انواع افسردگی

افسردگی بر هر فردی به شیوه‌ای متفاوت از دیگری تأثیر می‌گذارد، بنابراین علائم ناشی از افسردگی در بیماران مختلف، متفاوت‌اند. پزشک برای مشخص ساختن نوع افسردگی اطلاعاتی را به نام شاخص افسردگی به تشخیص می‌افزاید. شاخص‌ها، ابتلا به افسردگی در کنار مشخصه‌هایی معین را دربرمی‌گیرند که برخی از آن‌ها در زیر آورده شده است:

اندوه و فشار نگران کننده ـ کلافگی غیرمعمول یا نگرانی راجع به پیش‌آمدهای احتمالی یا از دست دادن کنترل

ویژگی‌های آمیخته - شیدایی و افسردگی همزمان که توأم با افزایش عزت نفس، صحبت کردن مفرط و مطرح کردن شتاب‌زده ایده‌ها و افکار است.

ویژگی‌های مالیخولیایی - افسردگی حاد در کنار کمبود شدید، واکنش نشان دادن به مایه‌های خوشی و لذت پیشین که با بیداری زودهنگام در صبح‌، وضعیت روحی بدتر در صبح‌ها نسبت به دیگر اوقات روز، تغییر قابل توجه اشتها و احساس گناه، بی‌قراری یا تنبلی همراه است.

ویژگی‌های غیرمعمول - توانایی روحیه گرفتن از رخدادهای شاد و دلخوش کردن به آن ها، افزایش اشتها، نیاز اندک به خواب، حساسیت به طرد و احساس سنگینی در بازوها یا پاها.

ویژگی‌های روان‌پریشی - افسردگی همراه با هذیان یا توهم که ممکن است موضوع‌های نابسندگی فردی یا موضوع‌های منفی را شامل شود.

کاتاتونی (جمود خلسه‌ای) - شامل فعالیت حرکتی درگیر در تحرک بی‌هدف و غیرقابل کنترل یا وضع اندامی ثابت و انعطاف‌ناپذیر می‌شود.

آغاز پری‌پارتوم - به هنگام بارداری یا در هفته‌ها یا ماه‌های پس از زایمان (پست پارتوم) رخ می‌دهد.

الگوی فصلی - مرتبط با تغییرات فصلی و کمتر قرار گرفتن در معرض نور خورشید است.

اختلالات افسردگی به صورت احساس بی‌ارزش بودن و ناراحتی مداوم و فقدان انگیزه برای شرکت در فعالیت‌هایی که پیش‌تر برای فرد لذت‌بخش بوده‌اند ، تعریف می‌شوند. افسردگی یک احساس غم گذرا که همه ممکن است هر از گاهی آن را تجربه کنند، نیست، بلکه یک بیماری جسمی/ذهنی پیچیده است که در عملکرد روزمره‌ی فرد اختلال ایجاد می‌کند.

این بیماری نه تنها دیدگاه فرد را به زندگی تیره می‌کند، بلکه معمولا همراه با مشکلات خواب و تغییر در سطوح انرژی و اشتها است. افسردگی ساختار و عملکرد سلول‌های عصبی را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که پردازش اطلاعات و تفسیر تجربیات توسط مغز مختل می‌گردد. علی ‌رغم احساسات ناامیدی و بی‌ارزش بودن، اختلالات افسردگی یک بیماری قابل درمان است.  این بیماری می‌تواند توسط روان درمانی یا دارو یا ترکیبی از هر دو درمان شود.

افسردگی یکی از بیماری‌های شایع زندگی مدرن است. بر اساس اطلاعات موسسه ملی سلامت ، همه ساله بیش از 16 میلیون بزرگسال در ایالات متحده حداقل یک اپیزود افسردگی شدید را تجربه می‌کنند. احتمال ابتلای هر فرد به افسردگی در مقطعی از زندگی خود، تقریبا 10 درصد است.

اضطراب اجتماعی طولانی‌ مدت و اختلالات عمده در روابط اجتماعی ریسک‌ فاکتورهای شناخته شده‌ برای ابتلای فرد به افسردگی هستند. اتفاقات منفی زندگی مانند از دست دادن عزیزان یا از دست دادن شغل نیز ریسک افسردگی را افزایش می‌دهند. ناملایمت‌های زودهنگام در زندگی، از قبیل جدایی والدین یا بی‌توجهی والدین یا مورد سواستفاده واقع شدن، ممکن است از طریق واداشتن سیستم عصبی به پاسخ دادن بیش از حد به استرس، باعث آسیب‌پذیری بعدی فرد نسبت به افسردگی شدید شوند.

علائم اولیه و شایع در افسردگی عبارت‌اند از:

- احساس ناراحتی، پوچی یا بدبختی و سردرگمی

- فوران‌خشم های گوناگون، تحریک‌پذیری و زودرنجی یا ناامیدی حتی بر سر مسائل کوچک

- بی علاقگی به یا لذت نبردن از فعالیت‌های معمول مانند رابطه جنسی

- اختلال‌های خواب، مانند بی‌خوابی یا خواب بیش از اندازه

- خستگی و کمبود انرژی، به حدی که حتی برای انجام کاری کوچک تلاش فراوانی صرف شود.

- تغییر اشتها

اغلب با کاهش اشتها و از دست دادن وزن مواجه‌ هستند، اما ویار غذایی و تمایل به خوردن زیاد و افزایش وزن نیز در برخی بیماران به چشم می‌خورد.

- اضطراب، آشفتگی یا کلافگی

برای مثال نگرانی مفرط، مدام بالا و پایین رفتن، فشردن دست یا ناتوانی در آرام نشستن

- کاهش سرعت فکر کردن، سخن گفتن یا حرکت دادن بدن

- داشتن احساس بی‌ارزشی یا گناه

- تمرکز بر ناکامی‌های گذشته یا سرزنش کردن خود برای مسائلی که مسئولیت‌اش بر دوش بیمار نبوده است.

- دشواری در تفکر، تمرکز، تصمیم‌گیری و به یاد آوردن

- مدام در اندیشه مرگ بودن، فکر کردن به خودکشی، دست به خودکشی زدن یا خودکشی

- مشکلات جسمی غیرقابل توضیح مانند درد پشت یا سردرد

علائم افسردگی بعضی افراد آنقدر شدید هستند که مشخص است مشکلی وجود دارد. حال آن که برخی دیگر در کل، احساس ناراحتی یا بدبختی می‌کنند، بدون آن که واقعاً بدانند علت افسردگی چیست.

علائم افسردگی در کودکان و نوجوانان

علائم رایج افسردگی در کودکان و نوجوانان مشابه علائم بزرگسالان هستند، اما ممکن است تفاوت‌هایی نیز با هم داشته باشند.

علائم افسردگی کودکان کوچکتر شامل ناراحتی، تحریک‌پذیری و زودرنجی، وابستگی و چسبیدن به دیگران، نگرانی، درد و ناراحتی، اجتناب از رفتن به مدرسه یا کم‌وزنی می‌شود.

علائم افسردگی نوجوانان، ناراحتی، تحریک‌پذیری و زودرنجی، احساس بی‌ارزشی و منفی‌بافی، عصبانیت، عملکرد ضعیف یا کم حضور پیدا کردن در مدرسه، احساس درک نشدن و حساسیت مفرط، مصرف مواد مخدر یا الکل، خوردن یا خوابیدن بیش از اندازه، خودآزاری، بی‌علاقگی به فعالیت‌های متداول و پرهیز از برقراری تعامل اجتماعی را دربرمی‌گیرد.

احتمال دارد افسردگی با عارضه‌های سلامت ذهنی دیگری مانند اضطراب، اختلالات تغذیه‌ای، سوءمصرف مواد یا اختلال کاستی توجه/ بیش‌فعالی (ADHD) همراه باشد.

علائم افسردگی در سالمندان

افسردگی، بخش طبیعی پا به سن گذاشتن نیست و نباید راحت از کنار آن گذشت. متأسفانه غالباً افسردگی سالمندان تشخیص داده نمی‌شود و بنابراین درمان هم نمی‌گردد، و خود آنان نیز تمایلی به کمک گرفتن ندارند. علائم افسردگی سالمندان ممکن است متفاوت یا ناآشکار‌تر از دیگر گروه‌های سنی باشند. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

مشکلات حافظه یا تغییرات شخصیتی

- خستگی، از دست دادن اشتها، اختلال‌های خواب، درد داشتن یا بی‌علاقه شدن به رابطه جنسی که ناشی از مصرف دارویی خاص یا عارضه‌ای پزشکی نباشد.

- تمایل به ماندن در خانه در عوض بیرون رفتن و برقراری روابط اجتماعی و انجام کارهای جدید

- فکر کردن به خودکشی به ویژه در مردان مسن

تعریف اختلالات افسردگی

اختلالات افسردگی، یک بیماری است که خلق و افکار فرد را در بر می‌گیرد. این بیماری انگیزه را از بین برده و در عملکرد عادی زندگی روزمره تداخل ایجاد می‌کند. این بیماری معمولا باعث رنجش خود فرد افسرده می‌شود و هم افرادی که به او اهمیت می‌دهند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

اختلالات افسردگی همان احساس غم گذرا نیست. بر اساس تعریف، علائم حداقل باید به مدت دو هفته وجود داشته باشند تا بتوان گفت که فرد افسرده است.

افسردگی نه نشانه‌ی ضعف شخصی است و نه وضعیتی است که به اراده و میل فرد از بین برود. افسردگی به صورت اپیزودی رخ می‌دهد. هر اپیزود آن هم هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشد. گرچه علائم به طور خودبه‌خود در طول زمان بازمی‌گردند. اما برخی از اشکال درمان برای کاهش احتمال وقوع اپیزودهای عودشونده حائز اهمیت هستند. درمان مناسب می‌تواند به بسیاری از افرادی که از افسردگی رنج می‌برند، کمک کند.

اختلالات افسردگی هم‌چون سایر بیماری‌ها از قبیل بیماری قلبی، انواع گوناگونی دارد.

در ادامه برخی از رایج‌ترین اختلالات افسردگی بررسی می‌شوند. با این حال، تمام انواع افسردگی، با تنوع در تعداد علائم افسردگی و شدت و تداوم آن‌ها شناخته می‌شوند.

انواع اختلالات افسردگی

اختلال افسردگی شدید یا افسردگی ماژور

این نوع از افسردگی به صورت یک غم مداوم به همراه تعدادی از علائمی که با قابلیت کار کردن، مطالعه کردن، خوابیدن، غذا خوردن و لذت بردن از فعالیت‌هایی که قبلا خوشایند بوده‌اند، تداخل می‌کنند، در فرد ظاهر می‌شود.

اپیزود ناتوان‌کننده‌ی افسردگی ممکن است تنها یک بار اتفاق بیافتد ولی معمولا چندین بار در طول زندگی رخ می‌دهد. افسردگی بسیار بیشتر از یک اختلال است. این بیماری عملکرد بسیاری از سیستم‌های بدن را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

محققان دریافته‌اند که عملکرد سیستم ایمنی در شرایط افسردگی لطمه می‌بیند. همین مختل شدن عملکرد ایمنی، خود ممکن است عامل بروز اختلالات دیگری از جمله بیماری‌های قلبی باشد.

Dysthymia یا افسردگی مزمن

افسردگی مزمن شامل علائم ناراحتی و دلسردی در بیشتر روزها در یک مدت طولانی است. ولی این خلق افسرده ناتوان‌کننده نیست، گرچه تا حدی عملکرد فرد را مختل می‌کند. البته بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی مزمن اپیزودهای افسردگی شدید را نیز در برهه‌ای از زندگی خود تجربه می‌کنند. برخی از اشکال افسردگی شامل تغییرات اندک در خلق و خوی فرد است و تحت شرایط خاصی ایجاد می‌شود.

اختلال ملال پیش از قاعدگی

این نوع از افسردگی که به عنوان سندروم پیش قاعدگی نیز شناخته می‌شود، در هفته‌ی پیش از شروع قاعدگی به وجود می‌آید. این حس در روزهای پس از شروع قاعدگی فروکش می‌کند و در هفته‌ی پس از اتمام قاعدگی بهبود می‌یابد. بر اساس اطلاعات موسسه‌ی ملی سلامت، 3 تا 8 درصد زنان در سن باروری، اختلال پیش‌ از قاعدگی را تجربه می‌کنند.

افسردگی شدید همراه با خصوصیات سایکوتیک

افسردگی سایکوتیک، زمانی رخ می‌دهد که بیمار دچار افسردگی شدید همراه با توهم و هذیان باشد. علائم سایکوتیک ممکن است متجانس با علائم خلقی افسردگی باشند. علائم سازگار با پیش‌زمینه‌های افسردگی از قبیل احساس عدم کفایت، گناه، پوچ‌گرایی یا مرگ و یا توهم‌ها و هذیان‌ها ممکن است در این نوع از افسردگی بروز کند.

افسردگی بعد از زایمان

این نوع از اختلالات افسردگی زمانی تشخیص داده می‌شود که زنی در طول حاملگی یا چهار هفته‌ی پس از زایمان، دچار اپیزود افسردگی شدید شود. تخمین زده می‌شود که 3 تا 6 درصد زنان افسردگی بعد از زایمان را تجربه می‌کنند.

افسردگی شدید با الگوی فصلی

اختلالات خلقی فصلی SAD به صورت شروع بیماری افسردگی در طول زمان‎‌های خاصی از سال تعریف می‌شود. معمولا، افسردگی در طول ماه‌های زمستان که آفتاب محدود است، ایجاد شده و به طور کامل در ماه‌های بهار و تابستان بهبود می‌یابد.

در تعداد کمی از موارد افسردگی فصلی، افسردگی درطول ماه‌های تابستان هم رخ می‌دهد. SAD می‌تواند به طور موثر توسط نوردرمانی بهبود یابد، اما تقریبا نیمی از افراد مبتلا به SAD، با نوردرمانی بهبود نمی‌یاند. داروهای ضدافسردگی و روان‌درمانی می‌توانند علائم SAD را به تنهایی یا در ترکیب با نوردرمانی کاهش دهند.

علائم و نشانه های افسردگی

نشانه‌ها و علائم زیر توسط DSM5 به عنوان شاخص‌های اختلالات افسردگی شدید یا ماژور ثبت شده است. برای تشخیص افسردگی حداقل 5 مورد از این علائم باید در یک مدت طولانی به همراه خلق افسرده و از دست دادن علاقه و انگیزه نسبت به فعالیت‌های لذت‌بخش پیشین در فرد وجود داشته باشند. همه‌ی افراد تمام علائم را به یک اندازه تجربه نمی‌کنند. علائم نه تنها بین افراد مختلف، بلکه در یک فرد در طول زمان‌های مختلف متفاوت هستند.

- خلق ناراحت و مضطرب در بیشتر روزها

- احساس بی‌ارزش بودن یا احساس گناه بیش از حد

- از دست دادن علاقه یا انگیزه نسبت به فعالیت‌هایی که قبلا از آن لذت برده می‌شد، مانند رابطه‌ی جنسی

- فقدان مداوم انرژی یا احساس کسالت

- مشکل در تفکر، تمرکز، به یاد آوردن یا تصمیم‌گیری

- بی‌خوابی، صبح زود بیدار شدن، یا پرخوابی

- تغییر قابل‌توجه در اشتها که منجر به کاهش یا افزایش وزن ناخواسته ‌شود

- آشفتگی سایکوموتور قابل مشاهده یا بی‌قراری، یا کندی سایکوموتور

- احساس ناامیدی یا بدبینی؛ افکار مکرر مرگ یا خودکشی، اقدام به خودکشی

علل و دلایل اختلالات افسردگی

تنها یک دلیل مشخص برای افسردگی وجود ندارد. شواهد نشان می‌دهد افسردگی ناشی از ترکیبی از فاکتورهای ژنتیکی، بیولوژیکی، محیطی و روانشناسی است.

تحقیقاتی که با به کارگیری تصویربرداری از مغز – مانند ام آر آی – و دیگر تکنولوژی‌ها انجام گرفته است، نشان می‌دهد که مغز افرادی که افسرده‌اند، با افراد عادی متفاوت است. به نظر می‌رسد که بخشی از مغز که مسئول تنظیم خلق، تفکر، خواب، اشتها و رفتار  عملکرد غیرعادی دارد. ولی این تغییرات دلیل وقوع افسردگی را توضیح نمی‌دهند.

مسیرهای زیادی برای وقوع اختلالات افسردگی وجود دارد. فاکتورهای ژنتیکی ممکن است نقش پیچیده‌ای در ایجاد سطحی از حساسیت به اتفاقات خاص از قبیل واکنش‌پذیری سیستم عصبی به اضطراب و دیگر چالش‌ها داشته باشند. دانشمندان می‌دانند که تنها یک ژن در این پروسه دخیل نیست. احتمالا ژن‌های بسیاری همراه با فاکتورهای محیطی و دیگر عوامل، نقش‌های کوچکی در جهت ایجاد آسیب‌پذیری ایفا می‌کنند.

با این حال، افسردگی می‌تواند در افرادی که هیچ‌گونه سابقه‌ی خانوادگی از این بیماری ندارند نیز رخ دهد. شواهد قابل توجهی وجود دارد که قرار گرفتن در محیط‌های خشن در اوایل زندگی – مخصوصا تجربه‌ی ناملایمتی‌های شدید مانند مورد سواستفاده قرار گرفتن یا مورد بی‌توجهی واقع شدن – می‌تواند از طریق تغییر حساسیت سیستم عصبی به اتفاقات اضطراب‌آور یا تهدیدکننده، باعث آسیب‌پذیری فرد و مستعد شدن او به ابتلا به افسردگی در آینده شود.

تجارب شکست، عدم پذیرش، انزوای اجتماعی، از دست دادن یکی از عزیزان، یا درماندگی و ناامیدی در رسیدن به اهداف مورد نظر در زندگی یا روابط، اغلب زمینه‌ی اپیزود افسردگی را فراهم می‌کنند. به همین دلیل است که بسیاری از محققان حالت خلقی منفی افسردگی را به عنوان یک سیگنال دردناک به این معنا که نیازهای روانی اولیه‌ی فرد تامین نشده و نیاز به راهکارهای جدید وجود دارد، در نظر می‌گیرند.

محققان هم‌چنین معتقدند که درجاتی از افسردگی به سبب فقدان مهارت‌های لازم برای پردازش احساسات منفی ایجاد می‌شود. برخی از موثرترین درمان‌های افسردگی، ابزارهای شناختی و احساسی برای مقابله با احساسات منفی را آموزش می‌دهند تروما، که می‌تواند مکانیسم‌های پردازش عاطفی را مختل کند، یکی دیگر از محرک‌های ایجاد اپیزود افسردگی است.

علائم افسردگی در زنان

افسردگی در زنان حدود دو برابر مردان اتفاق می‌افتد. فاکتورهای بیولوژیکی، چرخه‌ی زندگی و دیگر فاکتورها – از جمله، فاکتورهای تجربی – که مختص زنان هستند، ممکن است با این نرخ بالای افسردگی در ارتباط باشند. محققان دریافته‌اند که هورمون‌ها مستقیما آن نواحی از مغز را که بر احساسات و خلق تاثیر دارند، درگیر می‌کنند.

در حال حاضر دانشمندان در حال تحقیق بر روی این موضوع هستند که چرخه‌های هورمونی چگونه باعث ایجاد حالت‌های افسردگی می‌شوند. برخی از زنان ممکن است مستعد نوع شدید سندرم پیش از قاعدگی که به آن اختلال ملال پیش از قاعدگی (PMDD) گفته می‌شود، باشند. زنان در معرض افسردگی پس از زایمان به سبب تغییرات هورمونی و فیزیکی همراه با مسئولیت جدید در نگهداری از یک نوزاد بی‌پناه، نیز هستند. بسیاری از زنان نیز با اضطراب‌های مزمنی از قبیل شغل‌های موقت و مسئولیت‌های خانه، تک والد بودن، سو استفاده‌ی خانگی و نگهداری از کودکان و والدین پیر، مواجهند.

تحقیقات جاری در حال بررسی علت این است که چرا برخی افراد در مواجهه با چالش‌های بزرگ دچار افسردگی می‌شوند ولی سایر افراد در مواجهه با همان چالش‌ها مشکلی پیدا نمی‌کنند.

علائم افسردگی در مردان

میلیون‌ها مرد در کل دنیا از افسردگی رنج می‌برند.  تحقیقات و شواهد بالینی نشان می‌دهد که علی‌رغم این‌که مردان و زنان، هر دو می‌توانند دچار علائم استاندارد افسردگی شوند، اغلب افسردگی را متفاوت از یک‌دیگر تجربه می‌کنند. از این رو ممکن است راه‌های متفاوتی برای مقابله با علائم داشته باشند.

مردان ممکن است بیشتری به علائمی هم‌چون کسالت، تحریک‌پذیری، از دست دادن علاقه به کار یا تفریحات و اختلالات خواب را تجربه کنند. در مقابل علائمی از قبیل احساس ناراحتی، بی‌ارزش بودن و احساس گناه بیش از حد به ندرت در آن‌ها دیده می‌شود.

افسردگی می‌تواند سلامت فیزیکی مردان را نیز به شیوه‌ی متفاوتی نسبت به زنان تحت تاثیر قرار دهد. یک مطالعه نشان می‌دهد که اگر چه افسردگی همراه با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی در زنان و مردان است، اما تنها نرخ مرگ و میر مردان در اثر این بیماری‌ها رو به افزایش است.

مردان ممکن است به‌ جای توجه به احساسات خود و کمک به درمان مناسب، در زمان ناراحتی به الکل یا سایر مواد مخدر روی بیاورند. هم‌چنین، آن‌ها ممکن است خشمگین، تحریک‌پذیر و گاهی به طور خشونت‌آمیزی بدرفتار شوند. برخی از مردان ممکن است از طریق تحمیل اجباری کار به خود برای پنهان کردن افسردگی‌شان از خود، خانواده و دوستان، با غم‌ عاطفی خود کنار بیایند. سایر مردان نیز ممکن است با درگیر کردن خود در رفتارهای بی‌ملاحظه، ریسک کردن و قرار دادن خود در معرض خطر، به افسردگی پاسخ دهند.

تحقیقات نشان می‌دهد که خودکشی اغلب مرتبط با افسردگی است. با وجود این‌که زنان افسرده بیشتر اقدام به خودکشی می‌کنند. نرخ بالای خودکشی در مردان ممکن است نشان‌دهنده‌ی این موضوع باشد که بسیاری از مردان مبتلا به افسردگی به دنبال تشخیص و درمان مناسب نمی‌روند.

افسردگی در سالمندان

برخلاف تفکر عموم، افسردگی یک اتفاق عادی همگام با افزایش سن نیست. بالعکس، افراد سالمند سطح رضایت بیش‌تری از زندگی دارند. با این وجود، زمانی که سالمندان به افسردگی مبتلا می‌شوند، ممکن است به دلیل این‌که علائم بیشتر به صورت تحریک‌پذیری یا بی‌تفاوتی عمومی یا احساس خستگی و کمتر به صورت احساس ناراحتی و غم بروز پیدا می‌کند، بیماری نادیده گرفته شود.

افسردگی می‌تواند حافظه را نیز تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل است که در سالمندان، افسردگی می‌تواند به صورت گیجی یا مشکلات توجه، ظهور پیدا کند. افزایش سن تغییرات زیادی در زندگی ایجاد می‌کند که می‌توانند محرک افسردگی باشند. از جمله این موارد می‌توان به از دست دادن عزیزان، از دست دادن شغل و احساس هدف داشتن، از دست دادن قوت و یا سلامت و … اشاره کرد.