منتشر کننده
مولتیویتامینها پرکاربردترین مکمل‌ها در دنیا هستند. طی دهه‌های گذشته با سرعت زیادی رواج یافته‌اند. مولتیویتامینها را می‌شود در داروخانه‌ها، فروشگاه‌های تخفیف‌دار و سوپر مارکت‌ها خرید. صنعت تولید مکمل به فریبکاری بدنام است، از این‌رو خرید ویتامین از تولید کننده‌ی سرشناس بسیار مهم است. بعضی افراد بر این باورند که مولتیویتامینها باعث بهبود سلامت می‌شوند، عادت بد غذایی را جبران می‌کند و حتی خطر بیماری‌های مزمن را کاهش می‌دهند. با این وجود ممکن است تعجب کنید که آیا این مزایای تصور شده واقعی هستند یا نه. این مقاله شواهد علمی درباره‌ی مولتیویتامینها را بررسی می‌کند.
مولتیویتامینها چه هستند؟
مولتیویتامینها مکمل‌های دربرگیرنده‌ی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلف هستند و شامل ترکیبات دیگر نیز می‌شوند. از آنجا که هیچ استانداردی برای عناصر تشکیل دهنده‌ی مولتیویتامینها وجود ندارد، ترکیب مواد مغذی آن‌ها در هر محصول و برند متفاوت است. بعضی اوقات مولتی‌ویتامین را مولتی‌مینرال نیز می‌نامند. مولتیویتامینها به شکل‌های مختلف در دسترس هستند از جمله قرص، کپسول، آدامس جویدنی، پودر و مایعات. بیشتر مولتیویتامینها را باید یک یا دو بار در روز مصرف کرد. باید برچسب روی آن‌ها را خوانده و اطمینان ایجاد کرد که طبق دستورالعمل توصیه شده مصرف می‌شوند.
مولتیویتامینها شامل چه عناصری هستند؟
13 ویتامین و حداقل 16 ماده‌ی معدنی ضروری هستند که به واکنش‌های آنزیمی بدن کمک کرده و به عنوان مولکول یا عناصر ساختاری سیگنال‌ها عمل می‌کنند. مولتیویتامینها بسیاری از این ویتامین‌ها و مواد معدنی را به شیوه‌ها و میزان‌های مختلف برای تولیدمثل، بقا، رشد و تنظیم فرایند‌های بدن در اختیارمان می‌گذارند، عناصر دیگری مثل آمینواسیدها و اسیدهای چرب را نیز دربرمی‌گیرند. مواد مغذی در مولتیویتامینها ممکن است از غذاهای واقعی یا از ترکیب شیمیایی در آزمایشگاه‌ها تولید شوند و در بسیاری موارد ممکن است همه‌‌ی موارد نامبرده شده را نداشته باشند.
مولتیویتامینها و بیماری قلبی
در برخی تحقیقات اظهار شده که مولتیویتامینها با کاهش بیماری قلبی و مرگ همبستگی دارد در حالیکه در دیگر مطالعات این تأثیرات بیان نشده‌اند. طی بیش از یک دهه، در بررسی‌های انجام شده درباره‌ی تأثیرات استفاده از مولتی‌ویتامین به طور روزانه، در بیش از چهارده هزار پزشک جنس مذکر و میانسال، هیچ نشانه‌ای از کاهش حملات قلبی یا مرگ و میر یافت نشد. بررسی دیگری که اخیرا انجام شد کاهش 35 درصدی خطر مرگ را بر اثر بیماری قلبی در زنان – نه مردان – با استفاده از مولتیویتامینها طی حداقل 3 سال آشکار کرد.
مولتیویتامینها و سرطان
شواهد مربوط به استفاده از مولتی‌ویتامین و کاهش سرطان نیز متناقض هستند. در بعضی مطالعات هیچ تأثیری مشاهده نشده: با اینکه مطالعات دیگر مولتیویتامینها را با کاهش خطر سرطان مرتبط می‌دانند. طی یک بازبینی 31 درصد کاهش خطر سرطان در مردان با استفاده از مولتیویتامینها مشاهده شد اما در زنان تأثیری ملاحظه نشد. دو بررسی مشاهده‌ای، یکی شامل مردان و دیگری زنان، مصرف طولانی مدت مولتیویتامینها را با کاهش سرطان مرتبط دانسته‌اند. طبق مطالعات متعدد استفاده‌ی روزانه‌ی مولتی‌ویتامین خطر سرطان را در مردان بدون سابقه‌ی این بیماری کاهش داده است.
دیگر مزایای مولتیویتامینها
مولتیویتامینها برای اهداف دیگری نیز بررسی شده‌اند، مثل عملکرد مغز و سلامتی چشم‌ها. مکمل‌ها باعث بهبود خلق و خو و حافظه می‌شوند. تحقیقات نه تنها ارتباط بین خلق بد و کمبود مواد مغذی را نشان داده‌اند بلکه رابطه‌ی بین مصرف مولتیویتامینها و کاهش علائم افسردگی و خلق و خوی خوب را آشکار کرده‌اند؛ هر چند در مطالعات دیگر تغییراتی در خلق و خو مشاهده نشده است. در طی یک تحقیق نشان داده شده که مصرف ویتامین‌ها و مواد معدنی حاوی آنتی‌اکسیدان پیشرفت کم‌بینی ناشی از افزایش سن را کند می‌کند. بعضی مشاهدات حاکی از کاهش خطر آب‌مروارید، دیگر بیماری رایج چشمی، هستند.
زیان‌های مولتیویتامینها در بعضی موارد
مقدار زیاد بعضی ویتامین‌ها یا مواد معدنی ممکن است به راستی مضر باشد. نوع محلول در آب ویتامین‌ها دفع می‌شود اما خلاص شدن از نوع محلول در چربی - A,D,E و K، برای بدن آسان نیست و مقدار اضافی آن در طولانی مدت انباشته می‌شود. ویتامین‌های E و K نسبتا سمی نیستند ولی ویتامین A و به خصوص D اگر بیش از اندازه مصرف شوند زهرآگین می‌شوند. مصرف بیش از اندازه‌ی ویتامین A در زنان باردار موجب نقایص مادرزادی کودک می‌شود. سیگاری‌ها باید از میزان زیاد بتاکاروتن و ویتامین A پرهیز کنند زیرا موجب افزایش خطر سرطان ریه می‌گردد. مواد معدنی مثل آهن برای افرادی که به آن نیاز ندارند خطرناک است.
چه کسانی باید مولتی‌ویتامین مصرف کنند؟
مولتیویتامینها برای همه مناسب نیستند اما چند گروه از آن‌ها فایده می‌برند: 1. بزرگسالان مسن به ویتامین B12، کلسیم و نیز ویتامین D نیاز دارند، 2. گیاه‌خواران و خام گیاه خواران به ویتامین B12 نیاز دارند که فقط در غذاهای حیوانی یافت می‌شود و با کمبود کلسیم، زینک، آهن، ویتامین D و اسیدهای چرب امگا3 مواجه هستند، 3. زنان باردار و شیرده با تجویز پزشک. بعلاوه، افرادی که عمل لاغری انجام داده‌اند، کسانی که رژیم‌های غذایی کم کالری دارند یا کم اشتها هستند مواد مغذی مورد نیاز را نمی‌توانند فقط از غذا دریافت کنند.
