خواهرم از این که پدرم به شدت تحت فشار کاری است نگران و دلواپس است. با این وجود حتی یک بار فقط یک بار پیش نیامده است که خواسته‌هایش را به تعویق بیاندازد تا پدرم اندکی استراحت کند.

پدر به شدت نگران و دلواپس آینده برادرم است. با این وجود حتی یک بار فقط یک بار پیش نیامده است که با هم در خیابان قدم بزنند، حرف بزنند، به کافی شاپ بروند و بلند بلند بخندند.

مادر شب ها خوابش نمی‌برد چون به شدت نگران این است که آیا من خوشبخت می‌شوم یا نه. با این وجود حتی یک بار فقط یک بار پیش نیامده است که کنارم بنشیند و با من در مورد خوشبختی‌ام حرف بزند و از من بپرسد دخترم به راستی تو با داشتن چه چیزی احساس خوشبختی می‌کنی!

من هم مدام به رنج و سختی مادرم فکر می‌کنم و حتی با فکر او از خواب بیدار می‌شوم اما یک بار فقط یک بار پیش نیامده است که از دستانش بچسبم و او را به سینما ببرم تا با هم فیلم ببینیم و کیف کنیم و اندکی کنار هم به آرامش برسیم.

می‌دانید به این حالت که ما گرفتارش هستیم چه می‌گویند؟ الکسی تایمی، فقر کلمات در بیان احساسات.

ما احساسات خود را پنهان می‌کنیم و از بروز دادن آن خجالت می‌کشیم. گاهی اوقات هم که می‌خواهیم احساسات خود را ابزار کنیم مثلاً به مادرمان بگوییم چقدر دوستش داریم یا به فرزندانمان بگوییم چقدر خوشحالیم که او را داریم احساس می‌کنیم نیروی نامرئی دهان ما را بسته است و نمی‌گذارد حرفی بزنیم. بگوییم چقدر دلتنگیم. براستی که چقدر آدم‌های فقیری هستیم فقیریم در استفاده از کلماتی که می‌توانند به راحتی زندگی ما را زیر و رو کنند و طراواتی و شادابی فراوانی به آن ببخشند، عشق و محبت را به ارمغان بیاورند و زندگی را زیباتر و دوست داشتنی‌تر نمایند. با ما همراه باشید تا شما را با این فقر بزرگ که به تنهایی می‌تواند ریشه بسیاری از زندگی‌ها را بسوزاند و به تباهی بکشد یعنی الکسی تایمی آشنا نماییم.

الکسی تایمی چیست؟

الکسی تایمی و یا نارسایی هیجانی در واقع یک ساختار شخصیتی است که مهمترین مشخصه آن ناتوانی در توصیف، تشخیص و یا واکنش نسبت به احساسات خود و یا احساسات افراد دیگر است. افرادی که به الکسی تایمی مبتلا هستند در برقراری یک رابطه اجتماعی دچار مشکل هستند حتی ممکن است در همدلی کردن نیز با مشکلاتی مواجه شوند. این افراد چون در ارزیابی و تشخیص عواطف خود و دیگران ناتوانند معمولاً در روابط با خانواده، دوستان و همسر نیز مشکلاتی دارند. مشکلاتی که به خاطر سردی عواطف و نیز ناتوانی آن ها در شناخت تأثیرات کردار و گفتارشان روی افراد به سختی پیشگیری و یا حل می‌شوند.

الکسی تایمی چه علایمی دارد؟

الکسی تایمی یا نارسایی هیجانی معمولاً با علایم زیر همراه است:

- فردی که به الکسی تایمی مبتلا است در بیان کردن احساسات خود و یا احساسات دیگران ناتوان است.

- الکسی تایمی در کودکان خود را به داشتن زندگی فانتزی محدود و نیز بازی نمادی کم نشان می‌دهد.

- فردی که به الکسی تایمی مبتلا است در همدلی کردن با دیگران دچار مشکل است.

- فردی که به الکسی تایمی مبتلا است در کنترل تکانه ناتوان است.

- فرد مبتلا به الکسی تایمی دچار خشم ناگهانی می‌شود.

- فرد مبتلا به الکسی تایمی معمولاً نسبت به لمس شدن، صداها و نیز مشاهده شدن توسط دیگران حساسیت بالایی دارد.

- فرد مبتلا به الکسی تایمی توانایی بسیار کمی در درک علت برخی از احساسات دارد.

به چه دلیل الکسی تایمی ایجاد می‌شود؟

با آن که هنوز نتایج حاصل از تحقیقات مبنی بر این که چه عواملی منجر به ایجاد الکسی تایمی در فرد می‌شود، به طور کامل دلایل ایجاد آن را مشخص نکرده است، با این وجود برخی از محققان بر این باورند که عوامل محیطی و عوامل ژنتیکی هر دو در ایجاد این نارسایی هیجانی نقش دارند. به عبارت دیگر کودکانی که پدر و مادر آنها دچار این اختلال هستند به احتمال زیاد آن ها نیز دچار این اختلال خواهند بود یعنی این کودکان چون در مورد احساسات یاد نمی‌گیرند تعامل و ارتباط کمی با دیگران خواهند داشت.

رابطه الکسی تایمی با افسردگی

ممکن است فرد نسبت به این که الکسی تایمی دارد آگاهی نداشته باشد. آن هم به این دلیل است الکسی تایمی عدم آگاهی و یا عدم شناخت حالات درونی است. بنابراین اگر فردِ مبتلا به مشکل خود آگاهی نداشته باشد و از این رو دنبال راه درمان هم نباشد چندان عجیب نیست. همین امر سبب می‌شود ارتباط این بیماری با افسردگی چندان روشن و قابل تشخیص نباشد. به عبارت دیگر امکان سنجش این بیماری زمانی که با اختلال دیگری همچون افسردگی همراه است فعلاً وجود ندارد.  

راه‌های درمان الکسی تایمی

الکسی تایمی چون همراه با سایر شرایط مرتبط با سلامت روان است، بنابراین درمان‌هایی همچون تغییر سبک زندگی و آموزش مهارت‌های اجتماعی که در بهبود مشکلات دیگر فرد موثر هستند، می‌توانند گاهی در بهبود آلکسی تایمی نیز موثر باشند. در افرادی که می‌آموزند عواطف را خوب بشناسند، آنها را خوب توصیف کرده و نسبت به آن ها واکنش نشان دهند، علایم الکسی تایمی تا حدود زیادی کاهش می‌یابد بنابراین آن ها مشکلات کمتری را در روابط بین فردی تجربه می‌نمایند. با این حال راه‌هایی که برای درمان الکسی تایمی وجود دارد بسیار متفاوت از مشاوره معمولی و یا گفتار درمانی است. برای درمان الکسی تایمی اغلب متخصص سلامت روان بر روی ارزیابی طیف وسیعی از احساسات و نامگذاری آن ها تمرکز می‌نماید. البته تکنیک‌های زیر نیز می‌تواند تا حدودی به درک احساسات عمقی و سطحی و پرورش مهارت شناخت افراد مبتلا به الکسی تایمی کمک نماید:

- یادداشت برداری از وقایع روزانه

- گروه درمانی

- خواندن داستان‌ها و رمان‌های احساسی

- درمان‌هایی که مبتنی بر مهارت هستند

- استفاده از تکنیک‌های مختلف ریلکسیشن و آرامش

- انجام کارهای خلاقانه هنری

البته درمان اختلال الکسی تایمی بسیار دشوار است. در مورد این که آیا می‌شود برای همیشه از شر این اختلال رها شد نیز تحقیقات بسیار کمی صورت گرفته است. اما یک راه که با آن می‌شود تا حدودی به این پی برد که آیا این اختلال درمان می‌شود یا نه چگونگی مبتلا شدن به آن است. به طور مثال کسی که در نتیجه افسردگی به الکسی تایمی مبتلا شده است می‌تواند امیدوار باشد که بیماری‌اش قابل درمان خواهد بود. برای افراد دیگر این اختلال می‌تواند برای همیشه در زندگی آن ها حاضر باشد و به یک ویژگی پایدار در آن ها تبدیل شود.

چند توصیه برای درمان الکسی تایمی

کسانی که الکسی تایمی را تجربه می‌کنند می‌توانند توصیه‌های زیر که ممکن است برایشان مفید باشد را در نظر بگیرند:

- بهتر است عواطف خود را به احساسات جسمی که اغلب با آن ها ایجاد می‌شود همچون تعریق، ضربان قلب و یا کرختی ربط دهند.

- بهتر است برای افزایش آگاهی عاطفی خود ذهن آگاهی و تمرینات دیگر از این دست را انجام دهند.

- بهتر است رفتار درمان شناختی را روی شناسایی افکار و احساسات و درک ارتباط بین آنها متمرکز نمایند.

- بهتر است گروه درمانی را امتحان نمایند. چون به آن ها این فرصت را می‌دهد تا مشاهده کنند افراد دیگر چگونه در مورد احساسات خود حرف می‌زنند.

- بهتر است به عقاید و افکار خود در مورد احساسات و این که اگر هیجانات خود را ابزار نمایند چه اتفاقی پیش خواهد آمد فکر کنند.

لازم به ذکر است تمامی درمان‌هایی که در بالا به آن ها اشاره شد برای تمامی افراد موثر نخواهد بود. موثر بودن این درمان‌ها به خود شخص و شرایط او بستگی خواهد داشت.

یک نکته مهم

الکسی تایمی نیز همچون سایر بیماری‌ها و اختلالات مربوط به سلامت روان برای آن که بهبود یابد باید سریع تشخیص داده شود و مورد معالجه قرار بگیرد و این ممکن نیست جز با مراجعه به یک پزشک متخصص بهداشت روان. بهترین قدم هم برای فرد مبتلا این است که به گفته‌ها و توصیه‌های پزشک عمل کرده و در این راه صبور و مقاوم باشد تا مشکلات و پریشانی‌هایش در طول درمان و به مرور زمان کاهش یابد.  

حال که با الکسی تایمی آشنا شدیم بهتر است سعی کنیم چنانچه به این سکوت خطرناک مبتلا هستیم سریعاً به فکر راه چاره باشیم. باید شهامت گفتن احساسات خود را داشته باشیم. از بیان کردن آنها خجالت نکشیم و بیان احساسات را مساوی با شکستن غرور ندانیم. ما باید از یک جا به بعد به پدرمان بگوییم که چقدر ناراحتیم از این که به خاطر ما فشار کاری بسیاری را تحمل می‌کند. ما باید از یک جا به بعد دست پدر و یا دست مادران‌مان را گرفته و خود را به یک شام دو نفره دعوت کنیم. از یک جایی به بعد ما باید یاد بگیریم که با خواهرمان به سینما برویم و یک فیلم خوب ببینیم و غش غش بخندیم. ما باید از یک جایی به بعد به برادرمان بگوییم که چقدر از این که او را داریم خوشحالیم و چقدر با بودن او احساس امنیت می‌کنیم. از یک جایی به بعد باید در مورد خوشبختی، در مورد دوست داشتن، در مورد عشق، در مورد چیزهایی که دوستشان داریم و به عبارت دیگر در مورد احساساتمان با یک دیگر حرف بزنیم و از بودن در کنار هم لذت ببریم قبل از آن که دیر شود و دیگر کاری از دستمان برنیاید. پس تا دیر نشده اگر مبتلا به الکسی تایمی هستیم سریع به فکر درمان باشیم و اگر هم که مبتلا نیستیم و فقط یک سکوت معمولی کرده‌ایم نه سکوت خطرناک سریع آن را بشکنیم.