امید داریم که در این قسمت از مجله اینترنتی رایامگ نیز ما را همراهی کنید؛ زیرا قصد داریم به شرح و بررسی یکی از بیماری‌هایی بپردازیم که ممکن است برای هر زنی رخ دهد! واژینیسموس در واقع انقباضات غیر عادی و شدید واژن است که می‌تواند هنگام لمس واژن یا ایجاد رابطه جنسی اتفاق بیفتد. عامل اصلی آن ترس یا استرس نسبت به رابطه جنسی است که به صورت غیر ارادی باعث انقباضات شدیدی در دهانه و کانال واژن می‌شود. گاهی اوقات آنقدر شدید است که رابطه جنسی را غیر ممکن می‌کند و در موارد دیگر باعث می‌شود که هر بار نزدیکی با درد همراه باشد. در مواردی که واژینیسموس طولانی باشد، می‌تواند بر روی روابط جنسی فرد و زندگی عادیش تأثیر منفی بگذارد.

علل بروز واژینیسموس

در اغلب موارد، حادث شدن چنین مسئله‌ای در بانوان را می‌توان به دلیل ترس و یا استرس نسبت به رابطه جنسی با جنس مذکر دانست. این ترس امکان دارد ناشی از اطلاعات اشتباهی باشد که توسط دوستان و آشنایان یا اینترنت در مورد درد پارگی بکارت و خونریزی ناشی از آن یا درد مقاربت به فرد داده شده یا در اثر نگرانی‌ها و هشدارهای بیش از حدی صورت بگیرد که توسط بعضی خانواده‌ها به دخترانشان از سنین نوجوانی تحمیل شده است. از سایر عوامل مؤثر در این مشکل می‌توان به ترس‌هایی همچون ترس از درد و یا بارداری، اضطراب‌های ناشی از چگونگی عملکرد در حین رابطه جنسی و یا احساس گناه و شرم و حیا از رابطه جنسی هم اشاره کرد.

به طور کلی می‌توان بیان کرد که عوامل استرس زای عاطفی و ذهنی، از اصلی‌ترین علل بروز این مشکل هستند. مشکلات ارتباطی مثل داشتن شریک جنسی خشن، تجربه‌های ناخوشایندی همچون تجربه تجاوز و یا رویارویی با صحنه‌های جنسی در دوران کودکی و... نیز از جمله عواملی هستند که امکان بروز این وضعیت را افزایش می‌دهند. در نهایت هم این معضل به صورت کاملا غیر ارادی، انقباضات شدیدی را در قسمت دهانه و ورودی واژن ایجاد می‌کند و شدت آن نیز می‌تواند در افراد مختلف، کاملاً متفاوت باشد. این موضوع در برخی از شرایط، چنان شدتی پیدا می‌کند که امکان برقراری رابطه جنسی را به کل از بین می‌برد یا فرد حتی اجازه معاینه ظاهری را نیز به پزشک نمی‌دهد.

عوارض احتمالی واژینیسموس

در بیشتر مواقع، این اختلال ناچیز بوده و به همین خاطر هم اکثر افراد، برای درمان به پزشک مراجعه نمی‌کنند، اما با این حال همیشه از درد حین رابطه جنسی شاکی هستند و همین امر سبب سرد مزاجی و نداشتن ارگاسم و لذت جنسی می‌شود. علاوه بر این به تدریج، رابطه زناشویی هم دچار اختلال می‌شود و زندگی روزمره فرد و همسرش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در کنار این‌ها ناراحتی و افسردگی ناشی از عدم توانایی در برقراری رابطه جنسی، عصبانیت و تنش‌های روحی، از دست دادن اعتماد به نفس و عذاب وجدان از عدم توانایی در ایجاد لذت جنسی در همسر و ... از جمله پیامدها و عوارض واژینیسموس به حساب می‌آیند و بسیاری از موارد به همین دلیل برای درمان به متخصصین مراجعه می‌کنند.

آیا واژینیسموس علائم خاصی دارد؟

علائم و نشانه های بروز چنین مشکلی در خانم‌ ها به شکل های مختلفی آشکار می شود که از اصلی ترین و مهم ترین آن ها می توان به انقباض غیر ارادی واژن و دخول دردناک یا عدم توانایی دخول اشاره کرد. از دیگر علائم واژینیسموس می توان احساس سوزش در زمان دخول، درد فراوان در زمان برقراری رابطه جنسی، عدم ارگاسم و به دنبال آن، نداشتن تمایل به برقراری رابطه جنسی و ... را نام برد. به طور کلی اختلال واژینیسموس در افراد مختلف با شدت های متفاوتی بروز پیدا می کند.

شایان ذکر است که حتی شدت این مشکل می تواند به قدری زیاد باشد که فرد توانایی انجام هیچ گونه رابطه جنسی و نزدیکی و لمس واژن را نداشته باشد و یا حتی معاینه ظاهری هم توسط پزشک امکان پذیر نباشد. در کنار این امکان دارد که فرد دچار مقاربت دردناک باشد و این امر در صورت عدم درمان ممکن است تا سالیان طولانی ادامه پیدا کند. همین طور سبب می شود که این افراد از معاینات روتین زنان و انجام پاپ اسمیر یا حتی معاینه به علت عفونت و بیماری های زنان فراری باشند و به همین دلیل هم دچار مشکلات پیچیده و طولانی مدت تناسلی شوند.

سوالاتی که ممکن است پزشک متخصص در روز معاینه از بیماران مبتلا به واژینیسموس بپرسد!

در روز معاینه، پزشک با توجه به علائم موجود در بدن شما، اقدام به بررسی تاریخچه پزشکی شما کرده و اگر لازم بداند، از شما سوالاتی را می پرسد تا بهتر به وضعیت جسمی و جنسی شما پی ببرد. همچنین ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد: آیا از ورود هر چیزی به واژن خود می‌ترسید و نگران این موضوع هستید؟ آیا در گذشته سابقه برقراری رابطه جنسی دردناک و ناخوشایندی داشتید؟ آیا وقتی انگشت یا تامپون وارد واژن شما می‌شود، درد بسیار زیادی را تحمل می‌کنید؟ بعد از پرسیدن این سوال‌‌ها، پزشک متخصص واژن شما را معاینه می‌کند تا علائم جسمی واژینیسموس مثل جراحت، عفونت یا حساسیت بیش از حد اعصاب در دهانه واژن را تشخیص دهد و بهتر به مشکل شما پی ببرد.

درمان واژینیسموس

خیلی از زوجین گمان می کنند که با بروز این نوع اختلال در زنان، نیاز است که سعی و تلاش بیشتری برای برقراری رابطه جنسی و دخول به کار بگیرند. در صورتی که همین کار می تواند به علت درد شدید، آزار دهنده و نامطلوب باشد و این امر سبب ایجاد سیکل معیوب شده، انقباض عضلات را بیشتر و مشکل را نیز پیچیده تر. به همین دلیل هم درمان به مراتب سخت تر خواهد شد. نکته مهم این است که رفتار شریک جنسی بیمار در کنترل و درمان این مشکل اهمیت زیادی دارد و در صورتی که همسر بیمار همکاری خوبی با وی و همین طور درک درستی از بیماری داشته باشد در روند درمان، کمک بسیار زیادی ایجاد خواهد شد.

از این رو پیشنهاد ما این است که قبل از هر چیزی به متخصص زنان مراجعه کرده تا پس از معاینه و بررسی بتوان روش مناسبی جهت درمان ارائه داد. چنانچه در معاینات، مشکلات آناتومیک مانند پرده های عرضی در واژن، تیغه های واژینال یا پرده بکارت ضخیم وجود نداشته باشد، می توان به سراغ روش هایی درمانی واژینیسموس رفت. در بعضی از افراد، مشکل به قدری شدت می گیرد که در ابتدا باید برای فرد جلسات سکس تراپی، زوج درمانی، روانکاوی و روان درمانی طی شود. در سایر موارد، این جلسات و مشاوره ها می توانند همزمان با درمان های دیگر انجام شوند تا بتوان هر چه سریع تر به نتیجه مطلوب رسید.

تمرینات کنترل عضلات لگن در راستای بروز اختلال واژینیسموس

از راهکارهای درمانی به منظور بهبود این مشکل می توان به تمرینات کنترل لگن اشاره کرد. تمرینات کنترل عضلات لگن با نام تمرین های کگل نیز شناخته می شود و شامل انقباض و شل شدن پی در پی ماهیچه ها می شود و به همین دلیل نیز به عنوان یکی از روش های کاربردی درمان واژینیسموس به حساب می آید. با این تمرینات، شما می توانید عضلات اطراف واژن خود را کنترل نموده و آنها را رها کنید. به همین دلیل نیز آن را با نام رویکرد کاهش حساسیت پیشرونده نیز می شناسند.

تزریق بوتاکس به واژن برای درمان واژینیسموس موثر است؟

به جز تمرینات کنترل عضلات لگن، تزریق بوتاکس نیز به عنوان یک راه موثر در درمان این اختلال به شمار می رود. تزریق بوتاکس می تواند منجر به غیر فعال کردن عصب عضلات ورودی واژن شود و در نتیجه، آن ها را به طور موقتی از کار بیندازد. این تزریق به طور معمول تحت بیهوشی مختصر در سطح داخلی واژن و پشت حلقه هایمن یا بکارت انجام می شود. ماندگاری بوتاکس حدود ۵ تا ۶ ماه است و در این مدت فرد می تواند رابطه جنسی داشته باشد و پس از آن هم دیگر نیاز به تکرار تزریق بوتاکس ندارد.

درمان واژینیسموس با هیگز  (RF)

به دلیل اینکه این روش با استفاده از انرژی RF یا رادیو فرکانس انجام می گیرد، به طور معمول برای موارد شدیدتر به کار گرفته می شود. در این روش، انرژی رادیو فرکانس در جلسات اولیه تنها در سطح ناحیه تناسلی و به صورت لمس عضلات ورودی واژن عمل می کند. این انرژی به تدریج در جلسات بعدی، بسته به میزان پاسخ دهی فرد، روی عضلات ورودی واژن و حدود ۵ سانت ابتدایی واژن اعمال می شود. به همین دلیل نیز عضلات شل تر می شوند و در نتیجه، گرفتگی و انقباض آنها نیز از بین خواهد رفت.

نکته ای که باید در خصوص این روش به آن اشاره کرد، لزوم استفاده منظم و اصولی از چند جلسه انرژی آر اف است. تعداد جلساتی که برای این روش درمانی به کار گرفته می شود با توجه به شرایط هر بیمار، میزان انقباض عضلات او و همین طور شدت بیماری متغیر خواهد بود. لازم به ذکر است که در رابطه با بسیاری از افراد، استفاده از روش های درمانی ترکیبی شامل سکس تراپی، جلسات مشاوره و همین طور تزریق بوتاکس و آر اف، نتایج مطلوب‌تر و بهتری را به دنبال خواهد داشت.

سوالات متداول مخاطبین عزیز در مورد واژینیسموس

در این قسمت قصد داریم به سؤالات متداولی که ممکن است برای زوج های جوان پیش بیاید پاسخ دهیم. اولین موردی که ممکن است برای شما هم سوال باشد این است که آیا کاهش و یا افزایش وزن، تأثیری در اختلال واژینیسموس دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت خیر، تغییرات وزن اثری در بروز یا درمان واژینیسموس ندارند. آیا امکان بروز اختلال واژینیسموس، سال‌ها بعد از ازدواج وجود دارد؟ ممکن است واژینیسموس از زمان شروع رابطه جنسی تا سال‌ها ادامه یابد. اما معمولا این مشکل در سالیان بعد ایجاد نمی‌شود. مگر اینکه فرد در این بین رابطه جنسی خشن، تجاوز و تعرض جنسی را تجربه کند و پس از آن نیز به علت ترس و آسیب روحی نتواند رابطه جنسی را تحمل کند.

آیا احتمال دارد که این نوع اختلال در رابطه با یکی شریک های جنسی وجود داشته باشد و در مقابل شریک جنسی دیگری رخ ندهد؟ جواب مثبت است. با توجه به اینکه یکی از علل واژینیسموس، تجربه مقاربت خشن و توام با آسیب فیزیکی است امکان آن وجود دارد که بیمار نتواند با فردی که به این صورت رابطه داشته، مقاربت داشته باشد. هزینه درمان واژینیسموس با هیگز چقدر است؟ میزان هزینه این درمان، بستگی به تعداد جلسات آر اف دارد و این تعداد بر اساس شدت واژینیسموس در هر فرد متفاوت خواهد بود. هم چنین در بعضی افراد لازم است که همزمان تزریق بوتاکس هم انجام شود که این مسئله هزینه مجزایی را به دنبال خواهد داشت.

آیا این مشکل می‌تواند برای عادت ماهانه نیز باعث دردسر شود؟ خیر به هیچ عنوان، تنها نکته ای که وجود دارد، این اشخاص نمی توانند از تامپون یا کاپ قاعدگی در دوران پریود استفاده کنند. آیا با مصرف قرص‌های آرام بخش می‌توان این اختلال را کاهش داد؟ خیر، داروهای آرام بخش حین رابطه جنسی یا چند ساعت قبل رابطه، کاملا بی تأثیر هستند. فقط در صورتی این داروها توصیه می‌شوند که روانپزشک بر اساس یافته‌های خود برای فرد دارو تجویز کرده باشد، این داروها به صورت دوره‌ای و برای رفع اضطراب و افسردگی در فرد تجویز می‌شوند، اما مصرف دارو به این صورت که چند ساعت قبل از مقاربت، داروی ضد اضطراب یا خواب آور استفاده شود به هیچ عنوان اثری در درمان ندارد.

نتیجه گیری نهایی در مورد زندگی افرادی که دچار واژینیسموس می‌شوند!

و در نهایت به عنوان سخن پایانی باید تأکید کنیم که این مشکل می‌تواند زندگی جنسی و روابط زناشویی شما را تحت تأثیر خود قرار دهد و حتی موجب بروز مشکلات روحی و روانی و افزایش اضطراب در فرد شود. این عارضه در افرادی که قصد بارداری دارند مانع از دخول کامل شده و عمل لقاح را با چالش مواجه می‌کند. اگر شما نیز با اسپاسم‌های عضلانی ناحیه واژن مواجه هستید که عمل دخول جنسی را برای شما غیر ممکن یا دردناک می‌کند، نیازی نیست برای صحبت در مورد آن با پزشک خود احساس شرمساری کنید. خوشبختانه این مشکل در اغلب موارد قابل درمان است و اغلب افراد پس از طی مراحل درمان دوباره با مشکلات ناشی از آن مواجه نخواهند شد.