این روزها بیماری همه‌گیر جهانی کووید 19 سبب افزایش موارد عفونت قارچی کشنده موسوم به موکورمایکوزیس شده است که اغلب مردم این عفونت قارچی را با نام قارچ سیاه می‌شناسند. متاسفانه این عفونت به همان اندازه که در مورد آن شنیده‌اید خطرناک است. از آن‌جاییکه روایت‌های مختلفی در رابطه با منابع احتمالی عفونت و درمان بیماری قارچ سیاه در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند در این مقاله بر آن شدیم تا شما خوانندگان عزیز را هرچه بیشتر با این بیماری آشنا کنیم. امیدواریم تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

قارچ سیاه گونه‌ای نایاب از عفونت‌های قارچی می‌باشد که واگیردار نیست. این بیماری به علت قرار گرفتن در معرض قارچ‌هایی به نام مایکرومایسیت‌ها ایجاد می‌گردد. این قارچ‌ها معمولا در محیط بالاخص روی خاک، سرگین حیوانات، برگ‌ها و کمپوست یافت می‌شود. مایکرومایسیت‌ها از راه‌هایی همچون استنشاق، تنفس و زخم‌هایی که روی پوست وجود دارند وارد بدن می‌شوند. معمولا سیستم ایمنی بدن ما با این قبیل از قارچ‌ها مقابله نموده و آن‌ها را شکست می‌دهد اما با اظهار تاسف باید گفت که بیماری‌هایی از قبیل دیابت، کووید 19 و همچنین درمان استروئید می‌توانند به اندازه‌ای ایمنی فرد را ضعیف کنند که این میکروارگانیسم‌ها بتوانند جای پای خود را در بدن فرد محکم کنند. همان‌طور که قبلا هم بیان کردیم قارچ سیاه جزء بیماری‌های نادر می‌باشد که در گذشته هم وجود داشته است اما در حال حاضر با بروز بیماری کووید 19 شیوع این بیماری افزایش یافته است. از این رو تحقیقات زیادی در خصوص رابطه بین بیماری قارچ سیاه و کووید 19 انجام گرفته است تا علت بروز همزمان این دو بیماری مشخص شود. تئوری‌ها و سناریوهای احتمالی زیادی در این زمینه بیان شده‌اند. یکی از این سناریوها این است که بیماری کووید 19 سبب ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود. ایجاد قند خون بالا یا دیابت کنترل نشده در پی مبتلا شدن به بیماری کووید 19 و همچنین مصرف داروهایی مانند کورتون در این زمینه مطرح گردیده است که به احتمال زیاد این عوامل در این خصوص دخیل هستند. پس به طور خلاصه می‌توان گفت که بیماری قارچ سیاه اغلب در افرادی دیده می‌شود که دچار نقص ایمنی هستند یا بیماری زمینه‌ای دارند.

علائم ابتلا به قارچ سیاه

علائم موکورمایکوزیس به بخشی از بدن که قارچ در آن رشد می‌کند بستگی دارد. بنابراین در ادامه بهتر است با انواع قارچ سیاه آشنا شده و سپس علائم هریک از آن‌ها را بشناسید.

انواع قارچ سیاه

قارچ سیاه بینی یا سینوسی: این نوع از قارچ سیاه نوعی عفونت در سینوس‌های فرد می‌باشد که به مغز سرایت می‌کند. گفتنی است که این نوع قارچ سیاه اغلب در افرادی که دچار دیابت کنترل نشده هستند و افراد پیوند کلیوی مشاهده می‌شود.

قارچ سیاه ریوی: این نوع از بیماری قارچ سیاه اغلب در بین بیمارانی که مبتلا به سرطان می‌باشند و نیز افرادی که پیوند عضو و یا پیوند سلول‌های بنیادی انجام داده‌اند شایع است.

قارچ سیاه پوستی: هنگامی‌که قارچ از راه پوست زخمی که این زخم ممکن است به دلایلی همچون سوختگی شدید، جراحی و یا هرگونه جراحت پوستی دیگر ایجاد شده باشد وارد بدن فرد شود به آن عفونت پوستی می‌گویند.

قارچ سیاه دستگاه گوارش: این نوع از قارچ سیاه بیشتر در بین کودکان خردسال بالاخص خردسالانی که با وزن کم متولد شده‌اند، نوزادان نارس که در کمتر از یک ماه عمل جراحی داشته‌اند و یا این‌که دارو مصرف می‌کنند شایع است چرا که موارد ذکر شده سبب کاهش قدرت بدن برای مبارزه با عفونت می‌شود.

قارچ سیاه منتشر شده: این نوع از بیماری قارچ سیاه معمولا بر مغز اثر می‌گذارد اما زمانی‌که عفونت از راه جریان خون گسترش پیدا می‌کند می‌تواند دیگر قسمت‌ها و اندام‌های بدن همچون طحال، قلب و پوست را تحت تاثیر قرار دهد.

از علائم بیماری قارچ سیاه در سینوس و مغز می‌توان موارد زیر را نام برد:

- تورم در یک سمت صور

- تب

- سر درد

- گرفتگی بینی یا سینوس

- تشدید سریع ضایعات سیاه رنگ روی پل بینی و یا داخل دهان

علائم قارچ در حال رشد در ریه عبارتند از:

- درد قفسه سینه

- سرفه و خلط خونی یا تیره

- تب

- تنگی نفس

از علائم قارچ سیاه پوستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تورم در اطراف عفونت

- درد صورت

- سیاه شدن پوست عفونی

- حباب کوچک پر شده از سرم روی پوست

- عفونت پوستی در ناحیه کیسه‌های هوایی پشت پیشانی، استخوان گونه، بینی، بین چشم و دندان

- گرما و قرمزی بیش از اندازه پوست

علائم قارچ سیاه در دستگاه گوارشی به شرح زیر است:

- خونریزی دستگاه گوارش

- درد شکم

- تهوع و استفراغ

توجه داشته باشید که چنانچه پوست آلوده شده باشد، بخشی که تحت تاثیر قرار گرفته است می‌تواند تاول زده، قرمز و با متورم دیده شود. علاوه بر این امکان دارد این قسمت به رنگ سیاه در آید یا فرد در این ناحیه گرما یا درد حس کند. عفونت می‌تواند از راه خون به سایر بخش‌های بدن گسترش پیدا کند. این شرایط به نام موکورمایکوزیس منتشر شده شناخته می‌شود. هنگامی این اتفاق بروز می‌کند که قارچ می‌تواند اندام‌هایی همچون قلب و طحال را تحت تاثیر قرار دهد. گفتنی است که در شرایط شدید، امکان دارد که فرد تغییراتی را در وضعیت روانی خود تجربه نماید یا این‌که به حالت کما برود. این شرایط ممکن است مرگبار باشد.

عوارض قارچ سیاه

از عوارضی که موکورمایکوزیس می‎‌تواند ایجاد نماید می‌توان موارد زیر را نام برد:

- آسیب عصبی

- نابینایی

- لخته‌های خون یا رگ‌های خونی مسدود شده

گفتنی است که چنانچه بیماری قارچ سیاه درمان نشود می‌تواند سبب مرگ فرد شود. اما این‌که کدام بخش بدن درگیر این بیماری شده احتمال بروز مرگ را مشخص می‌نماید. با این وجود می‌توان گفت که قارچ سیاه در افرادی که دچار نقص ایمنی ضعیفی هستند زودتر منجر به مرگ خواهد شد.

راه های درمان قارچ سیاه

چنانچه موکورمایکوزیس تشخیص داده شد لازم است درمان بلافاصله با داروهای ضد قارچ تجویزی شروع شود. دارو سبب توقف رشد قارچ شده، آن را نابود کرده و عفونت را کنترل می‌کند. از داروهایی که ممکن است جهت درمان این بیماری تجویز گردند می‌توان داروهای زیر را نام برد:

- ایزاوکونازول

- آمفوتریسین B

- پوزاکونازول

 این داروها از دو راه می‌توانند وارد بدن شوند، از راه مصرف قرص و یا تزریق درون سیاهرگ. امکان دارد پزشک روند درمان را با دوزهای بالا از راه تزریق داخل سیاهرگ شروع کند تا هنگامی‌که عفونت کنترل شود که البته باید گفت که این نوع درمان می‌تواند به مدت چند هفته طول بکشد و پس از آن روند درمان به استفاده از قرص تغییر یابد. چنانچه بیماری دارای عوارض جانبی مشکل‌ساز همچون سوزش سر دل، معده درد و یا دشواری در تنفس باشد لازم است پزشک خود را در جریان بگذارد. وی ممکن است بتواند برنامه درمان بیمار را تغییر دهد. لازم به ذکر است که در موارد شدید، ممکن است پزشک جهت پیشگیری از پیشرفت قارچ توصیه به عمل جراحی نماید تا بافت عفونی یا مرده را بردارد. متاسفانه باید گفت که امکان دارد این برداشتن شامل برداشتن قسمتی از بینی یا چشم بیمار باشد که این موضوع می‌تواند تاثیر ناخوشایندی بر زیبایی فرد بگذارد اما جهت درمان عفونت تهدیدکننده زندگی بسیار حائز اهمیت است.

راه های انتقال قارچ سیاه

قارچ سیاه می‌تواند در بیمارستان‌ها توسط بیماران آسیب‌پذیر پیوندی زمانی‌که کپک‌ها روی ملحفه‌های بیمارستان قرار می‌گیرند به وسیله سیستم‌های تهویه و یا از راه چسب انتقال پیدا کنند. علاوه بر این باید گفت که قارچ سیاه در افرادی که مبتلا به بیماری کرونا می‌باشند و مدت طولانی در بیمارستان بستری می‌شوند هم مشاهده می‌شود و این عفونت همان‌طور که قبلا هم ذکر آن گذشت از راه‌هایی از قبیل دهان، بینی و چشم وارد بدن می‌شود و نیز خوردن غذای آلوده در ایجاد بیماری قارچ سیاه موثر است.

سخن پایانی

با توجه به این‌که در حال حاضر این بیماری در برخی از کشورها از جمله کشور عزیزمان شیوع پیدا کرده است لازم است که برخی از موارد بهداشتی را جهت پیشگیری از این بیماری در نظر گرفت چرا که متوقف نمودن تنفس هاگ قارچ‌ها با توجه به این‌که در محیط پراکنده می‌باشند ممکن نیست. افزون بر این در حال حاضر برای توقف این بیماری واکسنی وجود ندارد و افرادی که دارای نقص ایمنی و یا سیستم ایمنی ضعیفی هستند لازم است مواردی را رعایت کنند. از جمله اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا بیماری قارچ سیاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- پرهیز از رفتن به اماکنی که در حال ساخت می‌باشد و یا غبار آلود است. چنانچه اجباری برای رفتن به این مکان‌ها وجود دارد استفاده از ماسک N95 را توصیه می‌کنیم.

- رعایت بهداشت شخصی از جمله حمام کامل با اسکراب.

- تمیز کردن جراحات پوستی با آب گرم و مایع ضدعفونی کننده برای جلوگیری از ایجاد عفونت پوستی.

- در صورت انجام عمل پیوند سلول‌های بنیادی و یا پیوند عضو لازم است فرد با پزشک خود در خصوص داروهای ضد قارچی جهت جلوگیری از بیماری قارچ سیاه و یا دیگر عفونت‌های قارچی مشورت نماید.

- خودداری از انجام فعالیت‌هایی که ارتباط مستقیمی با غبار و خاک دارند. اما در صورت اجبار برای انجام فعالیت‌هایی که با خاک مرتبط می‌باشند توصیه می‌کنیم از کفش‌های بلند و دستکش استفاده شود.