اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی یا شیزوفرنی اختلال خطرناک مغزی است که در برخی انسان­‌ها دیده می­‌شود. شروع این اختلال معمولا در دوران نوجوانی آغاز می­‌شود. این اختلال در میان بیماری­‌های روانی، خطرناک­ترین بیماری شناخته می‌­شود. رفتار­های توهم آمیز شدید که شامل توهم‌­های دیداری و شنیداری است، بیمار را تا حد جنون پیش می­‌برد. اسکیزوفرنی ارثی یکی از گونه­‌های این بیماری است که شخص بیمار در ابتلا به آن هیچ نقشی نداشته است. عدم درک صحیح بیمار از شرایط خود، دیگران و محیط اطراف باعث می­‌شود تا واقعیت‌­های موجود برای او غیر­قابل باور باشد. درمان اسکیزوفرنی به سختی قابل اجراست و در­صورت موفقیت در درمان، بیمار تا مدت­‌ها دچار افسردگی‌­های شدید می­‌شود.

پیشینه اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی اختلالی جدید و تازه نیست. در گذشته­‌های دور، مردم این بیماری را با جنون و دیوانگی یکی می‌دانستند. باورها و اعتقادات اشتباه در ایام قدیم باعث شده بود که اسکیزوفرنی را جن­زدگی بدانند و درمان درستی برای آن پیدا نکنند. تا آنکه در قرن نوزدهم شخصی به نام اوگوستن مورل برای اولین بار شیزوفرنی را در کتاب خود توصیف کرد. در اواخر همین قرن امیل کریلین روانپزشک آلمانی و پس از او یک روانپزشک سوئیسی به نام ایگنا بلویلر روانپزشک سوئیسی از کلمه‌­ی اسکیزوفرنی برای نام­گذاری این اختلال استفاده کرد.

تشخیص اسکیزوفرنی

افراد حاضر در اجتماع گاها دچار این نوع اختلال هستند که با شناخت درست نسبت به اسکیزوفرنی، بیماران به­‌راحتی قابل شناسایی هستند. ظاهر نامرتب و بی‌­توجهی به آراستگی‌­ظاهری، درست ادا نکردن کلمات و استفاده از جملات غیر منسجم از دیگر نشانه‌­هایی ست که به تشخیص فردی که اختلال اسکیزوفرنی دارد، کمک می­‌کند. عجیب رفتار کردن افرادی که دچار اسکیزوفرنی هستند، امری عادی و بدیهی ست. این افراد مدام به شما نگاه پر از شک دارند و از توهم­‌های دیداری و شنیداری عجیب رنج می­‌برند. همواره بدنبال چینش توطئه برای دور شدن از محیطی هستند که برایشان غیر قابل باور و چند لایه است. افرادی که اسکیزوفرن هستند، واقعیت و رویا را به یک شکل می­‌بینند و دارای قدرت تفکیک نیستند.

علائم اسکیزوفرنی

از اساسی‌ترین علائم اسکیزوفرنی توهم­‌های شدید شنوایی و دیداری است. شنیدن و دیدن تصویرهایی که بر پایه­‌ی واقعیت نیستند و تصمیم­گیری­‌هایی گاها خطرناک که منجر به اتفاقات ناهنجاری در زندگی بیمار و اطرافیانش می‌­شود از علائم اسکیزوفرنی است. اسکیزوفرنی در سنین نوجوانی و قبل از بلوغ خودش را نشان می­‌دهد. این بیماری بیشتر مردان را درگیر خودش می­‌کند. پاسخ ندادن به محرک­‌های احساسی، احساس گناه داشتن و شک داشتن به اطرافیان در همه‌­ی وضعیت­‌ها، ذهن پاره پاره از دیگر علائم اسکیزوفرنی است. افرادی که دچار اختلال اسکیزوفرنی هستند، به­‌دلیل داشتن حرکات غیر نرمال، معمولا در مرکز توجه قرار دارند.

پیشگیری از اسکیزوفرنی

یکی از عواملی که قبل از از عود شدن اسکیزوفرنی برای پیشگیری از آن لازم است، انجام تمرین­‌هایی است که تمرکز افزا هستند. ورزش­‌هایی مثل یوگا، شطرنج و انجام مدیتیشن می‌­تواند به درمان کمک کند. یکی از عواملی که باعث بروز اسکیزوفرنی در افراد می­‌شود حضور پر رنگ ژنتیک است. از این رو لازم است افرادی که در نزدیکی­شان بیماران اسکیزوفرنی زندگی می­‌کنند پیشگیری را قبل از اطمینان به مبتلا شدن به این اختلال شروع کنند. حضور در اجتماع، صحبت کردن میان آن‌ها، برنامه‌­ریزی کردن در زندگی و کار و طبق برنامه پیش رفتن از عواملی ست که ابتلا به این اختلال را کم می‌­کند.

طبقه بندی اسکیزوفرنی

در میان افرادی که به اختلال اسکیزوفرنی پرداخته­‌اند، افرادی پیدا شدند که نگاه بسیار تخصصی تری به بحث اسکیزوفرنی داشتند. برخی از آن‌ها مانند اشنایدر و بلولر، اسکیزوفرنی و علائم آن را تقسیم­‌بندی کردند. بلولر علائمی مثل  تغییر در تداعی و در خودماندگی، تغییر در عاطفه و دوسرگرایی به معنی ندامت سریع پس از ابراز نظرات را علائم اولیه در شناخت اسکیزوفرنی دانست. علائم پررنگی مثل توهم­‌های دیداری و شنیداری از علائم ثانویه‌­ی اسکیزوفرنی هستند. بلولر هم­چنین دو طبقه بندی دیگر برای اسکیزوفرنی قائل شد که آن را به بیماری حاد و بیماری مزمن تقسیم بندی کرد.

اسکیزوفرنی پنهان

بسیاری از افرادی که شناخت درستی از اسکیزوفرنی ندارند معتقدند در صورت نمایش اولین علائم در بیمار به سرعت متوجه این بیماری می‌­شوند. اما یکی از بیماری‌­هایی که در خاموشی رشد می­‌کند، اسکیزوفرنی ست. توهم‌­ها و رشته رشته شدن افکار بیمار به­‌کندی شروع می­‌شود و هنگامی که خیال و واقعیت با یکدیگر عوض می­‌شود، بیمار به سختی می­‌تواند این اتفاق را درک کند. یکی از علائم بارز اسکیزوفرنی، منزوی بودن فرد بیمار است که با شناخت اشتباه از این بیماری، معمولا افراد متوجه این علامت نمی­‌شوند و آن را با نوعی افسردگی یکی می‌­دانند.

اسکیزوفرنی خطرناک

بسیاری از افراد با بیماران اسکیزوفرنی رفتارهای بدی دارند. مردم با دوری کردن از این بیماران، تنهایی­شان را بیشتر می­‌کنند و بیش از پیش آن‌ها را به انزوا می­‌کشانند. فشارهای روانی و اجتماعی­ای که به افرادی که اسکیزوفرنی دارند، وارد می‌­شود بسیار بیشتر از افرادی عادی است. دوری از جمع و گروه‌­ها، حاضر نشدن در اجتماع و اعتماد نداشتن به نزدیکان و اطرافیان یکی از چند دلیل رفتارهای غیر­عادی این دسته است. بسیاری از مردم با شناخت ناکافی نسبت به اسکیزوفرنی، این بیماران را خطرناک می­‌دانند و از نزدیکی با آنها هراس دارند. این در صورتی است که اختلال اسکیزوفرنی در شخص بیمار با مشاهد­ه­‌ی رفتار اشتباه اطرافیان بیشتر شده و در صورت فشار زیاد اسکیزوفرنی شان گاها به نوع خطرناکی تبدیل می‌­شود.

رابطه اسکیزوفرنی با هوش

در اکثر مواقع، اختلال اسکیزوفرنی با کم‌­هوشی یکی گرفته می‌­شود. این در صورتی است که در میان بیماران اسکیزوفرن دانشمند معروفی به نام جان نش حضور دارد. فیلم ذهن زیبا از شخصیت جان نش الهام گرفته است. جان نش عالم علم ریاضیات است و نظریاتی که او در علوم ریاضی به ثبت رسانده است از دسته اول ترین و بی رقیب ترین نظریه ها است. بیماران اسکیزوفرن برای مشکلات ارتباطی­ای که دارند گاها نمی‌­توانند نیازهای خودشان را مانند باقی انسان­‌ها بروز بدهند و همین مورد باعث می‌­شود تا بسیاری از افراد جامعه نگاه درستی به آنها نداشته باشند.

اسکیزوفرنی حاد چیست؟

بیماری اسکیزوفرنی در بیشتر مواقع، سال­‌های زیادی را سپری می­‌کند تا بعنوان یک اختلال در فرد بیمار قابل تشخیص باشد. اما گاها این بیماری در دوره­ای از زندگی شخص به ناگاه رشد کرده و یکی از خطرناک­‌ترین بیماری­‌ها را به شکل بروز رفتارهای ناهنجار، بیرونی می­‌سازد. اسکیزوفرنی حاد، خیلی زود رشد کرده و ارتباطی با سابقه­‌ی روانی شخص ندارد. توهم‌­هایی که به یکباره وارد ذهن اسکیزوفرن­ می‌­شود از نوع شدیدترین توهم‌­های شنیداری و دیداری، باعث می­‌شود تا زندگی شخص مختل شود. واقعیت و خیال در این نوع بیماری به سختی قابل تشخیص است.

اسکیزوفرنی خفیف چیست؟

اسکیزوفرنی خفیف نوعی اسکیزوفرنی جوانی می­‌تواند باشد که بر اثر فشارهای جدی زندگی و درگیری­‌های عاطفی و احساسی باعث می‌­شود تا انزوا به سراغ شخص بیاید. پس از چند سال اگر شخص موفق به درمان آن شد، این بیماری خیلی زود می­‌تواند ریشه­‌کن شود. اما در صورت بی­‌اعتنایی به اسکیزوفرنی خفیف این بیماری، خودش را به شکل توهم­‌های جدی و روان‌­پریشی‌­های کلامی و فکری نشان می­‌دهد. در بسیاری از مواقع اسکیزوفرنی با افسردگی و شیدایی یکسان گرفته می‌­شود و این عدم آگاهی در طول زمان ضربه­‌ی سنگینی را به بیمار وارد می­‌کند.

چگونه با افرادی که دچار اسکیزوفرنی هستند، رفتار کنیم؟

اسکیزوفرنی دوران کودکی، خودش را به شکل انزوا و رفتارهای عجیب نشان می‌­دهد. در اکثر مواقع این کودکان از جمع دور مانده می­‌شوند و قابل پذیرش در گروه مدرسه، دوستان و فامیل نیستند. شناخت درست نسبت به اسکیزوفرنی باعث می‌­شود تا در رفتارهای خودمان با این بیماران تجدید نظر کنیم. درک درست شرایط آنها و قرار­ دادن خودمان در موقعیتشان باعث ایجاد صمیمیت و روابط دوستی با آنها می­‌شود. باور کردن آنها و ارتباط گرفتن با آنها، اگرچه با سختی های زیادی همراه است، اما باعث می‌­شود تا خیلی زود مورد قبول آنها قرار بگیریم.