مغز انسان اندامی پیچیده است و تقریباً حاوی حدود 100 میلیارد نورون یا سلول عصبی و 100 تریلیون اتصالات عصبی است. به همین دلیل مرکز اصلی آنچه شما فکر می‌کنیم، احساس می‌کنیم و انجام می‌دهیم است. مغز شما به دو نیمه یا نیم کره راست و چپ تقسیم شده است و در هر نیمه مناطق خاصی عملکردهای ویژه ای را کنترل می‌کنند. دو طرف مغز شما بسیار شبیه به هم هستند، اما تفاوت زیادی در نحوه پردازش اطلاعات دارند. با وجود این تفاوت ها، دو نیمه مغز شما به طور مستقل از یکدیگر کار نمی‌کنند. قسمت های مختلف مغز توسط رشته های عصبی به هم متصل می‌شوند. اگر یک آسیب مغزی ارتباط بین دو طرف را قطع کند، شما هنوز هم می‌توانید فعالیت کنید. اما این عدم ادغام باعث اختلال می‌شود. مغز انسان به طور مداوم در حال سازماندهی مجدد خود است. در حالی که دانشمندان کار نقشه برداری از مغز را ادامه می‌دهند، این اطلاعات برای پیشبرد تحقیقات در مورد بیماری ها و آسیب های مغزی و نحوه بهبودی از آن ها حیاتی هستند.

تئوری مغز چپ / مغز راست

تئوری مغز چپ / مغز راست این است که افراد یا مغز چپ هستند یا راست مغز، یعنی یک طرف مغز آن ها غالب است. اگر بیشتر به دنبال تفکر تحلیلی و روش مند هستید، گفته می‌شود چپ مغز هستید. اگر تمایل به خلاقیت یا هنرپردازی بیشتری دارید تصور می کنید که راست مغز هستید. این تئوری بر این واقعیت استوار است که عملکرد دو نیمکره مغز متفاوت است و اولین بار در دهه 1960 به لطف تحقیق راجر دبلیو اسپری روانشناس و روانشناس و برنده جایزه نوبل اعلام شد. مغز چپ بیشتر از مغز راست کلامی، تحلیلی و منظم است و گاهی اوقات مغز دیجیتال نامیده می‌شود. در مواردی مانند خواندن، نوشتن و محاسبات کارآمد است. طبق تحقیقات راجر دبلیو اسپری، مغز چپ به موارد زیر نیز مرتبط است:

- منطق

- توالی یابی

- تفکر جانبی

- ریاضیات

- حقایق

- با کلمات فکر کردن

مغز راست بیشتر بصری و شهودی است. گاهی اوقات به عنوان مغز آنالوگ شناخته می‌شود. این سمت مغز مسئول روش های تفکر خلاقانه تر و کمتر سازمان یافته است. طبق تحقیقات راجر دبلیو اسپری، مغز راست به موارد زیر نیز مرتبط است:

- خیال پردازی

- تفکر جامع

- بینش

- هنرها

- ریتم

- نشانه های غیرکلامی

- تجسم احساسات

- خیال بافی

ما می‌دانیم که دو طرف مغز ما متفاوت است، اما آیا لزوماً همانطور که ما یک دست غالب داریم؛ نیمکره مغز غالب نیز داریم؟

تیمی از دانشمندان علوم مغز و اعصاب برای آزمایش این فرضیه تلاش کردند. آن ها پس از یک تحقیق دو ساله، هیچ مدرک و شواهد درستی برای اثبات این فرضیه پیدا نکردند. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI از 1000 نفر نشان داد که مغز انسان در واقع غلبه یک طرف به طرف دیگر را دوست ندارد و شبکه های یک طرف به طور کلی قوی تر از شبکه های طرف دیگر نیستند. نیمکره راست مغز توسط نیمکره چپ مغز توسط دسته های رشته های عصبی به یکدیگر گره خورده و یک شاهراه اطلاعاتی ایجاد می‌کنند. اگرچه عملکرد دو طرف متفاوت است، اما با هم کار می‌کنند و مکمل یکدیگرند. شما در یک لحظه فقط از یک طرف مغز خود استفاده نمی‌کنید.

خواه یک عملکرد منطقی یا خلاقانه انجام دهید، از هر دو طرف مغز خود ورودی دریافت می‌کنید. به عنوان مثال، مغز سمت چپ مسئول زبان است، اما مغز راست به شما کمک می کند زمینه زبان و لحن آن را درک کنید. مغز چپ معادلات ریاضی را حل می‌کند، اما مغز راست با مقایسه و تخمین های دقیق به آن کمک می کند. بنابراین نوع ویژگی های کلی شخصیتی، ترجیحات فردی یا سبک یادگیری هر فرد به معنای چپ مغز یا راست مغز بودن وی نیست.

هنوز هم این یک واقعیت است که دو طرف مغز شما متفاوت است و مناطق خاصی از مغز شما دارای تخصص ویژه خود هستند. مناطق دقیق برخی عملکردها از فردی به فرد دیگر می تواند کمی متفاوت باشد.

نکاتی برای فعال نگه داشتن مغز

طبق گزارشات انجمن آلزایمر، فعال نگه داشتن مغز ممکن است به افزایش نشاط و احتمالاً تولید سلول های جدید مغزی کمک کند. آن ها همچنین نشان دادند که عدم تحریک و فعالیت ذهنی ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهد. در اینجا چند نکته برای فعال نگه داشتن مغز ذکر شده است:

- هر روز زمانی را به خواندن، نوشتن یا هر دو اختصاص دهید.

- هرگز روند یادگیری را متوقف نکنید. کلاس بگذرانید، به یک سخنرانی بروید، یا سعی کنید مهارت جدیدی کسب کنید.

- جدول کلمات متقاطع چالش برانگیز و سودوکو حل کنید.

- بازی های حافظه ای، بازی های تخته ای، بازی های با کارت یا بازی های ویدیویی انجام دهید.

- سرگرمی جدیدی را دنبال کنید که نیاز به تمرکز دارد.

علاوه بر تمرینات فکری، مغز شما به یک تمرین بدنی مناسب نیز نیاز دارد. فقط 120 دقیقه ورزش هوازی در هفته می تواند به بهبود یادگیری و حافظه کلامی کمک کند. از غذاهای بدون ارزش غذایی پرهیز کنید و مطمئن باشید که تمام مواد مغذی ضروری مورد نیاز خود را از طریق رژیم های غذایی یا مکمل های غذایی تأمین می‌کنید. البته داشتن یک خواب کامل در هر شبانه روز را فراموش نکنید.

نکاتی برای تقویت خلاقیت مغز

اگر می خواهید جنبه خلاقیت مغزتان را تقویت کنید، در اینجا چند روش برای شروع وجود دارد:

- ایده های خلاقانه دیگران را بخوانید و به آن ها گوش دهید. بدین شکل شما ممکن است بذر ایده ای را که می توانید رشد دهید کشف کنید یا قدرت خیال خود را آزاد کنید.

- چیز جدیدی را امتحان کن. به یک سرگرمی خلاقانه مانند نواختن ساز، نقاشی یا قصه گویی بپردازید. یک سرگرمی آرامش بخش می‌تواند به ذهن شما برای گشت و گذار در مکان های جدید کمک کند.

- نگاهی به عملکرد خود بیاندازید. این کار می تواند به شما کمک کند درک عمیق تری از خود و آنچه شما را قلقلک می دهد، بدست آورید. اینکه چرا شما به سمت برخی از فعالیت ها گرایش پیدا می کنید و به فعالیت های دیگر نمی پردازید؟

- به ذهن خود حال و هوای تازه ای بدهید. الگوهای تعیین شده خود را بشکنید و به خارج از منطقه معمول خود بروید. به مکانی بروید که هرگز ندیده اید. خود را در فرهنگ دیگری غرق کنید. دوره ای را در موضوعی شرکت کنید که قبلاً مطالعه نکرده اید.

در ادامه به چند نکته زیر در این زمینه نیز توجه کنید:

- وقتی ایده های جدیدی به دست آوردید، آن ها را بنویسید و روی توسعه بیشتر آن ها کار کنید.

- وقتی با مشکلی روبرو شدید، سعی کنید با ایده پردازی چندین راه برای دستیابی به راه حل پیدا کنید.

- هنگام انجام کارهای ساده مانند شستن ظرف ها، تلویزیون را خاموش کنید و ذهن خود را به مکان های جدید سرگردان کنید.

- استراحت کنید، آرام باشید و بخندید تا زمینه خلاقیتان شکوفا شود.

حتی کار خلاقانه ای به اندازه موسیقی به زمان، صبر و تمرین نیاز دارد. هرچه بیشتر هر فعالیت جدیدی را تمرین کنید، مغز شما با اطلاعات جدید سازگارتر می‌شود.

پس به طور کلی، چه در حال کار بر روی یک معادله جبری پیچیده باشید و چه در حال نقاشی یک اثر هنری انتزاعی، هر دو طرف مغز شما به طور فعال شرکت می کنند و ورودی می‌دهند. شما واقعاً چپ مغز یا راست مغز نیستید، اما می‌توانید بر اساس نقاط قوت خود کار کرده و افق ذهنی خود را گسترش دهید. یک مغز طبیعی و سالم قادر به یادگیری مادام العمر و خلاقیت بی حد و حصر است. بنابراین به مغز خود اطمینان کنید و در هر سنی که هستید به دنبال یادگیری مطالب جدید و کسب مهارت های جدید باشید. چرا که از نظر بسیاری از متخصصان هیچ وقت برای یادگیری دیر نیست و همه چیز به پشتکار شما بستگی دارد. غذای سالم بخورید و به اندازه کافی بخوابید تا بتوانید مغز خود را در بهترین وضعیت حفظ کنید. یادتان باشد همان طور که از کار افتادن مغز مساوی با مرگ کل بدن است، سلامت جسمی و بدنی ناکافی هم مساوی با مغزی کم بازده است. پس در کنار پرورش مغز به واسطه انجام انواع کارهای ذهنی، به دنبال انجام انواع ورزش های هوازی و بدنی نیز باشید.