طبع یا مزاج افراد در طب سنتی در چهار دسته‌ی صفراوی، سوداوی، بلغمی، دموی طبقه بندی می‌شود. افراد دارای مزاج اکتسابی و مادرزادی می‌باشند. شناخت مزاج‌ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است و انسان می‌تواند به واسطه‌ی آن تشخیص دهد که چه غذایی برایش مناسب یا نامناسب است. مزاج اصلی و یا مادرزادی از بدو تولد همراه انسان است. مزاج اکتسابی با توجه به شیوه‌ی زندگی،نوع تغذیه، اقلیم و آب و هوا، فصل و سن در افراد تغییر می‌کند.

مزاج گرم و خشک و بررسی خصوصیات آن

افراد صفراوی مزاج، مزاج گرم و خشکی دارند. این افراد دارای اندامی لاغر با استخوان بندی درشت می‌باشد. بسیار پر تحرک و زیرک هستند و خیلی زود عصبانی می‌شوند. در انجام کارها سرعت بالایی دارند و بسیار سریع صحبت می‌کنند. افراد صفراوی بسیار گرمایی هستند و تابستان را به سختی می‌گذرانند. تمایل خیلی کمی به شیرینی جات دارند و بیشتر به سمت ترشیجات کشیده می‌شوند. غذاهاي چرب و شيرين و تند صفرا را زياد می‌كند و برای افراد صفراوی مضر می‌باشد. این افراد باید از مواد غذایی مانند کاهو، اسفناج، خیار، سیب بیشتر استفاده کنند.

مزاج گرم و تر و بررسی خصوصیات آن

افراد دموی مزاج دارای مزاج گم و تر هستند، این افراد پوستی سفید با استخوان بندی درشت و عضلانی دارند. بسیار شجاع و دارای اعتماد به نفس بالایی می‌باشند. دارای روابط عمومی بالا هستند و نظم زیادی دارند. استعداد زیادی در زمینه‌ی ادبیات و موسیقی دارند و از انجام کارهای جدید لذت می‌برند و تنوع طلب می‌باشند. افراد دموی نه گرمایی هستند و نه سرمایی ولی تحمل بالاتری در برابر سرما دارند. ذائقه ی افراد دارای مزاج گرم و تر، شیرین و ترش است.خوردن آب یخ، بادمجان، ترشی و سرکه برلی این افراد مضر می‌باشد و خوردن خاکشیر، جو، برگ زردآلو برای آن‌ها مفید است.

مزاج سرد و تر و بررسی خصوصیات آن

بلغمی مزاج‌ها دارای مزاج سرد و تر می‌باشند. این افراد دارای موهایی کم پشت می‌باشد و چاق هستند. نسبت به سرما بسیار حساس اند. بسیار صبور و آرام اند و کمتر عصبانی می‌شوند. در شبانه روز ساعات خواب بسیار زیادی دارند. در برابر سختی‌ها و ناملایمات مقاومت اندکی دارند. تمایل آن به ادویه‌ها و شیرینی جات بسیار زیاد است و نسبت به خوراکی‌های طبع سرد و ترشیجات تمایلی ندارند و بدنشان با آن‌ها سازگار نیست. اگر بلغم در این افراد افزایش پیدا کند آن‌ها را دچار ضعف در یادگیری و فراموشی می‌کند. بیماری هایی مانند سینوزیت، تکرر ادرار، سنگ کلیه در افراد بلغمی مزاج بیشتر دیده می‌شود.

مزاج سرد و خشک و بررسی خصوصیات آن

افراد سوداوی مزاج دارای مزاج سرد و خشک می‌باشند و به جزئیات بسیار توجه می‌کنند، بسیار دقیق و حساس اند. بی حوصلگی، احساس افسردگی، دودلی، زودرنجی، فکر و خیال زیاد، حساس بودن به سروصدا از ویژگی های بارز افراد سوداوی مزاج می‌باشد. این افراد در برابر سرما بسیار ضعیف می‌باشند و به سختی گرم می‌شوند. افرادی بسیار خونسرد و درونگرا هستند. کم انرژی بودن و خواب زیاد از دیگر خصوصیات بارز این افراد می‌باشد. شیرینی جات و خوراکی هایی با طبع گرم برای این افراد مفید می‌باشد و خوراکی‌هایی با طبع سرد برای آن‌ها مضر است.

چگونه مزاج خود را به اعتدال برسانیم؟

اگر در بدن فردی، ویژگی‌ها و میزان هر یک از مزاج‌ها در حال تعادل باشد، او دارای مزاج معتدل است. ایجاد اعتدال در مزاج و یا اصلاح مزاج، به زمان و اراده ی قوی نیازمند است. از نظر طب سنتی،خواب کافی، خودداری از ریزه خواری در بعد و قبل غذای اصلی، نوشیدن هشت لیوان آب در روز، عدم نوشیدن آب در حین غذا و نیم ساعت قبل و بعد آن، ورزش روزانه و عدم مصرف همزمان دو خوراکی با طبع یکسان، رعایت سردی و گرمی با توجه به طبع، از مواردی هستند که به اصلاح مزاج کمک می‌کنند. عدم استفاده ی خوراکی‌های غیر مجاز مربوط به هر یک از مزاج‌ها برای تعادل مزاج سودمند می‌باشد و هم چنین حجامت یکی از روش های طب سنتی است که منجر به تعادل در مزاج می‌شود.

شناسایی مزاج‌ها بر چه اساسی انجام می شود؟

عوامل زیادی در شناسایی مزاج افراد دخیل هستند و شناخت مزاج براساس آن‌ها صورت می‌گیرد. برای شناخت مزاج افراد علاوه بر ویژگی‌های جسمی ویژگی های روانی و رفتاری وی نیز مدنظر می‌باشد. یکی از این عوامل لمس کردن و تشخیص سردی و گرمی و نرمی و سفتی بدن می‌باشد. رنگ پوست و مو،نوع و سرعت رشد موی سر و موی بدن، عضلانی و یا استخوانی بودن بدن فرد، میزان و کیفیت خواب فرد،میزان سازگاری افراد با محیط و خلق و خوی آن‌ها، وضعیت اجابت مزاج افراد، میزان چربی بدن، سرعت تمامی فعالیت‌های بدن از مواردی هستند که شناسایی مزاج افراد براساس آن‌ها صورت می‌گیرد.

شناسایی مزاج‌های چه فایده‌ای برای انسان دارد؟

شناخت مزاج انسان به معنای شناخت تمام ویژگی های جسمی، روانی و رفتاری آدمی است. هنگامی که انسان ویژگی‌های جسمی و روانی خود را کامل بشناسد، دچار بیماری‌ها نمی‌شود و سیستم بدنش را به خوبی می‌شناسد. هر یک مزاج‌ها مشخصاتی دارند که باید بر مبنای آن از اصولی پیروی کرد. مصرف غذای نامناسب با هر یک از مزاج‌ها باعث ایجاد امراض متعدد از جمله اختلال در خواب و حافظه، حالت عصبی، اختلال هضم، اختلال دفع، عوارض پوستی در بدن می‌شوند. بنابراین با رعایت اصول غذایی مربوط به هر طبع می‌توان از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری نمود.

نوع مزاج و تاثیر آن بر ازدواج

شناسایی نوع مزاج در تمام جنبه های زندگی، خصوصاً ازدواج تاثیر گذار است. بهتر است قبل از ازدواج، نوع مزاج دو طرف بررسی شود تا منجر به عدم تفاهم دو طرف نشود. افرادی که نوع مزاج آن‌ها تفاوت های بسیاری دارد و دارای تطابق نمی باشد، در زندگی زناشویی دچار مشکل می‌شوند و در صورت شکل گیری ازدواج، باید به مشاور و متخصص طب سنتی مراجعه کنند تا مزاج آن‌ها به تعادل برسد، مثلا افراد گرم مزاج بسیار پرانرژی و افراد سرد مزاج انرژی کمتری دارند و اگر دو نفر با این تفاوت مزاجی ازدواج کنند مطمئناً به مشکل بر می‌خورند. هم چنین مزاج‌های متفاوت باعث به وجود آمدن مشکلات جنسی در بین زوج‌ها نیز می‌شود زیرا افراد با هر مزاجی تمایلات جنسی متفاوتی دارند.