انسان ها هزاران سال است که از آروماتراپی بهره می برند. هنگامی که به عقب برمی گردیم و نگاهی به فرهنگ ها و تمدن های باستانی می اندازیم؛ مشاهده می کنیم که در کشور هایی مانند چین، هند و مصر از آروماتراپی یا رایحه درمانی برای مقاصد پزشکی و مذهبی استفاده شده است بدین صورت که از گیاهان معطر در رزین ها و مومیایی ها و روغن ها بهره می بردند.

گرچه ممکن است استفاده از رایحه درمانی در ایران باستان سابقه ای کهن داشته باشد؛ اما تقطیر اسانس ها به ایرانیان قرن دهم نسبت داده می شود. این اطلاعات مربوط به تقطیر اسانس، در قرن شانزدهم در آلمان منتشر شد و پزشکان فرانسوی در قرن نوزدهم به پتانسیل اسانس ها در درمان بیماری پی بردند.

اصطلاح " آروماتراپی " توسط رنه موریس گاتفوسه _عطرساز و شیمی دان فرانسوی_ ابداع شد. او قبلاً پتانسیل درمانی اسطوخودوس را در درمان سوختگی کشف کرده بود و سر انجام در کتابی که در مورد این موضوع در سال 1937 منتشر شد این اصطلاح برای اولین بار به کار برده شد.

آروماتراپی نه تنها امروزه به عنوان یک هنر، بلکه به صورت یک علم و یک روش درمانی در زمینه پزشکی نیز ثابت شده است؛ به همین دلیل قصد داریم شما را با این ترفند کاربردی آشنا کنیم. پس با ما همراه باشید ...

آروماتراپی یا رایحه درمانی چیست؟

رایحه درمانی به طور کلی یک درمان شفابخش است که طی آن از عصاره گیاهان طبیعی برای ارتقای سلامت و تندرستی استفاده می شود. در واقع بخارپز کردن یا فشار دادن گیاهان باعث آزاد شدن روغن های غنی از عطر می شود. استخراج عرقیات از گیاهان با روش های طبیعی باعث تولید روغن های خالص و با کیفیتی می شود که این رایحه ها یا جذب پوست می شوند یا از طریق بویایی وارد بدن می شوند. از محصولاتی که برای آروماتراپی به استفاده می شود می توان موارد زیر را مثال زد:

- دیفیوزرها

- اسپریتزرهای معطر

- استنشاقی ها

- نمک های حمام

- روغن های بدن، کرم ها یا لوسیون ها برای ماساژ یا استفاده موضعی

- بخارشوی صورت

- کمپرس سرد و گرم

- ماسک های خاک رس

از کاربردی ترین محصولاتی که از اسانس ها ساخته شدند می توان به عطر و شمع ها اشاره کرد.این موارد می توانند به تنهایی یا یا به صورت ترکیبی استفاده شوند. نزدیک به صد نوع اسانس وجود دارد در حالی که اکثر مردم تنها به سراغ محبوب ترین رایحه ها می روند؛ اگر تمایل دارید از یک بوی خاص استفاده کنید بهتر است قبل از خرید همه اسانس ها و رایحه ها را بررسی کنید.

مهم ترین نکته برای خرید این است که حتما تاییدیه محصولات را چک کنید و مطمئن باشید که از منبع معتبری خرید می کنید. می توانید این محصولات را به صورت آنلاین و از فروشگاه های مختلف تهیه کنید.

هر اسانس دارای مجموعه ای از خواص درمانی، کاربردها و اثرات منحصر به فرد است. در نظر داشته باشید که ترکیب اسانس ها می تواند تاثیرات آنها را دو چندان کند.

فواید آروماتراپی

رایحه درمانی دارای مجموعه ای از فواید است که در زیر به چند مورد اشاره می کنیم:

- مدیریت درد

- بهبود کیفیت خواب

- کاهش استرس، بی قراری و اضطراب

- تسکین درد مفاصل

- درمان سردرد و میگرن

- کاهش عوارض جانبی شیمی درمانی

- کاهش ناراحتی های زایمان

- مبارزه با باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها

- بهبود هضم و گوارش غذا

- استفاده در آسایشگاه و بهتر شدن روند مراقبت تسکینی

- تقویت ایمنی

آروماتراپی گرچه تاثیر چندانی در درمان بیماری های قلبی عروقی، آلزایمرو پارکینسون ندارد اما می تواند موجب بهبودی بیماری های زیر شود:

- آسم

- بی خوابی

- خستگی

- افسردگی

- التهاب

- نوروپاتی محیطی

- مشکلات قاعدگی

- آلوپسی

- سرطان

- اختلال در نعوظ

- آرتروز

- یائسگی

محبوب ترین روغن های آروماتراپی

clary sage

این گیاه از خانواده مریم گلی هاست و عمدتا در مدیترانه شمالی و مناطقی در شمال آفریقا و حتی آسیا یافت می شود و کاربرد دارد. پس احتمالا با اندکی جستجو می توانید این گیاه معطر را در سبد خرید خود داشته باشید.

- cypress / سرو

Eucalyptus / اکالیپتوس

روغن اکالیپتوس برای کودکان توصیه نمی شود اما خوب است بدانید که در تسکین علائم بیماری هایی همچون سرماخوردگی و برونشیت موثر واقع شده است.

- Fennel / رازیانه

- Geranium / شمعدانی

- Ginger / زنجبیل

Helichrysum

این گیاه عموماً در مدیترانه و جنوب اروپا یافت می شود و ثابت شده است که اثرات ضد التهابی دارد.

lavender / اسطوخودوس

طبق یک مطالعه حیوانی در سال 2014، اسپری کردن اسطوخودوس و تنفس در آن می تواند به کاهش التهاب ناشی از آلرژی و آسم کمک کند. اگر دستگاه پخش بو یا وسیله ای برای اسپری کردن آن دارید می توانید شب ها قبل از خواب آن را در اتاق خواب اسپری کنید و خواب با کیفیتی را تجربه کنید.

- Lemon / لیمو

- Lemongrass

Mandarin

از فواید این روغن می توان به خواص بالقوه آن به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، موثر در گردش خون، سیتوفیلاکتیک، دفع کننده عالی گوارشی و کبدی، شل کننده عصبی و آرام بخش اشاره کرد.

- neroli

- patchouli

peppermint / نعناع تند

نعناع تند به کشته شدن جرم ها، متوقف شدن خارش، تسکین درد، جلوگیری از استفراغ، کاهش نفخ و همچنین کاهش اسپاسم عضلانی کمک می کند.

Roman chamomile / بابونه رومی

از بین بردن ناراحتی های گوارشی، مانند سوء هاضمه، حالت تهوع و بهبود زخم ها و تسکین اضطراب، همچنین تسکین شرایط پوستی مانند اگزما یا بثورات و کمک به داشتن خواب بهتر، از فواید بابونه رومی است.

 Rose / گل سرخ

Rosemary / رزماری

هوا پس از ورود به بدن از طریق بینی، وارد نای و سپس ریه ها می شود. دیواره نای پوشیده از عضلات صاف ای است که میزان ورود هوا را با انقباض و انبساط خود کنترل می کند. عصاره رزماری ماهیچه های صاف نای را شل می کند و منجر به تنفس راحت تر می شود. مطالعه‌ای در سال 2018 نشان داد رزماری می‌تواند علائم آسم را در افرادی که بهبودی با درمان‌های سنتی مشاهده نکرده‌اند، کاهش دهد.

- tea tree / درخت چای

Clove / میخک

احتمالاً میخک را از دنیای آشپزی می شناسید اما بهتر است بدانید که این گیاه فوق العاده به تسکین علائم آسم، کاهش خس خس سینه، درد قفسه سینه نیز کمک کند.

- vetiver

- ylang ylang

چگونگی استفاده از این روغن ها

- در شامپو، تونر یا نرم کننده های صورت بریزید

- به لوسیون بدن خود اضافه کنید

- صابون مایع، دهانشویه، خمیر دندان نیز گزینه های مناسبی برای ترکیب با روغن ها هستندپ

- همچنین می‌توانید روغن‌ها را در سراسر اتاق پخش یا اسپری کنید

- بهتر است برای انتخاب رایحه مناسب خود و نحوه استفاده از آن، با یک متخصص در این زمینه مشورت کنید تا از خرید بهترین گزینه و مناسب ترین اسانس برای خود، مطمئن شوید.

اثرات جانبی در آروماتراپی چیست؟

غالب اسانس ها بی خطر هستند اما به هر حال بهتر است برخی نکات را محض اطمینان بدانید و رعایت کنید. هم چنین اگر داروی خاصی مصرف می کنید باید از نداشتن تداخل با اسانس مورد استفاده تان اطمینان حاصل کنید.

این روغن ها را به صورت مستقیم در تماس با پوست خود قرار ندهید و حتما با روغن ها یا موارد دیگر ترکیب کنید تا کمی رقیق تر شوند. برای اینکه بدانید به روغن انتخابی تان حساسیت دارید یا نه می توانید قبل از خرید از تست های چسب پوستی استفاده کنید تا مطمئن شوید بدنتان واکنش آلرژیک به آن نشان نخواهد داد. افراد مختلف واکنش‌های متفاوتی نسبت به این روغن ها دارند، بنابراین مهم است که هنگام ادغام روغن‌ها در برنامه روزانه خود محتاط باشید.

هم چنین از آنجایی که برخی از این اسانس ها حاوی مرکبات هستند و می توانند پوست شما را نسبت به نور خورشید حساس کنند؛ بهتر است در صورت قرار گرفتن در معرض نور خورشید از مصرف این روغن‌ها اجتناب کنید.

کودکان و زنان باردار یا شیرده باید با احتیاط و زیر نظر پزشک از اسانس ها استفاده کنند. در نظر داشته باشید که این روغن ها به هیچ عنوان خوراکی نیستند و بایستی از دسترس کودکان دور نگه داشته شوند.

عوارض استفاده از اسانس ها

- بثورات

- حملات آسم

- سردرد

- واکنش های آلرژیک

- تحریک پوست

- حالت تهوع

بیشتر بخوانید: درباره ی زعفران چه می دانید؟

برای اینکه بدانید چه افرادی بیشتر در معرض این عوارض هستند بهتر است نگاهی به لیست زیر بیندازید و اگر شما نیز در یکی از این دسته ها هستید بهتر است با احتیاط بیشتری به مصرف این محصولات بپردازید:

- تب یونجه

- آسم

- صرع

- فشار خون بالا

- اگزما

- پسوریازیس

در ادامه به بررسی بیشتر اثرات این محصولات در بیماری شایع آسم می پردازیم.

تاثیر آروماتراپی در بیماری آسم

این روغن ها هیچ گاه نمی توانند درمان اصلی آسم باشند و بهتر است به چشم یک درمان جانبی کمک کننده به آن نگاه کنیم. افرادی که آسم دارند معمولا در لحظاتی که مضطرب هستند شرایط بدی را از لحاظ تنگی نفس تجربه می کنند که این ترکیب درمانی می تواند تسکین دهنده باشد.

نحوه استفاده از اسانس ها برای علائم آسم

بهترین زمان برای استفاده از اسانس‌های درمانی برای آسم بین حملات است پس بهتر است در حین حمله آسم از اسانس ها استفاده نکنید و آن را به زمان دیگری موکول کنید.

Birgitta Lauren، رایحه‌درمانگر ساکن لس‌آنجلس، می‌گوید: همه چیز به فرد، بیماری و نحوه استفاده از اسانس بستگی دارد؛ با این حال کاهش علائم می تواند از 10 دقیقه تا هفته ها طول بکشد. پس برای اینکه متوجه شوید کدام اسانس بیشترین تاثیر را برای شما دارد بهتر است از استفاده همزمان چند نوع رایحه خودداری کنید.

در ادامه دستورالعمل های پیشنهادی خودمان را برایتان آوردیم اما قبل از آن باید با تعریف روغن حامل آشنا شوید. روغن‌های حامل روغن‌های خنثی هستند که اسانس را رقیق می‌کنند و کمی کمک می‌کنند تا راه طولانی‌تری پیش برود و محیط بیشتری را پوشش دهد.

2 تا 3 قطره از یک اسانس را در یک اونس روغن حامل مخلوط کنید. ترکیب روغن را روی سینه خود بمالید و عطر را به مدت 15 تا 20 دقیقه استشمام کنید. پس از آن می توانید بدن خود را تمیز کنید و در صورت نیاز به صورت روزانه این کار را تکرار کنید.

دستورالعمل دوم برای مطبوع کردن محیطی مثل حمام با اسطوخودوس است؛ یک سطل یا کاسه را با آب داغ در حال جوش پر کنید. 2 تا 3 قطره اسانس اسطوخودوس را به آب اضافه کنید و به آرامی هم بزنید. صورت خود را مستقیماً روی آب قرار دهید اما مراقب باشید که آب داغ با صورت تان تماس نداشته باشد. همچنین یک حوله را روی سرتان بپوشانید تا هم سر و هم دو طرف کاسه را بپوشاند.

به مدت 5 تا 10 دقیقه عمیق نفس بکشید و چند دقیقه استراحت کنید و سپس 2 تا 3 بار دیگر تکرار کنید.

یک پخش کننده اسانس یا یک مرطوب کننده هوا می تواند روغن غلیظ شده را به خوبی پخش کند اما توجه داشته باشید که تمیز کردن منظم دستگاه های پخش کننده و مرطوب کننده برای جلوگیری از رشد کپک مهم است.

 دستورالعمل سوم این است که اگر وان بزرگی دارید، می توانید چند قطره از روغن رقیق شده را نیز به نمک اپسوم اضافه کنید و سپس نمک را در حمام گرم خود بریزید.

گزینه های دیگر برای درمان آسم چه هستند؟

اگر بنا به هر دلیلی تمایلی برای استفاده از اسانس ها و روغن ها نداشتید؛ پزشک شما چنین درمان هایی را برای شما به عنوان درمان اصلی در نظر خواهد گرفت. هم چنان تاکید می کنیم که رایحه درمانی و اسانس ها درمان آسم نیستند و نقش جانبی  و کمک کننده دارند؛ پس دارو های زیر جایگزین رایحه ها نیستند و در ابتدای کار به شما معرفی می شوند.

داروهای طولانی مدت، مانند کورتیکواستروئیدهای استنشاقی، باعث تسکین بسیاری از علائم آسم در طی روز می شوند. گشادکننده های برونش با تسکین سریع می توانند علائم حمله آسم را در عرض چند دقیقه کاهش دهند. اکثر افراد مبتلا به آسم همیشه یک دستگاه تنفسی همراه خود دارند که حاوی این گشاد کننده هاست. برونش در واقع لوله هایی در دستگاه تنفس هستند که باریک تر از نای هستند و با گشاد شدن می توانند تنفس را راحت تر کنند و حجم بیشتری از هوا را در داخل خود جای دهند.