اگر فقط کمی خوش شانس نباشیم ممکن است گذرمان به رستوران هایی بخورد که بهداشت را رعایت نمی کنند یا به هر نحوی غذای آلوده و فاسد تحویل مشتریان می دهند. این غذاها ممکن است به علت عدم رعایت بهداشت توسط تهیه کنندگان غذا، یا حتی خوب پخته نشدن برخی مواد غذایی عامل انتقال میکروارگانیسم های عامل مسمومیت غذایی باشند. بیماری های منتقل شونده از راه غذا بیشتر تحت عنوان مسمومیت غذایی شناخته می شوند و علائم بارزی مثل تهوع و اسهال دارند. در دنیای امروز به علت افزایش فشار کاری، افراد زیادی هستند که زمانی برای آشپزی ندارند و صرفا به دنبال یک وعده غذایی ساده می گردند تا مجدد به کارشان برسند. این بی توجهی به کیفیت و بهداشت غذا گاها ممکن است بروز مسمومیت غذایی شود. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، 48 میلیون نفر در ایالات متحده (یا حدود 1 از 7 نفر) هر ساله به نوعی مسمومیت غذایی مبتلا می شوند. از این 48 میلیون نفر، 128000 نفر در بیمارستان بستری هستند. شاید این آمار ترسناک به نظر بیاید اما قصد ما از ارائه این آمار و ارقام نشان دادن میزان شیوع مسمومیت های غذایی بود. اگر شما هم به علت تایم کاری طولانی فرصت آشپزی در منزل را ندارید و مدام به رستوران ها می روید یا اگر فرزندی دارید که از این بابت نگرانش هستید بهتر است اطلاعات کاملی درباره مسمومیت غذایی و علائم و درمان سریع آن بدانید.

علائم مسمومیت غذایی

علائم بنا به منبع عفونت متفاوت است. موارد متداول مسمومیت غذایی معمولاً شامل تعدادی از علائم زیر است:

- گرفتگی شکم

- اسهال

- حالت تهوع

- استفراغ

- از دست دادن اشتها

- تب خفیف

- ضعف

- سردرد

از سوی دیگر، مسمومیت های غذایی می توانند خطری جدی تلقی شوند. اگر مسمومیت غذایی چیزی پیچیده تر و فرای یک مسمومیت ساده و زودگذر باشد با علائم زیر خود را نشان خواهد داد:

- اسهالی که بیش از 3 روز طول بکشد

- تب بالاتر از 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتیگراد)

- مشکل در دیدن یا صحبت کردن

- کم آبی شدید، که ممکن است شامل خشکی دهان، دفع کم یا نبود ادرار باشد.

- ادرار خونی

علت و مدت زمان مسمومیت غذایی

مدت زمانی که طول می کشد تا علائم ظاهر شوند به منبع عفونت بستگی دارد؛ اما می تواند از 30 دقیقه تا 8 هفته متغیر باشد. خوشبختانه یک مسمومیت غذایی ساده، بدون درمان طی یک هفته برطرف خواهد شد. بیشتر مسمومیت های غذایی را می توان در یکی از سه علت اصلی ردیابی کرد: باکتری ها، انگل ها یا ویروس ها.

این پاتوژن ها را می توان تقریباً در تمام غذاهایی که انسان در طی روز می خورد، پیدا کرد. با این حال، گرمای حاصل از پخت و پز معمولاً پاتوژن های موجود در غذا را قبل از رسیدن به بشقاب ما از بین می برد. غذاهایی که به صورت خام مصرف می شوند، منابع رایج مسمومیت غذایی هستند، زیرا فرآیند پخت و پز را طی نمی کنند. گاهی اوقات، غذا در مدفوع یا استفراغ با ارگانیسم ها تماس پیدا می کند. فرض کنید که شما قرار است آشپزی کنید؛ اگر قبل از شروع به آشپزی دست هایتان را به خوبی نشسته باشید این میکروارگانیسم ها که راحتی می توانند وارد بدن شما شوند. گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنی اغلب آلوده هستند و حتی آب هم اگر از منبع نامناسبی خورده شود می تواند منبع میکروارگانیسم ها باشد.

باکتری ها

باکتری ها تا حد زیادی شایع ترین علت مسمومیت غذایی هستند. علل باکتریایی مسمومیت غذایی عبارتند از:

- E. coli، به ویژه E. coli تولید کننده سم شیگا (STEC)

- لیستریا مونوسیتوژنز

- سالمونلا

- کمپیلوباکتر

- کلستریدیوم بوتولینوم

- استافیلوکوکوس اورئوس

- شیگلا

- Vibrio vulnificus

وقتی به باکتری های خطرناک فکر می کنیم، نام هایی مانند E. coli و Salmonella به دلایل خوبی به ذهن خطور می کند. چرا که سالمونلا بزرگترین عامل باکتریایی موارد مسمومیت غذایی در ایالات متحده است. طبق گزارش CDC، تخمین زده می شود که سالانه 1350000 مورد مسمومیت غذایی، از جمله 26500 بستری شدن در بیمارستان، به دلیل عفونت سالمونلا باشد. البته این به معنی بی اهمیت بودن سایر باکتری ها نیست! Campylobacter و C. botulinum دو باکتری کمتر شناخته شده و بالقوه کشنده هستند که می توانند در غذای ما پنهان شوند.

انگل ها

مسمومیت غذایی ناشی از انگل ها به اندازه مسمومیت غذایی ناشی از باکتری ها رایج نیست، اما انگل هایی که از طریق غذا پخش می شوند هنوز هم بسیار خطرناک هستند. این انگل ها عبارتند از:

- توکسوپلاسما گوندی

- لامبلیا ژیاردیا

- کرم های نواری مختلف مانند:

- Taenia saginata (کرم گاو)

- Taenia solium (کرم نوار خوک)

- Diphyllobothrium latum (کرم نواری ماهی)

- کریپتوسپوریدیوم

- Ascaris lumbricoides، نوعی کرم گرد

- فلوک ها (کرم های مسطح)، مانند Opisthorchiidae (فلوک کبد) و Paragonimus (فلوک ریه)

- کرم سوزنی یا انتروبیازیس

- تریچینلا

بر اساس CDC، توکسوپلاسموز عامل اصلی مرگ و میر ناشی از مسمومیت غذایی در ایالات متحده است. توکسوپلاسما گوندی در جعبه هایی که گربه ها در آن می خوابند بیشتر پیدا می شود. انگل ها می توانند در دستگاه گوارش شما زندگی کنند و برای سال ها ناشناخته باقی بمانند. افراد با سیستم ایمنی ضعیف و افراد باردار در معرض خطر عوارض جانبی جدی تری هستند. در نتیجه این دسته از افراد باید بیش از دیگران از مسمومیت غذایی اجتناب کنند.

ویروس ها

مسمومیت غذایی می تواند توسط یک ویروس نیز ایجاد شود، مانند:

- نوروویروس که گاهی به عنوان ویروس نوروالک نیز شناخته می شود

- روتاویروس

- آستروویروس

- ساپوویروس

- ویروس هپاتیت A

نوروویروس هر سال باعث 19 تا 21 میلیون مورد استفراغ و اسهال در ایالات متحده می شود. این ویروس ها گاها می توانند کشنده هم باشند. نکته مهم این است که ویروسی که باعث بیماری کبدی هپاتیت A می شود می تواند از طریق غذا نیز منتقل شود.

درمان مسمومیت غذایی

مسمومیت غذایی معمولاً در خانه قابل درمان است. برای اطلاع از این درمان ها، ادامه مطلب را با دقت مطالعه کنید:

- هیدراته بمانید

اگر مسمومیت غذایی دارید، هیدراته نگه داشتن بدن بسیار اهمیت دارد. نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیت بالا می توانند مفید باشند. آب میوه و آب نارگیل می تواند کربوهیدرات ها را بازیابی کند و به رفع خستگی کمک کند. از کافئین که ممکن است دستگاه گوارش را تحریک کند خودداری کنید. چای های بدون کافئین با گیاهان تسکین دهنده مانند بابونه، نعناع فلفلی و قاصدک می توانند به آرام کردن ناراحتی معده کمک کند. داروهای بدون نسخه (OTC) مانند لوپرامید (Imodium) و Pepto-Bismol می توانند به شما در مدیریت اسهال و سرکوب حالت تهوع کمک کنند. البته قبل از اقدام به مصرف دارو، حتما با پزشک مشورت کنید. زیرا بدن از استفراغ و اسهال برای دفع سموم از سیستم استفاده می کند. همچنین، استفاده از این داروها می تواند شدت بیماری را بپوشاند و شما متوجه وخامت اوضاع نشوید.

- مصرف دارو

گرچه مسمومیت غذایی ساده نیاز چندانی به مصرف دارو ندارد اما درصورتی که علائم آزار دهنده ای دارید می توانید به پزشک جهت دریافت دارو مراجعه کنید.

- درمان مسمومیت شدید غذایی

در موارد شدید مسمومیت غذایی، ممکن است نیاز به هیدراتاسیون با مایع داخل وریدی (IV) در بیمارستان داشته باشید. در بدترین موارد مسمومیت غذایی، ممکن است تا زمان بهبودی نیاز به بستری طولانی‌تر در بیمارستان باشد. افراد مبتلا به موارد شدیدC. botulinum که نادر هستند، ممکن است حتی نیاز به تهویه مکانیکی داشته باشند.

باید ها و نباید های مسمومیت غذایی

بهتر است تا زمانی که اسهال و استفراغ از بین برود؛ از مصرف غذاهای جامد خودداری کنید. در عوض، با خوردن یا نوشیدن اقلام ساده برای هضم که دارای چربی کم هستند، مانند:

- کراکر نمکی

- نان تست

- موز

- برنج

- بلغور جو دوسر

- سیب زمینی

- سبزیجات آب پز

- سوپ مرغ

- نوشابه بدون کافئین

از غذاهایی که به سختی هضم می شوند و به دستگاه گوارش فشار وارد می کنند دوری کنید. این غذاها شامل:

- محصولات لبنی به ویژه شیر و پنیر

- غذاهای چرب

- غذاهای سرخ شده

- غذاهای بسیار چاشنی

- غذاهایی که قند زیادی دارند

- غذاهای ادویه دار

لازم به ذکر نیست که مصرف الکل، کافئین و نیکوتین در این دوران می تواند بهبودی شما را به تعویق بیندازد.

چه کسانی بیشتر در معرض مسومیت غذایی هستند؟

هرکسی ممکن است دچار مسمومیت غذایی شود. از نظر آماری، تقریباً همه افراد حداقل یک بار در زندگی خود دچار مسمومیت غذایی می شوند. برخی از جمعیت ها بیش از سایرین در معرض خطر هستند. برای مثال:

- افراد دچار نقص ایمنی:

هر فردی با سیستم ایمنی سرکوب شده یا بیماری خود ایمنی ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عفونت و عوارض ناشی از مسمومیت غذایی باشد.

- افراد باردار:

افراد باردار بیشتر در معرض خطر هستند زیرا بدن آنها با تغییرات متابولیسم و سیستم گردش خون در دوران بارداری مقابله می کند.

- افراد مسن:

بزرگسالان 65 سال به بالا نیز با خطر بیشتری برای ابتلا به مسمومیت غذایی روبرو هستند. زیرا سیستم ایمنی آن ها ممکن است به سرعت به ارگانیسم های عفونی پاسخ ندهد.

- کودکان:

کودکان زیر 5 سال نیز به عنوان یک جمعیت در معرض خطر در نظر گرفته می شوند زیرا سیستم ایمنی آنها به اندازه سیستم ایمنی بزرگسالان توسعه نیافته است. کم آبی بدن در اثر استفراغ و اسهال راحت تر کودکان را تاحت تاثیر قرار می دهد.

بیشتر بخوانید: وسایل کمک شنوایی در کاهش ریسک ابتلا به زوال عقل موثرند

پیشگیری از مسمومیت غذایی

بهترین راه برای جلوگیری از مسمومیت غذایی این است که به بهداشت و کیفیت غذای خود اهمیت دهید و از مصرف غذاهایی که به نظر فاسد می آیند خودداری کنید. برخی از غذاها به دلیل نحوه تولید و آماده سازی، احتمال مسمومیت غذایی بیشتری دارند. عوامل عفونی که در طول پخت و پز از بین می روند ممکن است در برخی غذاها وجود داشته باشند، مانند:

- گوشت قرمز و طیور

- تخم مرغ

- صدف

اگر این غذاها به صورت خام مصرف شوند، به درستی پخته نشوند، یا اگر دست ها و سطوح پس از تماس تمیز نشوند، مسمومیت غذایی ممکن است رخ دهد. سایر غذاهایی که ریسک بالایی برای مسمومیت دارند عبارتند از:

- سوشی و سایر محصولات مرتبط با ماهی که به صورت خام یا نیم پز سرو می شوند

- فست فود ها و هات داگ هایی که حرارت داده نشده یا به خوبی پخته نشده اند

- گوشت چرخ کرده گاو که ممکن است حاوی گوشت چندین حیوان باشد

- شیر، پنیر و آبمیوه غیر پاستوریزه

- میوه ها و سبزیجات خام و شسته نشده

برای جلوگیری از مسمومیت غذایی، اقدامات زیر را انجام دهید:

- همیشه قبل از پختن یا خوردن غذا دست های خود را بشویید.

- مطمئن شوید که غذای شما به درستی بسته شده و نگهداری می شود.

- گوشت و تخم مرغ را کاملا بپزید.

- قبل از استفاده از محصولات غذایی برای تهیه غذاهای دیگر، هر چیزی را که با محصولات خام در تماس است، ضدعفونی کنید.

- اطمینان حاصل کنید که همیشه میوه ها و سبزیجات را قبل از سرو آنها کاملا شسته اید.

3 نوشیدنی که مقادیر بالایی الکترولیت دارند

الکترولیت ها مواد معدنی هستند که در صورت مخلوط شدن با آب، یک بار الکتریکی را هدایت می کنند. این مواد به تنظیم بسیاری از ضروری ترین عملکردهای بدن مانند سیگنال دهی عصبی، تعادل pH، انقباض عضلانی و هیدراتاسیون کمک می کنند. الکترولیت های اولیه ای که بدن شما برای انجام این عملکردهای حیاتی استفاده می کند عبارتند از سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، فسفر، کلرید و بی کربنات؛ این الکترولیت ها در یک محدوده بسیار محدود حفظ می شود. اگر سطح الکترولیت شما خیلی بالا یا خیلی کم شود، ممکن است عوارض جدی برای سلامتی ایجاد شود.

- آب نارگیل

در طی چندین سال گذشته، این نوشیدنی به یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌ها در بازار تبدیل شده است و اکنون در سراسر جهان به صورت بسته بندی شده به فروش می‌رسد. آب نارگیل به طور طبیعی قند کمی دارد و حاوی انواع الکترولیت ها از جمله سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم است.

- شیر

وقتی صحبت از نوشیدنی های الکترولیتی به میان می آید، شیر گاو قهرمان ناشناخته این زمینه است. شیر علاوه بر منبع غنی از الکترولیت هایی مانند کلسیم، سدیم و پتاسیم، ترکیبی سالم از کربوهیدرات ها و پروتئین را فراهم می کند. این دو درشت مغذی می توانند به شما کمک کنند پس از تمرین سوخت گیری کرده و ترمیم بافت عضلانی را تقویت کنید.

- آب هندوانه

یک فنجان (237 میلی‌لیتر) آب هندوانه 100 درصد تقریباً 6 درصد از ارزش روزانه (DV) پتاسیم و منیزیم را تأمین می‌کند. آب هندوانه همچنین حاوی ال سیترولین است. این اسید آمینه می تواند نقش خوبی در انتقال اکسیژن حین عمل های ورزشی داشته باشد.