در این بخش چندین ستاره محبوب، صورت های فلکی و دسته ای از ستارگان (الگوهای درون صورت های فلکی) مورد توجه قرار خواهد گرفت. یادگیری مکان این ستاره ها و الگوهای ستاره ای، شما را با آسمان شب آشنا خواهد کرد. هر بخش ویژگی حداقل یک ستاره را که ارزش مشاهده با تلسکوپ کوچک شما را دارد بیان خواهد کرد. همان طور که ستاره را مشاهده می‌کنید، به رنگ آن توجه کنید. آیا نارنجی، زرد، سفید یا آبی است؟ آیا ستاره تنها یا به صورت جفت است؟ بسیاری از مردم درک نمی‌کنند که ستاره ها چندین رنگ دارند یا اینکه آن ها معمولاً جفت یا همراه دارند. به سادگی ستاره ها را از طریق تلسکوپ خود مشاهده کنید و یاد بگیرید که از زیبایی آن ها قدردانی کنید؛ که اغلب اولین قدم ورود فرد به جهان بزرگتر است.

بیشتر بخوانید: تلسکوپ، ابزاری برای نگرش به جهانی نامحدود

چگونه با یک تلسکوپ کوچک، اجرام آسمانی زیر را مشاهده کنیم

- ستاره شمالی (قطبی، North Star (Polaris)): بسیاری از افراد تصورات نادرستی درباره اینکه کدام ستاره حقیقتا ستاره شمالی است دارند. برخی از مردم معتقدند که این ستاره درخشان ترین ستاره در آسمان است. عملا مردم بحث می کنند که ستاره شمالی کدام ستاره است و بعضی از مردم حتی به سیریوس (واقع در طرف دیگر آسمان) اشاره کرده اند، فقط به این دلیل که آن درخشان ترین ستاره ای بود که در آن زمان می‌توانستند ببینند. در واقعیت، ستاره شمالی چهل و هشتمین ستاره درخشان در آسمان شب است. برای یافتن ستاره شمالی، این دو ستاره را دنبال کنید (اغلب آن ها به عنوان ستاره های اشاره گر خوانده می‌شوند) که جلوی پیاله ملاقه صورت فلکی دب اکبر را تا درخشان ترین ستاره بعدی تشکیل می دهند (همان طور که در نمودار زیر نشان داده شده است). ستاره شمالی همان چیزی است که معمولاً به آن یک ستاره دوتایی قابل مشاهده گفته می‌شود. با تلسکوپ تان شما ممکن است بتوانید ستاره دوم، قطبی B را پیدا کنید.

- آرکتوروس و اسپیکا (Arcturus and Spica): در شروع بهار "قوسی به ستاره آرکتوروس (ژوبین‌دار، نگهبان شمال یا سِماک رامِح) و سپس امتداد آن تا ستاره اسپیکا (بی‌ژوبین یا سماک اعزل) "یک طرح عالی برای زمانی است که شما شروع به تعیین مسیر در اطراف آسمان شرقی می‌کنید. با کشیدن یک قوس با دسته ملاقه بزرگ و دنبال کردن آن در طول آسمان برای رسیدن به ستاره روشن آرکتوروس، شما سپس می‌توانید قوس خود را صاف کنید تا به ستاره مایل به آبی اسپیکا برسید. آرکتوروس یک غول نارنجی و چهارمین ستاره درخشان در آسمان است. اسپیکا یک غول آبی است و پانزدهمین ستاره درخشان است. اسپیکا در صورت فلکی ویرگو (دوشیزه، خوشه یا سنبله) قرار دارد، در حالی که آرکتوروس در صورت فلکی بوتس (گاوران یا عوّا) قرار دارد. آرکتوروس بسیار جالب است، زیرا در طی دوره زندگی ما، نسبت به ستاره های اطراف حرکت خواهد کرد (حدود یک هفتم قطر ماه، در طی یک صد سال). این ستاره با سرعت بیش از 90 مایل در ثانیه حرکت می‌کند، با چنان سرعتی که در طی 500000 سال، در کل از بین خواهد رفت. اسپیکا هم دوار و متغیر است (که درخشندگی آن افزایش و کاهش می‌یابد). در محور استوا خود، این ستاره تقریبا 200 کیلومتر در ساعت می‌چرخد و با هر بار چرخش، درخشنگی آن اندکی تغییر می‌کند.

- آلتایر و مثلث تابستانی (Altair and the Summer Triangle): مثلث تابستانی (با طرحی مشابه "برش بزرگ پیتزا") یک بخش جالب از آسمان است که بر سطح کهکشان ما سوار شده است. به همین دلیل زمانی که شما تفحص عمیق تری در ستاره شناسی می کنید و به تلسکوپ بزرگتری مجهز می‌شوید؛ با اجسام زیادی که این مثلث را به منظور کشف آن احاطه کرده‌اند مواجه می شوید. مثلث تابستانی راه مهمی در آسمان برای آموزش مسیر به شما است. این مثلث در سه ستاره خلاصه می شود: وگا (نسر واقع)، دنب (رِدف، دُنب، ذَنَب) و آلتایر (نسر طائر). این سه ستاره متعلق به دسته‌ای از ستارگان با عنوان صلیب شمالی (متعلق به صورت فلکی سیگنوس (ماکیان، دجاجه) هستند که اغلب در این بخش از آسمان، مرجعی برای موقعیت یابی اهداف هستند. ستاره آلتایر به علت مجاورت اش به زمین اغلب در افسانه های علمی ذکر شده است. در فاصله فقط 7/16 سال نوری آن طرف تر، این ستاره یکی از نزدیک ترین ستاره های درخشان است. دلارهای آلتایری به عنوان پول رایج در سراسر رمان راهنمای مسافران مجانی کهکشان استفاده شده است. ستاره آلتایر هم چنین در چندین قسمت از فیلم پیشتازان فضا، خشم خان و دو قسمت از فیلم دکتر هو ذکر شده است. هیچ سیاره‌ای که به دور این ستاره گردش کند یافت نشده است، اما این موضوع ممکن است در سال 2018 با پرتاب فضاپیمایی به نام تِس (ماهواره تحقیقاتی فراخورشیدی گذران) تغییر کند. ماهواره تِس به طور مداوم دو میلیون از نزدیک ترین سیستم های ستاره ای را به منظور جستجو سیاره ای مشابه زمین بررسی خواهد کرد.

- پولوکس و کاستور (Pollux and Castor): صورت فلکی جمینی (جوزا، دو پیکر) نزدیک به نیمه شب در پاییز بالا می رود و طی غروب در زمستان و بهار در بهترین شرایط است. جمینی با تصویر دو قلوهایی که دست در دست دارند تجسم می شود. ستاره های کاستور و پولوکس سرهای این دوقلوها را می‌سازند. ستاره کاستور که در قسمت سر دو قلو سمت راستی قرار دارد؛ زمانی که از طریق تلسکوپ دیده می شود یک ستاره دوتایی (مضاعف) است. اما کاستور در واقع یک سیستم ستاره ای شش ضلعی است؛ شش ستاره که با استفاده از جاذبه به هم متصل شده اند. این شش ستاره فقط با یک تلسکوپ بسیار قوی یا از طریق علم طیف سنجی (تجزیه نور به طول موج های مختلف) قابل تفکیک هستند. ستاره پولوکس که در قسمت سر دو قلو سمت چپی قرار دارد سابقا به عنوان "ستاره رشته اصلی" مانند خورشید ما بوده است. با این حال، از طریق هیدروژن خود سوخته است و از آن زمان به یک ستاره غول پیکر با شعاع بسیار بیشتر از خورشید ما تبدیل شده است. دمای سطح کمتر از 5000 درجه سانتیگراد، به ستاره رنگ نارنجی آن را می‌دهد. پولوکس همچنین درخشان ترین ستاره قابل مشاهده با یک سیاره در گردش است، اما این موضوع با کشف سیارات جدید تغییر خواهد کرد. بارش شهابی جمینید در اواسط ماه دسامبر یکی از پربارترین بارش های شهابی سال است. مطمئن باشید که وقتی زمان زیادی برای انطباق چشمانتان به تاریکی میدهید، با این راه شما حتی شهاب های ثاقب بیشتری را خواهید دید.

- بتلگئوس (ستاره نارنجی-قرمز، Betelgeuse): بله، بتلگئوس، جایی در مجاورت آنجایی است که در رمان راهنمای مسافران مجانی کهکشان ذکر شده، است! بچه ها عاشق این ستاره هستند، عمدتاً به این دلیل که مثل بیتل‌جوس به نظر می رسد (یک فیلم الهام گرفته از نام ستاره). این ستاره قرمز بزرگ کسانی را که فکر می‌کنند همه ستاره ها سفید هستند، غافلگیر می کند (از جمله من، تا چند سال پیش). بتلگئوس نیز با گذشت زمان در میزان روشنایی خود متفاوت است. اغلب هشتمین ستاره درخشان آسمان است، اما می تواند به همان اندازه ششمین ستاره روشن باشد، یا به اندازه بیستمین ستاره کم نور باشد. بتلگئوس را می‌توان در نزدیکی بالای صورت فلکی اوریون (شکارچی، جبار) یافت. زمانی که از طریق تلسکوپ به آن نگاه می کنید، به راحتی می توان دید که چقدر قرمز است. برای کنتراست (مقایسه) قرمزی آن، تلسکوپ را به سمت ستاره ریگل پایین بیاورید، یک ستاره آبی که در قسمت بعد جزئیات آن ذکر شده است. اشیاء در صورت فلکی اوریون در زمستان به بهترین وجه مشاهده می‌شوند. بیشتر مردم با موقعیت یابی سه ستاره درخشان که کمربند صورت فلکی اوریون را می سازند، آن را پیدا می‌کنند.

- ریگل (ستاره آبی-سفید، Rigel): نه یک عدد، نه دو عدد، بلکه سه عدد ستاره این نقطه روشن را که در پای صورت فلکی اوریون یافت می شود می سازند. اگر آسمان بسیار تیره ای دارید، امکان دارد که ستاره A (یک ابرغول آبی) و ستاره B (یک ستاره همراه بسیار کم نور) را از هم تفکیک دهید. با این حال، ستاره C بسیار نزدیک به ستاره B در گردش است و تفکیک آن‌ها با استفاده از یک تلسکوپ کوچک غیرممکن است. اگر ریگل واقعاً سه ستاره است، باید چندین سیاره داشته باشد، درست است؟ به نظر می‌رسد نویسندگان فیلم پیشتازان فضا این چنین فکر می‌کنند. سیارات خیالی به نام های ریگل 10، ریگل 2 و ریگل 7؛ سیستم ریگل را به عنوان محبوب ترین مکان در جهان پیشتازان فضا ساختند! از مارس 2016، هیچ سیاره ای در اطراف ریگل کشف نشده است. با این حال، هزاران سیاره جدید هر ساله در حال پیدا شدن اند. شما می توانید یک پایگاه داده به روز شده از این اکتشافات را در آدرس http://exoplanets.org/ پیدا کنید. هنگام مشاهده، به خاطر داشته باشید که رنگ و روشنایی ریگل را در برابر بتلگئوس مقایسه کنید.

بیشتر بخوانید: رصد شگفتی‌های مریخ، سیاره سرخ فام

- سیریوس در کلب اکبر (Sirius in Canis Major): ستاره سیریوس (شباهنگ یا شِعرای یمانی) اولین محل توقف از گردش هری پاتر است (بسیاری از نام های ستاره ها و صورت های فلکی در مجموعه هری پاتر ذکر شده است). این ستاره دو برابر روشن تر از هر ستاره دیگری در آسمان است و به طور موثری به مشاهده شما در شب تا سی دقیقه آسیب وارد می کند! این ستاره به میزان باورنکردنی روشن است که در طول روز در ارتفاعات بالا می‌توان آن را مشاهده کرد. این ستاره به دلیل برجستگی اش در صورت فلکی کلب اکبر (سگ بزرگتر) به "ستاره سگ" معروف شده است و الهام بخش عبارت " روزهای سگی تابستان" است. در هری پاتر شخصیت سیریوس بلک به سگی تبدیل می شود. اتفاقی است؟ من اینگونه فکر نمی کنم. از طریق تلسکوپ ،سیریوس مثل یک الماس درخشان به نظر می رسد. وقتی این ستاره در آسمان کم است (همانطور که اغلب است) شما ممکن است متوجه یک آرایش لرزان از رنگ ها شوید. هنگامی که یک ستاره یا سیاره در نزدیکی افق قرار دارد، نور آن از فضای بزرگتری نسبت به زمانی که ستاره در بالای سر است عبور می کند. اختلال در هوا باعث لرزش می‌شود؛ این مانند نوعی نگاه کردن به یک چراغ از پایین استخر شنا است. سیریوس در سمت چپ صورت فلکی اوریون قرار دارد و می تواند به صورت برجسته در آسمان جنوبی در طول پاییز؛ زمستان و اوایل بهار مشاهده شود.

- دراکو (Draco): این یک محل توقف دیگر در طول گردش نجومی هری پاتر است. اما از آنجا که همه ستاره های صورت فلکی دراکو (اژدها) بسیار کمرنگ هستند، دلیل نمی شوند که این مورد در این لیست نباشد. اگر شما اندکی زبان لاتین بدانید، ممکن است متوجه شوید که دراکو به معنی اژدها است. اگر به صورت فلکی نگاه کنید، شما سر اژدها را خواهید دید و هر ماه اکتبر، این اژدها از دهان خود آتش بیرون می‌دهند. بارش شهابی دراکونید (اژدهایی) ماه اکتبر، شهاب سنگ هایی هستند که به نظر می رسد از بالای سر اژدها پرتاپ می‌شوند. برای یک عکس جالب، دوربین خود را روی یک سه پایه قرار دهید، آن را به طرف دراکو قرار دهید و نوردهی 30 ثانیه ای دوربین را برای یک ساعت یا بیشتر انجام دهید. اگر دوربینی با تنظیمات دستی نوردهی ندارید، از تنظیمات مربوط به آتش بازی استفاده کنید. شما ممکن است فقط یک عکس جالب و خبرساز از این اژدها دمنده آتش واقعی بدست آورید. درخشان ترین ستاره التانین (گاما اژدها) نامیده می شود. اما اگر شما برای یک چالش آماده هستید، ستاره تیل (اپسیلون اژدها) یک ستاره دوتایی است که در تلسکوپ هایی با دیافراگم حداقل 4 اینچی قابل مشاهده است.

- وگا در لیرا (Vega in Lyra): بله، این همان سیاره خانگی جودی فاستر است؛ (مجموعه رادیوی فرازمینی، از کتاب و فیلم کانتکت (تماس)، در ستاره وگا (نَسر واقع) واقع شده است). جالب اینجاست که وگا حدود دوازده هزار سال پیش ستاره شمالی بوده است و از حدود دوازده هزار سال تا اکنون هم همان است. این به دلیل انحراف محوری زمین به دور مدارش است. انحراف مسیر یک ویژگی اجسام در حال چرخش است. شما می توانید انحراف مسیر را مستقیما در اسباب بازی های چرخشی مثل ژیروسکوپ (چرخش‌نما) ببینید. یک ژیروسکوپ دچار انحراف محوری خواهد شد اگر شما با یک لرزش آرام به آن ضربه بزنید. برای زمین، انحراف محوری آن عمدتا نتیجه اثر گرانش خورشید و ماه است. وگا درخشان ترین ستاره در صورت فلکی لیرا است و در طول تابستان در آسمان بسیار نمایان است. می‌توان وگا را یا با شکل الماس در صورت فلکی لیرا و یا موقعیت آن در مثلث تابستانی شناسایی کرد. در داخل لیرا سحابی معروف حلقه قرار دارد؛ هدفی که ما بعدا آن را جستجو خواهیم کرد.

- رگولوس در لئو (Regulus in Leo): هنگام بهار برای ستاره شناسان گاهی به عنوان "فصل کهکشان" شناخته می شود. این به این دلیل است که صور فلکی های غنی کهکشان، مثل ویرگو و لئو (شیر، اسد) در آسمان بسیار هستند. لئو (شیر) دارای دو گروه محبوب کهکشان است که دقیقاً در خارج از محدوده تلسکوپ کوچک قرار دارند؛ به جز در تاریکی ترین آسمان. آن ها سه گانه لئو و گروه ام 96 نامیده شده اند. رگولوس (آلفا شیر)، قلب شیر (قلب‌الاسد)، درخشان ترین ستاره در لئو است و در فاصله نسبتاً نزدیک 79 سال نوری قرار دارد. برای رگولوس، غیبت رویداد نسبتا تکراری است؛ زیرا ماه، تقریباً یکبار در ماه از فاصله کاملا نزدیک از این ستاره می‌گذرد. از طریق یک تلسکوپ، رگولوس یک ستاره دو تایی فوق العاده است. اگرچه در مقایسه با ستاره همراهش بسیار روشن است، شما ممکن است بخواهید از یک فیلتر ماه استفاده کنید (اینها اغلب با تلسکوپ شما همراه هستند) تا تابش خیره کننده آن را کاهش دهید. لئو به راحتی توسط "سیکل" شناخته می شود. این دسته ستارگان (سیکل) به صورت طرح علامت سوال معکوس که نماینده یال شیر در صورت فلکی لئو است شناسایی می‌شوند.