شاید بدانید که در برخی از مواقع، اقدامات پیشین و پسینِ واکسن خیلی مهمتر از خود واکسن زدن است. اما چرا؟ جواب ساده است، چون برای تاثیر گذاری واکسن باید عملیاتی در بدن رخ دهد که به جمع آن ها اقدامات پس از واکسن می گوییم. اگر از افرادی هستید که تازه واکسن زده اید یا اینکه می خواهید در آینده تزریق داشته باشید به شما توصیه می کنم که این مقاله را از دست ندهید.

واکسن کرونا چگونه ساخته شده؟

برای اینکه تیتر فوق را پاسخ دهیم خوب است که با تعاریف ساده ی واکسن در ابتدا آشنا شویم.  پس این گونه مبحث را آغاز می کنیم که واکسن چیست؟ در دهه های پیش مردم و پزشکان در طی تجربیات خود شخصی به نکته ی عجیبی پی بردند. آن ها فهمیدند که اگرهربیمار، یک بار مریضی ای را تجربه کند، دیگر به آن بیماری مبتلا نمی شود.( البته خب قطعا می دانیم که این تجربیات آن ها در صورتی صدق میکرد که فرد زنده از بیماری بیرون می آمد.) این نکته ی عجیبی که پزشکان در دهه های پیش کشف کردند سرانجام موجب ساخت واکسن شد. اما چگونه؟

برای اینکه واکسن اختراع شود مردمی که به علم علاقه داشتند و همچنین پزشکان دست به دست هم دادند و فهمیدند که اگر ویروس کشته یا ضعیف شده ی بیماری را به افراد تزریق کنند، همان اثر یک بار بیماری را در بدن افراد می گذارد. یعنی به زبان ساده بدن به اشتباه فکر می کند که یک بار بیماری را گرفته پس دوباره دچارش نمی شود. شاید الان در ذهنتان بگوئید که پس چرا سرماخوردگی یا سرطان را یک نفر ممکن است بار ها تجربه کند؟ در زمینه ی سرطان باید بگوئیم که سرطان یک غده است که در بدن پیشروی می کند پس اصلا ویروس و یا باکتری نیست که با واکسن درمان شود.

اما در خصوص سرماخوردگی باید بگوئیم که دانشمندان با این بیماری با یک مشکل شدیدی مواجه شدند و آن مشکل این است که ویروس سرماخوردگی دائما درحال جهش می باشد. یعنی به محض اینکه بدن احساس کرد آن بیماری را گرفته ویروس ظاهرش را عوض می کند و بدن مجددا باید با یک ویروس جدید مقابله کند. پس مبارزه ی دائم با سرماخوردگی و یا آنفولانزای فصلی تقریبا نشدنی است. (هر چند در برخی از داروخانه ها واکسن هایی برای جلوگیری گیری از سرماخوردگی فروخته می شود. اما کسی اثرات قطعی آن ها را تایید نمی کند.)

امروزه مشکل جهش دار بودنِ بیماری سرماخوردگی تنها به این بیماری و یا آنفولانزا فصلی منتهی نمی شود بلکه بزرگترین مشکل امروزه یعنی ویروس بیماری کرونا نیز به شکل جهش زا در بدن فعالی می کند. حالا شاید از خودتان بپرسید که خب پس چگونه در حال حاضر واکسن کرونا در بسیاری از نقاط دنیا اختراع شده است؟ برای پاسخ به این سوال جواب های متعددی پزشکان و میکروبیولوژیست ها می دهند. اما قبل از اینکه این پاسخ ها را بررسی کنیم بهتر است که کمی با واکسن های ساخته شده ی مختلف در نقاط متفاوت جهان آشنا شویم.

در ابتدا با بهترین واکسن دنیا یعنی فایزر آشنایی پیدا می کنیم. این واکسن به نحوه ی واکسن های سنتی ای که در پیش تر نوع عملکردشان را توضیح دادیم ساخته نشده است. چراکه این نوع با استفاده از تغییرات ژنتیکی ای که می شود در ویروس کوید نوزده 19 به وجود آورد، اختراع شده است. در واقع واکسن فایزر با استفاده از توالی (آر. ان. آی) ساخته شده که این شرکت رمز این توالی را در دسترس عموم گذاسته است. اما آیا مدرنا هم به همین صورت است؟

در رابطه با واکسن مدرنا اطلاعاتی که رسیده است این می باشد که این واکسن به گونه ای طراحی شده است که با ارسالِ یک سری کد به بدن، بدن را وادار می کند که موادِ لازمِ مورد نیاز خود را برای مقابله با ویروس کرونا بسازد. به گفته ی محققان واکسن سینوفارم که ساخت چین است و حتی برکت که ساخت کشور خودمان می باشد، به سبکِ واکسن های قدیمی یاخته شده اند.( درباره ی آستارازینکا هنوز اطلاعات کاملی نرسیده است.)

اما به سراغ سوال قبل می رویم که چگونه با وجود جهش پذیر بودن کرونا برای آن واکسن ساخته اند؟ جواب این سوال که در واکسن فایزر و مدرنا که کاملا مشخص است، چون این واکسن ها به نحوه ی سنتی ساخته نشده اند. اما در رابطه با واکسن هایی که به نحوه ی سنتی ساخته اند می توان مزیت آن را این گونه توصیف کرد  که این واکسن با وارد کردن ویروس ضعیف شده به بدن تا حدود زیادی به بدن یک مقاومت اولیه ای را در برابر بیماری می دهند. در واقع با وجود جهش یافته بودن کرونا ولی با این حال کسی که واکسن سنتی هم بزند تا مدت ها به دلیل مقاومت اولیه ی بدن می تواند از بیماری جلوگیری کند.

بعد از اینکه واکسن زدیم چه اقداماتی انجام دهیم؟

چندی پیش یک متخصص غدد در رابطه با واکسن هایی که در ایران به مردم زده می شود، گفت که این واکسن ها عمدتا عوارض  جانبی خاصی ندارند، اما بهتر است که نکاتی در رابطه با آن ها رعایت شود.  اولین دستورالعملی که برای تزریق واکسن توصیه می شود این است که قبل و بعد از واکسن، از مصرف تقویت کننده های دارویی ترجیحا خودداری شود. دومین نکته ای توصیه می کنند  فاصله گرفتن از افراد بیمار و یا مشکوک به بیماری است. سومین توصیه ی پزشکان که بسیاری هم از آن غفلت می کنند این است که پس از زدن واکسن ترجیحا یک بیست و چهار ساعت فعالیت بدنی شدید نداشته باشید.

چهارمین کاری که برای واکسن زده ها سفارش می کنند توجه به علائم بدنی پس از واکسن زدن است. اگر واکسن زده اید توجه داشته باشید که برخی علائم مانند تب و لرز و سردرد کاملا طبیعی می باشد. اما نشانه هایی مانند از دست دادن حس چشایی طبیعی نیست.( در ادامه ی مقاله درباره ی این موارد حیاتی بدن بعد از تزریق بیشتر صحبت می کنیم.). از دیگر توصیه ها این است که از دست زدن مکرر به محل مصرف خودداری کنید و مایعات هم زیاد مصرف شود. آخرین توصیه ای که بیشتر جنبه ی روانی دارد این می باشد که بعد از تزریق واکسن بازهم بدن ضعیف است، پس از نزدن ماسک پرهیز کنید.

ایمنی پس از واکسن

به سراغ مهمترین بخش مقاله یعنی ایمنی بعد از واکسن می رویم. همان طور که پیش تر هم اشاره کردیم، پس از حتی بهترین واکسن هم نهایتا تا 91 درصد بدن مقاومت می کند. برای مثال بعد از فایزر بر طبق حرف افرادِ محصل علوم آزمایشگاهی نهایتا تا 91 درصد بدن بتواند مقاومت نشان دهد. پس یعنی حتی بهترین واکسن هم ایمنی صد در صدی ندارد. به گفته ی کادر درمان واکسن سونیفارم تا 80 درصد و آستارازینکا تا 85 درصد می تواند در برابر ویروس مقاومت کند. در زمینه ی واکسن برکت هم باید بگوئیم که این واکسن تا 50 درصد می تواند جلوی بیماری را بگیرد.

همان طور احتمالا  بدانید واکسن ها در دو نوبت تزریق می شوند. به گفته ی برخی ها حتی اگر یک نوبت واکسن هم بزنید در صورتی که بیماری ای از قبل نداشته باشید می توانید از خطر مرگ در امان بمانید. البته این حرف هنوز صحت مطلقش ثابت نشده است. به یاد داشته باشید که حتی اگر دو سری واکسن هم بزنید بازهم احتمالا اینکه بگیرید و یا ناقل باشید و به دیگران انتقال دهید، هست. پس اگر واکسن زدین از زدن ماسک پرهیز نکنید. همچنین این نکته را بدانید که هر واکسنی موجود بود تزریق کنید چراکه حداقل یک ایمنی اولیه ای را برای بدنتان نسبت به ویروس اعمال می شود.

در آخر هم کمی درباره ی علائم غیر عادی که پس از واکسن ممکن است نشان داده شود صحبت می کنیم. بهتر است بدانید که علائمی مانند کوفتگی، سردرد، تب و لرز کاملا طبیعی می باشد. اما نشانه هایی مانند از دست دادن حس چشایی، بویایی و گلودرد از علائم واکسن نیست و فردِ واکسن زده باید به پیش پزشک مراجعه کند. همچنین به یاد داشته باشید که اگر در سری نوبت اول تزریق اگر به واکسن حساسیت خیلی شدید نشان دادید، حتما به پزشک بگوئید که در نوبت دوم واکسن دیگری برایتان تجویز کند.

اگر به سلامتی خود اهمیت اهمیت می دهید توصیه می شود که حتما مقالات مربوط به واکسن را مطالعه کنید. چراکه در این روزهای پر مشغله ی کادر درمان می توانید کمک کننده ای برای خود و حتی دیگران باشید.(توجه داشته باشید هر مقاله ای مطالب صحیح نمی نویسد.)