در این مقاله قصد داریم از موضوع بسیار جذابی صحبت کنیم که شاید دغدغه ی خیلی از جوانان به خصوص بانوان باشد. اگر بخواهیم از ابتدای امر ب سراغ توضیحات سخت و پیچیده علمی برویم شاید برایتان خوشایند نباشد پس توضیح مختصری از این موضوع می دهیم تا درک آن آسان تر باشد. ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که دندان ها و فک هایی را که در جای نامناسبی قرار می گیرند اصلاح می کند. دندان هایی که در جایگاه نامناسبی قرار می گیرند و شکل نامتعارفی دارند مشکلات بهداشتی مختلفی ایجاد می کنند. تمیز نگه داشتن دندان ها سخت تر می شود. بیماری که دندان های نامرتبی دارد در معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های پریودنتال قرار دارد. این وضعیت به دندان هایی که مسئول جویدن غذا هستند فشار بیشتری وارد می کند و متعاقبا در طولانی مدت عوارض مختلفی به جا می گذارد.

در واقع به عبارتی ساده تر می توان گفت یکی از تخصص هایی است که به منظور مرتب کردن و ردیف کردن دندانها و هماهنگ نمودن فک ها به کار برده می شود. از اصلی ترین وظایف ارتودنسی، تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی فکی است. این عمل می تواند توسط درمانهای ثابت یا متحرک، ارتودنسی با براکت های هم رنگ دندان (سرامیکی) (کامپوزیتی)، یا توسط ارتودنسی نامرئی توسط سیستم لینگوال (قرار دادن براکت ها در پشت دندانها) یا ارتودنسی نامرئی با پلاک شفاف (Invisalign) و غیره انجام شود. ارتودنسی ثابت می تواند توسط روش های Straight ،Edgewise ،Roth یا دیمون و غیره انجام شود. در ضمن می توان از تکنیک های جدید مانند Mini Screw در درمان ناهنجاریها کمک گرفت.

دو گروه درمان های ارتودنسی

گروه های مختلفی برای اجرای تکنیک های درمان وجود دارد که هر کدام داستان و سناریوی مختص به خودشان را دارند. بیش از حد دقیق شدن به این موضوع نیازمند علم فراوانی می باشد اما به طور خلاصه باید بدانید که همه ی گروه های درمانی یکسان نیستند و نیاز به تاییدیه پزشکان متخصص در حیطه خودشان را دارند. حال بیایید به بررسی همه ی گروه های درمانی بپردازیم. یک گروه از درمان ها برای تصحیح دندان ها است و یک گروه از درمان ها برای رفع ناهنجاری های فکی می باشد.

پیش از هر چیز باید یادآور شد که هر کدام از این حالت ها برای درمان به ابزار آلات و دستگاه های مخصوصی نیاز دارند. اگر بیماری که دارای ناهنجاری های خاصی به طور مثال دندانی و یا فکی می باشد به موقع مراجعه نماید و همکاری خوبی داشته باشد، می توان مشکلات بیمار را به راحتی با ارتودنسی درمان نمود ولیکن اگر بیمار به موقع مراجعه ننماید و یا همکاری خوبی در حین درمان ارتودنسی نداشته باشد و یا شدت ناهنجاری فکی بسیار زیاد باشد بیمار نیاز به ارتودنسی به همراه جراحی خواهد داشت. پس در رابطه با این قضیه لازم است که بسیار حساس  دقیق عمل کنید و وسواس کافی به خرج دهید.

معمولا افرادی وجود دارند که برای بیماری ها بسیار نگران هستند، در رابطه با نامرتب بودن دندان ها باید گفت ک نباید آنقدر نگران باشیم اما بی تفاوتی نیز مطلوب نیست. برای درمان باید همیشه و در همه حال دقیق باشیم و به موقع عمل کنیم زیرا در برخی موارد در صورت عدم اقدام ب موقع عواقب جبران ناپذیری بروز خواهد کرد که شاید دیگر قابل اصلاح نباشد و این حالت بسیار غم انگیز است. اگر ارتودنسی برای بیماران دارای ناهنجاری های فک و دندان انجام نشود عوارض مختلفی برای بیماران بروز می کند.

عوارض زیادی وجود دارد که اگر بخواهیم به صورت علمی تمامی آنها را ذکر کنیم کمی از حوصله خارج است. از جمله این عوارض می توان به پوسیدگی دندان ها، مشکلات لثه ای، خوب جویده نشدن غذا و مشکلات گوارشی اشاره کرد. همچنین سر درد مشکلات TMJ و احساس درد در گردن، شانه و پشت از دیگر عوارض ناهنجاری های فک و دندان و انجام ندادن درمان ارتودنسی می باشد. همچنین دندان های کج و نامرتب به زیبایی ظاهر بیمار آسیب می زند. مزایای استفاده از درمان ارتودنسی عبارتند از دهان سالم، ظاهر لذت بخش، و دندانهایی که احتمالا طول عمر بیشتری دارند. متخصص درمان در این زمینه به نام ارتودنتیست یا همان متخصص ارتودنسی شناخته می شود.

بیشتر بخوانید: ارتودنسی چیست؟

انواع ارتودنسی

انواع مختلفی از ارتودنسی وجود دارد که این علم را سخت می کند. اگر به یکی از وضعیت های زیر دچار هستید ممکن است نامزد انجام ارتودنسی باشید.

- Overbite

همانطور که از نام انگلیسی این عبارت پیداست زمانی که دندان ها از حد نرمال خود خارج هستند اور بایت گفته می شوند. در حقیقت زمانی که دندان های ردیف بالا هم پوشانی عمودی زیادی بر روی دندان های ردیف پایین دارند.

- Underbite

از این کلمه نیز می تتوان فهمید که دندان ها به زیر دندان های دیگر قرار دارند و زیبایی ظاهری را کم می کند! این حالت از دندان به ظاهر “بولداگ” معروف است که در آن دندان های ردیف پایین خیلی جلوتر از دندان های فوقانی قرار می گیرد و ردیف بالا بیش از حد عقب هستند.

- Crossbite

گاهی اوقات دندان ها باید از ابعاد دیگر بررسی شوند و زیبایی آن ها فقط محدود به زاویه ی رو به رو نمی شود. هنگام جویدن دندان های بالا از بعد عرضی به درستی بر روی دندان های پایین قرار نمی گیرند.

- Overjet

حالات مختلفی برای دندان ها می تواند وجود داشته باشد و به خاطر همین تنوع هاست که این شغل از مشاغل سخت و پردرامد جامعه است. اورجت (برجستگی) زمانی است که دندان های جلوی بالایی بیش از حد به جلو کشیده می شوند یا دندان های پایین به اندازه کافی به جلو کشیده نمی شوند.

- Open bite

یکی از حالت هایی که شاید ظاهر نازیباتری نسبت به موارد قبلی داشته باشد حالت باز بودن فک هاست. نام این مدل فک اپن بایت یا باز بودن بین دو فک در ناحیه جلو عقب یا کناره هاست. در کسانی که اپن وضعیت در دندانهای جلویی آنها وجود دارد هنگامی که دندانهای آسیای آنها روی هم قرار می گیرند دندان‌های جلویی بالا و پایین به هم نمی‌رسند و در نتیجه فضایی بین این دو ایجاد می‌شود.

- Misplaced midline

شاید تا به حال این مورد را زیاد دیده باشید که افراد هنگام لبخند زدن خط تقارن بین دندان ایشان نیست. خط میانی نابجا – هنگامی که خط میانی دندان های فوقانی با خط میانی دندان های پایینی در یک راستا قرار نمی گیرند.

- Spacing

اسپکینگ یا فاصله شاید چهره را خیلی بیشتر از آن چیزی که انتظارش را داریم تغییر دهد، فضاهای بین دندان ها که ممکن است بر اثر از دست دادن یک دندان یا حتی رشد ناقص یا عدم رشد یک دندان به وجود بیاید نیازمند ارتودنسی هستند.

- Crowding

کروئدد یا شلوغی. همیشه وقتی همه چیز سرجای خودش باشد زیبایی دارد اگر این حالت نباشد باید به فکر درمان افتاد. شلوغی دندان حالتی است که تعداد زیادی دندان (بیشتر از حد نرمال) در یک ردیف دندانی قرار می گیرند. این وضعیت منجر به روی هم افتادن دندانها می شود.

چگونه بفهمیم که به ارتودنسی نیاز داریم؟

خیلی از مواردی که ما علم کافی در رابطه با آن ها نداریم توسط پزشکان مشخص می شود و در حقیقت می توان گفت در همه جای دنیا این پزشکان هستند که نقش به سزایی دارند.  فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند تعیین کند که آیا شما می توانید از ارتودنسی استفاده کنید یا خیر. به کمک ابزارهای تشخیصی که شامل یک تاریخچه کامل پزشکی و دندانپزشکی هستند، یک معاینه بالینی، مدل های گچ دندان هایتان و تصویر برداری اختصاصی، یک پزشک ارتودنتیست می تواند تصمیم بگیرد آیا ارتودنسی نیاز دارید یا خیر. و این ارتودنتیست است که می تواند طرح درمانی صحیحی برای رفع مشکل دندان ها پیشنهاد دهد.

فواید درمان ارتودنسی

همانطور که در بالاتر نیز گفته شد شاید در وهله ی اول ارتودنسی فقط دارای جنبه ی ظاهری باشد اما با کمی مطالعه می توان فهمید که تمام مسئله فقط زیبایی نیست! انواع مختلفی از ابزار ارتودنسی وجود دارد. ارتودنسی متحرک و ثابت که هر دو به تغییر وضعیت دندان ها و فکین کمک می کنند. دستگاه ارتودنسی به آرامی فشاری بر دندان ها و فک وارد می کند که به مرور زمان تغییر دلخواه را ایجاد می نماید. شدت بدشکلی دندان ها و سن و خصوصیات فیزیولوژیک بیمار مشخص می کند که کدام نوع ارتودنسی برای درمان انتخاب شود. این متخصص ارتودنسی است که در هر مرحله با معاینه وضعیت بیمار روش درمان با ارتودنسی را تعیین و اجرا می کند.

درد ارتودنسی چقدر است؟

بسیاری از افراد حتی آن هایی که بسیار مشکلات حاد دهانی و دندانی دارند از مراجعه به پزشک ترس و واهمه دارند زیرا از درد آن می ترسند! درد ارتودنسی یکی از مشکلات متداولی است که بسیاری از بیماران پس از نصب براکت ها با آن مواجه می شوند. زمانی که براکت ها روی دندان ها قرار می گیرند صدمه ای به دندان وارد نمی کنند و از این رو لازم نیست که مراجعین نگران این مسئله باشند. در واقع به دلیل قرار گرفتن سیم ارتودنسی داخل براکت هایی که تازه نصب شده اند، درد و ناراحتی اندکی ایجاد شده و ممکن است چند روز تا یک هفته این درد ادامه داشته باشد. درد ارتودنسی معمولا ناشی از تنظیم سیم ها یا کش هایی است که روی براکت ها قرار می گیرند تا به دندان ها فشار بیاورند و آنها را جابجا کنند.

ابتدای هر کار درمانی معمولا با درد همراه است اما ممکن است که چنین حالتی نیز صدق نکند و برای گروهی از افراد بدون درد باشد. با شروع جابجایی دندان ها در روز های اول، احساس درد کاملا طبیعی است و هر فرد به تدریج با آن سازگار می شود. قسمت داخلی لب ها نیز ممکن است در اثر برخورد مداوم با براکت ها یا سیم های ارتودنسی، تاحدودی آسیب ببینند. در این دوران باید به توصیه های دندانپزشک عمل کنید و با خوردن غذاهای نرم به کاهش درد کمک کنید. اگر درد طی یک یا دو هفته شدیدتر شود و یا ادامه پیدا کند، ممکن است دلایل مختلف درونی یا بیرونی داشته باشد. در این شرایط باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا با روش های مختلفی درد شما را کاهش دهد.

علت درد ارتودنسی چیست؟

احتمالا این سوال برای شما پیش آمده است که اصلا دلیل این درد ها چیست؟ یکی از علل مهم درد ارتودنسی این است که سیم ها و براکت ها برای دهان شما تجربه ای جدید هستند و در واقع به این وضعیت عادت ندارید. در ضمن براکت ها به گونه ای فعال دندان های شما را حرکت می دهند. به عبارتی آنها در حال تغییر وضعیت دندان های شما هستند، یعنی آنها را فشار می دهند، می کشند و یا در موقعیت فعلی خود می چرخانند. تمام این تغییرات و جا به جایی ها موجب می شود اعصاب موجود در فک شما تحریک شده و در نتیجه برای شما احساس درد به وجود آورد. احساس درد در چند روز اول یا حتی در چند هفته اول، طبیعی است و به مرور زمان کاهش می یابد.

در حقیقت وجود درد حتی لازم  حیاتی است  شما چند لحظه تصور کنید اگر درد نبود چقدر زندگی سخت و غیرقابل تحمل میشد! به زبانی علمی تر می توان اظهار داشت که درد، زبان بدن شما بوده و می گوید که مشکلی در آن وجود دارد پس اگر درد ارتودنسی در عرض چند هفته اول از میان نرود قطعا مشکلی جدی در مورد براکت ها وجود داشته و باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. یکی دیگر از دلایل درد ارتودنسی این است که براکت ها برای بافت نرم دهان شما طراحی نشده و می توانند آن را خراشیده یا تحریک کنند. در واقع پوست داخل دهان شما در طی هفته های ابتدایی ممکن است بسیار حساس شود.

همانطور که گفته شد پزشک بر اساس آناتومی و فیزیک صورت شما به تنظیم سیم ها می پردازد. کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در زمان نصب براکت ها یک نوع درد را تجربه می کنند و پس از اینکه متخصص آن را تنظیم می کند، باز درد را احساس می نمایند گرچه درد و ناراحتی پس از تنظیمات براکت ها بسیار کمتر از زمان نصب آنها است. اگر شما به عنوان خواننده ی این مقاله دندان های خود را ارتودنسی کرده اید خیلی راحت تر همه ی مطالب را درک می کنید.