ما در این نوشتار قصد داریم دلایل گرفتگی پا هنگام خواب و راه‌های درمان آن را برشماریم. اگر علاقه‌مند به کسب اطلاعات در این زمینه هستید می‌توانید تا انتهای این نوشتار با ما همراه باشید.

گرفتگی عضلات پا هنگام خواب حسی که از کیفیت خواب می‌کاهد

آیا برای شما هم پیش آمده است که با گرفتگی عضلات پا از خواب بیدار شوید؟! آن موقع چه حسی به شما دست داده است؟ بدون شک ناراحت شده‌اید از این که چرا با این حالت از خواب بیدار شده و این حس بد را تجربه کرده‌اید. گرفتگی عضلات پا هنگام خواب از کیفیت خواب شبانه می‌کاهد. چیزی که فقط مختص بزرگسالان نیست و ممکن است کودکان نیز این حس بد را تجربه کنند. اما چرا افراد به گرفتگی عضلات پا هنگام خواب دچار می‌شوند و چطور می‌شود آن را درمان کرد موضوعی است که در این نوشتار بدان می‌پردازیم تا بتوانیم افراد مبتلا به آن را کمک کنیم تا از این حس بد رهایی پیدا کنند. گاهی اوقات تنها با پوشیدن یک کفش مناسب به راحتی می‌توان از گرفتگی عضلات پا جلوگیری کرد اما گاهی اوقات درمان آن به سادگی نیست و باید به طور جدی آن را درمان کرد.

هنگام گرفتگی عضلات پا چه اتفاقی می‌افتد؟

وقتی که عضلات پا به طور ناگهانی دچار درد شده و سفت شود گرفتگی عضلات پا اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات ممکن است این درد چنان شدید باشد که فرد را از خواب بیدار کند. گرفتگی عضلات پا ممکن است گاهی چند دقیقه و گاهی فقط چند ثانیه ثانیه طول بکشد.

لازم به ذکر است گرفتگی عضلات پا در خواب هم در بین بزرگسالان و هم در بین کودکان شایع است با این حال با افزایش سن احتمال وقوع آن نیز افزایش می‌یابد. گرفتگی شبانه عضلات پا طبق آخرین آمار در حدود 50 تا 60 درصد در بین بزرگسالان و تنها حدود 7 درصد در بین کودکان گزارش شده است. در ضمن زنان نسبت به مردان بیشتر دچار گرفتگی عضلات پا می‌شوند. حدود نیمی از افرادی که بیشتر از 50 سال سن دارند دچار گرفتگی عضلات پا در خواب می‌شوند. 20 درصد افرادی که دچار گرفتگی عضلات پا می‌شوند علایم آن را در روز نیز احساس می‌کنند. در این افراد علایم گرفتگی عضلات پا چنان آزار دهنده است که افراد را وادار به انجام مراقبتهای پزشکی می‌کند. لذا لازم است این افراد گرفتگی عضلات پا را جدی بگیرند و به دنبال راه درمان باشند.

ویژگی های بالینی گرفتگی عضلات پا در خواب

همانطور که پیشتر بیان شد گرفتگی عضلات پا در خواب گاهی چنان ناتوان کننده و دردناک است که ممکن است به طور متوسط هر بار حدود 9 دقیقه ادامه داشته باشد. این در حالی است که ممکن است گاهی بعد از هر گرفتگی شدید، فرد چند ساعت نیز گرفتگی‌های برگشتی (راجعه) را تجربه نماید. حتی ممکن است فرد بیشتر از 9 دقیقه درد را احساس کند.

گرفتگی عضلات پا چه زمانی بیشتر اتفاق می‌افتد؟

گرفتگی عضلات پا بیشتر در شبها اتفاق می‌افتد و منجر به بی‌خوابی افراد می‌شود. در این حالت معمولاً جایی که بیشتر درگیر می‌شود ماهیچه‌ی عقبی ساق پا است اما گرفتگی در ران و کف پا نیز بسیار شایع است.

افراد مبتلا به گرفتگی عضلات پا آن را چگونه توصیف می‌کنند؟

افرادی که مبتلا به گرفتگی عضلات پا هستند معمولاً آن را با عبارت هایی همچون سفت شدن، اسپاسم، ورم یا تشنج عضله، پیچ خوردگی، انقباض غیر ارادی (تتانی) و کشیدگی توصیف می‌کنند. در ضمن گرفتگی عضلات پا ممکن است ایزومتریک (بدون حرکت) باشد و یا این که باعث حرکت اندام همچون کشیدگی بیش از اندازه کف پا شود.

به چه علت افراد دچار گرفتگی عضلات پا در خواب می‌شوند؟

باید گفت بیشتر پزشکان فعلاً دلیل مشخصی که به کمک آن بتوان گرفتگی عضلات پا در خواب را توجیه کرد ندارند. اما با این حال برخی از موارد هستند که می‌توانند در گرفتگی عضلات پا در خواب موثر باشند. این موارد به شرح زیر هستند:

متفاوت بودن ساختار پا به طور مثال صاف بودن کف پا و یا خم شدن زانویی در جهت نادرست ممکن است سبب گرفتگی عضلات پا در خواب شود.

نشستن طولانی مدت و یا نادرست در یک حالت.

زیاد راه رفتن روی زمین سخت و سفت و یا ایستادن روی آن

تغییر کردن تعادل مایعات در بدن که ممکن است به دلایل زیر باشد:

- دیالیز شدن

- استفاده از داروهای مدر (دیورتیک)

- تعریق بیش از حد

- بارداری برخی از زنان حامله به علت این که به اندازه کافی منیزیم دریافت نمی‌کنند ممکن است دچار گرفتگی عضلات پا در خواب شوند.

- وجود برخی از شرایط در افراد همچون کم کاری تیروئید، بیماری پارکینسون و یا دیابت

- استفاده از برخی از داروهای خاص

- تنگ بودن کانال نخاع

- برخی از مشکلات متابولیکی

سیروز کبدی، بیماری آدیسون، پر کاری تیروئید، کم کاری تیروئید، دیابت نوع یک، دیابت نوع دو و  نارسایی مزمن کلیه، داروهایی که برای فشار خون بالا استفاده می‌شوند، قرصهایی که برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌شوند، داروهای ادرارآور همچون دیورتیک ها، داروهایی که جهت کاهش کلسترول خون به کار می‌روند همچون استاتین، کم آبی بدن، اسهال، آسیب اعصاب که ممکن است در اثر درمان سرطان رخ دهد، خستگی عضلات، بارداری و استئوآرتریت.

چگونه از گرفتگی عضلات پا در خواب جلوگیری کنیم؟

جهت جلوگیری از عضلات پا در خواب بهتر است راهکارهای زیر را امتحان کنید:

- قبل از آن که به رختخواب بروید سعی کنید چند دقیقه از دوچرخه ثابت استفاده کنید. ورزش و تمرین کردن برای جلوگیری از گرفتگی عضلات پا می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

- از کفش هایی استفاده کنید که دارای قالب محکمی هستند و از پا به خصوص از قسمت های اطراف پاشنه و پشت حمایت می‌نمایند.

- سعی کنید حرکات کششی انجام دهید.

- زیاد آب بنوشید به خصوص زمانی که از داروی دیورتیک (مدر) استفاده می‌کنید. البته مصرف زیاد آب و مایعات زمانی مفید است که پزشک مصرف زیاد آن را منع نکرده باشد.

- سعی کنید هنگام ورزش محیط اطراف خود را خنک کنید و نیز سعی کنید در اتاقی که گرم است و یا در هوای گرم ورزش نکنید.

- از مصرف الکل و کافئین خودداری کنید و در صورت مصرف کمتر از آن ها استفاده نمایید.

چنانچه دچار گرفتگی عضلات شدید پا شدیم چه کنیم؟

چنانچه گرفتگی عضلات پا در شما شدید باشد سعی کنید به آرامی آن را گرفته و بکشید. همچنین از پیشگیری از گرفتگی‌های شدیدتر و بیشتر می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

- پاهای خود را به آرامی تکان دهید.

- پیاده روی کنید.

- دراز کشیده و پاهای خود را بالاتر از سطح بدن خود قرار دهید.

- سعی کنید با آب گرم حمام کنید.

- سعی کنید روی ناحیه‌ای که دچار گرفتگی شدید شده است به مدت 5 دقیقه آب اسپری نمایید.

- سعی کنید با یخی که به یک حوله پیچیده شده است محل گرفتگی را مالش دهید.

هنگام گرفتگی عضلات پا در خواب بهتر است چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

- هنگامی که در موقعیت های زیر قرار گرفتید حتماً به پزشک مراجعه کنید:

- چنانچه در طول شب به خاطر گرفتگی عضلات پا چندین مرتبه از خواب بیدار شدید.

- زمانی که درد ناشی از گرفتگی عضلات پا کیفیت خواب شما را مختل نماید.

- زمانی که گرفتگی عضلات پا همراه با درد شدید باشد.

- در قسمت های دیگر بدن همچون شکم و پشت اسپاسم عضلانی رخ دهد.

آیا برای گرفتگی عضلات پا آزمایش خاصی وجود دارد؟

برای مشکل عضلات گرفتگی عضلات پا احتمالاً آزمایش مشخصی وجود ندارد. پزشک ممکن است فقط در مورد علایم سوالاتی مطرح نماید و یا این که در برخی موارد آزمایش خون را تجویز کند.

برای درمان گرفتگی عضلات پا در خواب چه راه هایی وجود دارد؟

درمان گرفتگی عضلات پا در خواب ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. با این حال برخی از گزینه‌های درمان که بسیاری از افراد آن را امتحان کرده‌اند به شرح زیر است:

تغییر دادن سبک زندگی همچون انجام برخی از حرکات کششی، انجام تمرینات ورزشی متفاوت، مصرف مایعات و ...

استفاده از مکمل هایی که به صورت کپسول و یا قرص هستند و یا استفاده از مایعاتی که حاوی مواد معدنی و یا ویتامین هایی هستند که تامین کننده نیازهای بدن می‌باشند. البته مصرف داروهای گیاهی، ویتامین‌ها و مواد معدنی باید با مشورت یک پزشک متخصص صورت بگیرد. همچنین باید از مصرف داروهایی که منجر به گرفتگی عضلات پا در خواب می‌شود نیز خودداری کرد. البته قطع مصرف این داروها نیز باید با دستور و راهنمایی پزشک متخصص صورت بگیرد.

بهتر است داروهایی مصرف شود که اعصاب را آرام می‌کنند، به ماهیچه‌ها آرامش می‌بخشند و خواب را بهبود می‌نمایند. استفاده از این داروها نیز باید به دستور پزشک و زیر نظر او باشد و نیز زمانی که استفاده از راه‌های دیگر نیز اثر بخش نبوده باشد.

روشهایی که در بالا ذکر شد به دو دسته تقسیم می‌شوند: روش های خود مراقبتی و روشهایی که به دستور پزشک انجام می‌گیرد. معمولاً مراجعه به پزشک زمانی صورت می‌گیرد که روشهای خود مراقبتی برای درمان گرفتگی عضلات پا مناسب نبوده باشد. چنانچه این روشها جواب نداد بهترین کار مراجعه به پزشک و انجام دادن دستورات وی است. گرفتگی عضلات پا در خواب فقط مختص بزرگسالان نیست و کودکان نیز می‌توانند به آن مبتلا شوند. بهتر است برای کودکان نیز روشهایی به کار برده شود که زیر نظر پزشک هستند.