید که با مزاج‌تان متناسب است. برای شروع، نخست سراغ غذای لطیف و سبک‌تر بروید. هرگز قبل و بعد از غذا یا بین غذا آب ننوشید. غذای‌تان را خوب بجوید و پرخوری نکنید و به هیچ وجه همه چیز را با هم نخورید.
افزايش رطوبت بدن
همان طور که می دانید هر چقدر هوا گرم تر باشد تحمل تشنگی سخت تر است. بسیاری از افراد در طول روزهای گرم سال دچار تشنگی بسیار زیاد و غیر قابل تحمل می‌شوند به طوری که با هر بار خوردن آب، این حس بیشتر می‌شود! حال ماه رمضان که جای خود دارد. از این رو توصیه می‌شود برای کاهش عطش و مقابله با خشکی بدن به خصوص در ماه رمضان و ساعات روزه‌داری، از ماءالشعیر طبیعی استفاده کنید. اگر بر اثر گرمی مفرط مزاج قلب، معده، کبد یا تولید حرارت مفرط در بدن و بر اثر تعب جسمی یا روانی طی ساعات روزه‌داری، دچار تشنگی شدید و کاهش رطوبت بدن می‌شوید، می‌توانید با مصرف ماءالشعیر طبیعی به جای آب و چای در سحر و ساعات پس از افطار، عوارض ناخواسته احتمالی را کاهش دهید.
گياهي برای تقويت بنيه
از طرف دیگر در نقطه مقابل غذا و آب، یک سری میوه‌ها و گیاهان دارویی وجود دارند که در این ایام توصیه می‌شوند و یا ممکن است بهتر باشد که از آن‌ها استفاده نکنید! در روزهای گرم سال به ویژه روزهایی که روزه می‌گیرید، از خوردن میوه‌های گرمسیری مانند موز و انبه (و کمتر آناناس) پرهیز کنید چرا که زیاده‌روی کردن در خوردن آن‌ها موجب افزایش غلظت خون می‌شود. گلاب هم برای تقویت معده و دهانه آن و همچنین تقویت روح و قوا هنگام افطار بسیار مناسب و مفید است.
غذای مناسب برای ماه رمضان
احتمالاً دیده‌اید که مادران ایرانی سر سفره افطار خود، شله‌زرد، فرنی یا شیربرنج قرار می‌دهند چرا که چنین غذاهایی برا شروع افطار خوب بوده و به عبارت بهتر غذای مخصوص ماه رمضان به حساب می‌آیند. اگر معده مرطوبی دارید روی آن‌ها کمی دارچین و سیاه‌دانه بریزید. بد نیست که برای تقویت دهانه معده، همراه با فرنی، شله‌زرد یا شیر‌برنجتان کمی مربا بخورید. البته شاید برای کسانی که گرمی و خشکی زیادی در معده دارند، سوپ‌جو (بدون قارچ) همراه با آلوبخارا مناسب‌تر باشد. برای گرم‌مزاجانی که دچار ریزش صفرا به معده هستند (مثلاً احساس سوزش یا درد گزنده‌ای سر معده دارند، دهانشان خیلی بدبوست، تحریک‌پذیر و عصبی شده‌اند)، شربت سکنجبین ولرم در شروع کار بسیار مفید است تا معده را از صفرا بشوید.
غذايی برای رفع عطش
خیلی از افراد می‌گویند در ماه رمضان فقط مشکل تشنگی دارند و گرسنه نمی‌شوند! برای این افراد باید گفت که جهت رفع یا کاهش تشنگی و عطش در ماه رمضان می‌توانید از شربت‌های سرکه‌شیره، سکنجبین یا شربت آبلیمو در وعده‌های سحری یا افطاری استفاده کنید. نوشیدن کمی عرق کاسنی به تنهایی یا همراه با یک قاشق چای‌خوری تخم خرفه در وعده سحری هم کمک‌کننده است. توصیه می‌کنیم اگر خیلی تشنه می‌شوید، خوردن خورش‌های همراه با آلو و زرشک را در وعده سحری فراموش نکنید. در طول ساعات روزه‌داری نیز می‌توانید عطش خود را با بوییدن سیب گلاب، خیار یا لیمو، اسپری کردن گلاب خنک در فضای اتاق و تنفس هوا و نسیم خنک که حرارت زاید قلب را کم می‌کند، کاهش دهید.
روزه را چطور باز کنیم؟
باز کردن روزه با مواد مغذی و مناسب، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که بایستی در ماه مبارک رمضان و هنگام افطار رعایت کرد. توصیه می‌کنیم از نیم ساعت پیش از افطار، کمی از چهار مغز بادام، گردو، فندق و پسته، به اندازه یک قاشق غذاخوری بکوبید (طوری که پودر نشود) و آن را در یک لیوان شیر داغ بخیسانید و مخلوط را با کمی شکر یا عسل شیرین کنید یا یکی، دو خرمای بدون هسته به آن اضافه کنید. در زمان افطار ابتدا خرما میل کنید و سپس مخلوط را هم بزنید و قاشق قاشق با کمی نان برشته شده بخورید؛ این یکی از غذاهای مناسب برای ماه رمضان است. یادتان باشد اگر خواستید خوراک دیگری بخورید، دست‌کم با یک ساعت فاصله بخورید.
بیشتز بخوانید: با خستگی مفرط بعد از بهبودی کرونا چه کنیم؟
کاهش عطش در ماه رمضان
همان طور که در مطالب فوق نیز گفته شد، نوشیدن ماءالشعیر طبیعی به جای آب و چای یکی از بهترین راهکارها جهت کاهش عطش و مقابله با خشکی بدن است. بنابراین نوشیدن ماءالشعیر بهتر از هر نوشیدنی دیگری می‌تواند در برابر استرس گرمایی و تشنگی و تحلیل رطوبت بدن، شما را محافظت کند. اگر معده سرد یا تری دارید بهتر است در هر لیوان آن یک قاشق مرباخوری عسل حل کنید و سپس بنوشید. ما الشعیر طبیعی نباید غلیظ و ژله‌ای شود وگرنه تأثیر آن معکوس خواهد شد. اگر جو کاملاً مرغوب باشد، رنگ ماءالشعیر به سرخ ملایم و کمرنگ مایل می‌شود. هنگام مصرف عادی، ماءالشعیر را تکان دهید تا دُردی و بخش رقیق آن با هم مخلوط و بخش غذایی ماءالشعیر هم خورده شود.
به یاد داشته باشید که منظور از نوشیدن ماءالشعیر، ماءالشعیر طبیعی است و نه ماءالشعیر شرکتی! حال سوالی که پیش می‌آید این است که نحوه درست کردن چنین ماءالشعیری چگونه است؟ برای تهیه یک ماءالشعیر سنتی 50 گرم جوی پوست‌کنده سالم (نه پرک و نه نیمکوب) را با چهار لیوان آب (یک لیتر)، با حرارت ملایم، آهسته بجوشانید تا وقتی که جوها به حالت شکفته و کاملا پخته برسند. این زمان به‌طور متوسط 40 تا 50 دقیقه طول می‌کشد. پس از آن، تا این ترکیب سرد نشده، آن را صاف کنید و در جای خنک قرار دهید تا سرد شود. از این چهار لیوان، بیش از سه لیوان آب‌جو به دست می‌آید که حداکثر دو روز در یخچال قابل نگهداری است.
نکته قابل ذکر دیگر این است که اگر جزء آن دسته افرادی هستید که از نوشیدن ماءالشعیر همراه با رسوب آن خوش‌تان نمی‌آید، کافی است که تنها بخش آبکی رقیق بالای آن را بنوشید و دُردی آن را دور بریزید، بدین ترتیب از کیفیت سردی و تری‌بخشی ماءالشعیر طبیعی بهره‌مند می‌شوید ولی از طرف دیگر از ماده مغذی آن سودی نخواهید برد. مصرف این فرآورده خانگی و پر از خاصیت، به کسانی که مزاج گرم و خشک دارند کمک می‌کند تا از خشکی و زردی رنگ پوست بدن، گود افتادگی چشم‌ها، یبوست، غلظت خون، تحریک پذیری عصبی و آزردگی‌های کلیوی احتمالی دور بمانند.
تدابير سنتی را آويزه گوش كنيد
توصیه طب سنتی و متخصصان تغذیه این است که غذا باید بر اساس فصل و ماه انتخاب شود. به یاد داشته باشید که در ماه‌های گرم سال دستگاه گوارش انسان ضعیف می‌شود و به همین دلیل است که ایرانیان از دیرباز در تابستان و روزهای گرم سال غذاهای سبک با مزاج معتدل مایل به خنک مانند آب‌دوغ‌خیار می‌خوردند. روزه‌های بلند تابستانه دستگاه گوارش را ضعیف‌تر می‌کند؛ پس رعایت تدابیر خوردن و آشامیدن در روزه‌داری، بسیار مهم و لازم است. ابتدا از شرایط بدنی و مزاجی خود مطلع شوید و پس از آن غذاهای مناسب فصل را انتخاب کنید؛ مثلاً غذاهای خیلی سنگین مانند کله‌پاچه، حلیم، آبگوشت یا غذاهای خیلی گرم و خیلی شیرین یا تند را از برنامه غذایی ماه رمضان حذف کنید.
تشنگی در ماه رمضان
در مطالب قبلی به طور مفصل در مورد احساس عطش و تشنگی و چگونگی رفع یا کاهش آن صحبت کردیم. اکنون سوالی که مطرح می‌شود این است که اصلاً چه مواد غذایی و یا چه اعمالی مسبب ایجاد تشنگی می‌شوند؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که اگر در ماه رمضان غذاهای ادویه‌دار گرم و خشک، غذاهای مولد صفرا، خوراک‌های چرب و سرخ‌کردنی بخورید، شک نکنید که طی روز تشنگی امان‌تان را می‌برد! کارهای بدنی زیاد و سنگین، گرمای روز و تابش آفتاب، بوها، فکر و خیال، استرس و احساساتی که موجب افزایش گرما در مغز و قلب و معده و کبد می‌شود همگی دلایلی هستند که شما را در روز تشنه‌تر می‌کنند.
پرخوری و شیرینی ممنوع
حتماً از گوشه و کنار و یا بزرگتران خود شنیده‌اید که می‌گویند: «شیرینی نخور یا کم بخور»! شیرینی، تشنگی می‌آورد مگر اینکه شیرینی طبیعی مانند خرما و انجیر باشد که در مصرف آن هم نباید زیاده‌روی کرد. همچنین با توجه به طولانی بودن روزهای تابستان و فاصله کم وعده‌های افطاری و شام با سحری، از پرخوری در زمان افطار و پس از آن پرهیز کنید، در صورت رعایت نکردن دچار ناراحتی‌های گوارشی می‌شوید. پس به یاد داشته باشید در روزهای ماه مبارک رمضان بهتر است کمتر از شیرینی‌ها، به ویژه شیرینی‌هایی مانند زولبیا و بامیه یا پشمک استفاده کنید. توصیه شده در مناطقی که درخت نخل رشد نمی‌کند، از مصرف زیاد خرما پرهیز شود ولی در مناطق خرماخیز زیاد خوردن آن منعی ندارد.
دور اين غذاها خط بكشيد
در قسمت «تشنگی در ماه رمضان» عرض کردیم که خوراک‌های چرب و سرخ‌کردنی مسبب اصلی ایجاد عطش و تشنگی به خصوص در روزهای گرم ماه مبارک رمضان هستند. بنابراین پیشنهاد می‌شود تا می‌توانید از خوردن خوراکی‌های چرب، مخصوصاً در وعده سحری، پرهیز کنید چون باعث عطش و تشنگی زیاد در طول روز می‌شود. اما اگر گاهی غذای چرب می‌خورید کافی است پس از آن (به ویژه در وعده افطار) کمی پودر رازیانه را با نبات در آب مخلوط کنید و بنوشید تا عوارض آن را کم کرده و به گوارش بهتر خوراک کمک کند.
کی شام بخوریم؟
همان گونه که قبلاً گفتیم، باز کردن روزه با مواد مغذی و مناسب، از اصلی‌ترین مسائلی است که باید در ماه مبارک رمضان و زمان افطار رعایت کرد. اما باید این نکته را به یاد داشته باشید که باز کردن روزه و آغاز یکباره و به طور ناگهانی افطار با خوراک‌های سنگین معمول، به ویژه در افراد گرم مزاج و کسانی که معده‌های گرمی دارند، به بدن و سیستم گوارش آسیب می‌رساند. از این رو هر مزاجی که دارید برای باز کردن روزه، از یک استکان آب گرم و یک عدد خرما استفاده کنید و اگر خیلی احساس گرسنگی می‌کنید، دو الی سه لقمه غذا بخورید تا کمی گرسنگی‌تان رفع شود. شام را نیز دست کم یک ساعت پس از افطار میل کنید.
