یکی از آسیب های جدی و بسیار مهم که اغلب برای برخی ورزشکاران و همچنین عموم افراد پیش می آید، آسیب دیدگی تاندون و پارگی آن است. در بسیاری از موارد میتوان قبل از اینکه آسیب های جدی تری وارد بشود جلوی این آسیب ها را گرفت و همینطور آن را درمان کرد.

در تعریف تاندون ها میتوان گفت نوار های محکم و از جنس بافت های پیوندی هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند.تاندون ها در قسمت جلویی و زیرین کاسه زانو قرار گرفته اند و بدین وسیله عضلات چهار سر را به استخوان ساق پا متصل می کنند. فعالیت های سنگین مانند فعالیت های ورزشی می تواند فشار زیادی را به تاندون ها وارد کند و آنها را در معرض آسیب دیدگی قرار دهد.

یکی از شایع ترین علائم آسیب دیدگی تاندون زانو التهاب و درد در ناحیه جلوی زانو یا همان کاسه زانو است که این درد در هنگام بلند کردن و خم و راست شدن زانو به طور کامل احساس می شود.

البته علائم آسیب دیدگی رباط یا تاندون زانو بر حسب شدت آن متفاوت است برای نمونه زمانی که تاندون زانو به طور کامل پاره شود؛ در این صورت معمولا دردهایی به سراغ بیمار خواهد آمد که فرد حتی قادر نیست پای خود را صاف کند چه برسد شروع به راه رفتن بکند. در این موارد شخص باید فورا به دکتر مراجعه کند چون ممکن است آسیب های بیشتری به زانو وارد شود.

هر مفصلی در بدن برای اینکه به راحتی حرکت کند و به عضلات و استخوان های اطراف خود متصل شود نیاز به تاندون های سالم و محکمی دارد. تاندون در مفصل زانو وظیفه متصل کردن کشکک زانو به عضلات چهار سر را برعهده دارد. این عضلات با همکاری تاندون باعث می شوند زانو به راحتی صاف شود.

تاندون ها دارای ساختار بسیار مستحکم هستند که به همین راحتی آسیب نمی بینند اما از آنجایی که تاندون ها نیروی بسیار زیادی را جذب می کنند به همین جهت باعث می شود همواره در معرض آسیب دیدگی و فشار مضاعف قرار بگیرند. بابت همین اکثر ورزشکاران آسیب های جدی تری نسبت به افراد دیگر میبینند.

چند فعالیت ورزشی شدید می تواند زانو را از پا دربیاورد و آسیب هایی نیز به زانو وارد کنند و باعث شکستگی و پارگی تاندون شوند. از شایع ترین علت های آن میتوان به شدید بودن فعالیت های ورزشی، ورزش کردن بر روی سطح سفت و غیر استاندارد، دویدن و پریدن سریع و ناگهانی و بدون گرم کردن بدن، استفاده نکردن از کفش های غیراستاندارد هنگام فعالیت ورزشی و وارد شدن ضربه شدید به جلوی زانو اشاره کرد.

علاوه بر این موارد چند مورد دیگر هم مانند عفونت زانو، دیابتی بودن فرد و مبتلا بودن فرد به بیماری های از قبیل لوپوس، آرتریت و انواع بیماری های متابولیکی می توان اشاره کرد.

علائم پارگی تاندون زانو

از آنجایی که تاندون زانو فشار زیادی را تحمل و جذب میکند، احتمال آسیب دیدگی بیشتری نسبت به بقیه اعضا دارد. اگر به تاندون زانو آسیب وارد بشود این علائم نشان دهنده ی آسیب دیدگی تاندون زانو است: احساس درد در جلوی زانو، درد زانو هنگام بالا رفتن از پله ها، دردی که زمان فعالیت هایی مانند دویدن، پریدن و سرپا نشستن بسیار شدید میشود، خشک شدن و سفتی زانو مخصوصا در هنگام صبح، تورم زانو، عدم راست کردن زانو.

البته این علائمی که برای آسیب دیدگی زانو گفته شد برحسب شدت بیماری متفاوت است و بر حسب شدت علائم می توان آسیب دیدگی زانو را به چهار مرحله تقسیم کرد:

در مراحل اولیه بیماری تنها درد در زمان انجام فعالیت ها آغاز می شود و این درد در زمان استراحت تسکین می یابد.

در مرحله دوم عارضه آسیب دیدگی تاندون که تاندون ها دچار التهاب شده اند؛ دردها کمی بیشتر شده و در بعد از اتمام فعالیت به شدیدترین حالت خود می رسد.

در مرحله سوم بیماری که پارگی جزئی در تاندون های زانو اتفاق افتاده است؛ بیمار به درد شدید در جلوی زانو دچار است و همچنین در این مرحه عملکرد زانو تحت تاثیر قرار می گیرد و انجام حرکات معمول دشوار می شود.

و اما شدیدترین حالت عارضه آسیب دیدگی تاندون زانو که این مرحله نشان از پارگی کامل تاندون زانو دارد؛ فعالیت های بیمار به طور کامل تحت تاثیر قرار می گیرد و بیمار به راحتی قادر نیست به ادامه فعالیت های خود بپردازد.

متاسفانه علائم آسیب دیدگی تاندون زانو به مرور زمان بدتر می شود و ممکن است مشکلات جدی تر را برای مفصل زانو بوجود بیاورد و منجر به پارگی کامل تاندون زانو شود و شخص دیگر قادر به انجام کاری نخواهد بود.

درمان بدون جراحی تاندون

معمولا از این درمان برای پارگی های کوچک و خیلی ناقص استفاده میشود. در این روش شما باید یک بریس دور ران و زانو و ساق ببندید و زانو باید در حالت مستقیم نگه داشته شود و تا حدود 3-6 هفته به زانو اجازه ی خم شدن نمیدهید. بعد از طول این دوره، به بیمار نرمش هایی برای بهبود دامنه حرکت زانو و تقویت عضله چهار سر ران آموزش داده میشود تا روند بهبودی سریع تر باشد. باید توجه داشته باشید که این درمان و نرمش هایی که توسط دکتر تجویز میشود، تنها برای کسانی است که از آسیب دیدگی خیلی کوچکی برخوردار بودند و در غیر این صورت باید به دکتر مراجعه کنند.

جراحی کشکک زانو

در کل میتوان گفت اکثر کسانی که دچار آسیب دیدگی کشکک زانو میشوند نیاز به جراحی دارند که این جراحی به صورت ترمیم محل پارگی است. هرچه زودتر این عمل جراحی انجام شود نتیجه مطلوب تری خواهد داشت. تاخیر در درمان باعث فاصله گرفتن دو طرف پارگی شده و بهم رساندن مجدد آنها را بسیار مشکل میکند. اگر بیش از یک ماه از پارگی گذشته باشد بهم رساندن دو سر پارگی ممکن است ناممکن باشد. در این موارد پزشک جراح ممکن است از محل دیگری از بدن بیمار تاندون گرفته و در محل پارگی پیوند بزند.

آسیب دیدگی تاندون دست

انگشتان دست دو نوع تاندون دارند. تاندون های فلکسور Flexor tendon و تاندون های اکستانسور Extensor tendon. هر انگشت دست دو تاندون فلکسور دارد بجز شست که یک تاندون فلکسور دارد. این تاندون ها در سطح کفی دست و انگشت قرار دارند ( سطحی از دست یا انگشت را که مو ندارد و پوست آن روشن تر بوده و وقتی جسمی را میگیرید با آن در تماس قرار میگیرد را سطح کفی یا پالمار Palmar و سطح مقابل آن را سطح پشتی یا دورسال Dorsal مینامند).

این تاندون ها بین پوست و استخوان انگشت قرار گرفته اند. یکی از این تاندون های فلکسور به بند انتهایی انگشت چسبیده و آن را خم میکند. به این تاندون، خم کننده عمقی انگشت Flexor digitorum profundus FDP میگویند. تاندون دیگر به بند وسطی انگشت می چسبد و آن را خم میکند. شایعترین آسیب تاندون های دست پارگی آنها است و شایعترین علت پاره شدن این تاندون ها اصابت اجسام تیز و برنده مثل چاقو، شیشه یا لبه تیز فلزات میباشد.

در برخی موارد پارگی تاندون فلکسور انگشت به علت راست شدن شدید یک انگشت خم شده است. مثلا وقتی یک ورزشکار رزمی، لباس حریف را گرفته و حریف با عقب رفتن سعی در خارج کردن لباس از دست وی میکند مفصل انتهایی انگشت وی به ناگهان از حالت خم شده راست میشود و همین حرکت میتواند به علت وارد آوردن کشش زیاد روی تاندون فلکسور عمقی انگشت موجب پاره شدن آن شود زیرا دست به یکباره از حالت طبیعی خود خارج شده است.

چون در انگشتان دست، اعصاب بسیار نزدیک به تاندون ها قرار گرفته اند، در بسیاری موارد آسیب تاندونی عصب هم آسیب دیده است. در بیماری آرتریت روماتوئید تاندون های فلکسور ضعیف میشوند و ممکن است بدون اینکه نیروی زیادی به آنها وارد شود پاره شوند.

علائم آسیب دیدگی و پارگی تاندون دست

تاندون دست هم مانند تاندون پا علائمی نیز دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:

توانایی نداشتن حرکت دادن انگشتان دست

باز ماندن انگشتی که تاندون آن پاره شده است

درد هنگام خم کردن انگشت

زخم در سطح کف انگشت

تورم خفیف روی مفصل انتهایی انگشت در سطح کفی

درد در حین لمس قسمت کفی انگشت

تشخیص آسیب دیدگی

هر آسیبی در دست را باید به پزشک نشان داد و نمی‌توان به طور خودسر آن را معاینه کرد. بسیاری اوقات بیمار فکر میکند آسیب دست یا انگشت وی خفیف بوده و خوب می‌شود و همین عامل باعث بوجود آمدن مشکلی بزرگ تر میشود. بعد از گذشت مدتی که بهبودی را مشاهده نمیکند به متخصص ارتوپدی مراجعه می کند ولی متاسفانه همین تاخیر میتواند موجب عواقب جبران ناپذیری در دست شود. اینکه بعد از ضربه شما میتوانید انگشت خود را خم و راست کنید به هیچ وجه نشانه سالم بودن تاندون های دست شما نیست و احتمال دارد که آسیب جدی به دست شما وارد شده باشد.

ممکن است حتی با وجود آسیب به تاندون فلکسور سطحی انگشت یا آسیب به تاندون اکستانسور انگشت، شما بتوانید انگشت خود را خم و راست کنید. پس به محض هرگونه ناراحتی در دست بعد از ضربه به پزشک مراجعه کنید و آسیب را جدی بگیرید.