چاقی و اضافه وزن به عنوان یکی از پنج عامل مرگ و میر زودرس معرفی شده است. عوارض و آسیب‌های ناشی از چاقی بسیار بی شمار هستند. شاخص توده‌ی بدنی (BMI) ،یکی از راه‌های تشخیص چاقی به شمار می‌رود، اگر شاخص توده‌ی بدنی فرد بین 25 تا 30 باشد، فرد دچار اضافه وزن است و بنابراین باید با میزان اضافه وزن خود مبارزه کند تا در مسیر سلامت پیشی بگیرد.

بررسی علل چاقی و اضافه وزن

در درجه اول، چاقی و اضافه وزن وراثتی است و عوامل خانوادگی در آن دخیل می‌باشد. عادات بد غذایی و مصرف غذاهای پر کالری، مواد قندی، چربی ها، انواع فست فودها، کم تحرکی و علاقه نداشتن به سبزیجات و میوه‌ها از دیگر عوامل چاقی و اضافه وزن می‌باشد. افراد سالمند و مبتلا به بیماری‌های حرکتی و استخوانی مانند آرتروز به علت کم تحرکی، بیشتر در معرض چاقی هستند. همچنین اختلال در غده‌ی تیروئید و کم کاری آن سبب ابتلا به چاقی می‌شود. مصرف برخی از مواد مخدر نیز از عوامل چاقی و اضافه وزن شناخته شده است.

خطرات جسمی مرتبط با چاقی و اضافه وزن

بالا رفتن چربی و قند خون، سکته قلبی، سکته‌ی مغزی، سنگ کیسه‌ی صفرا، نازائی و کاهش شانس باروری در زنان، افت میل جنسی در مردان، واریس و فتق از جمله بیماری‌هایی هستند که افراد مبتلا به اضافه وزن دچار آن می‌شود و چاقی از عوامل مرتبط با این بیماری‌ها است. چاقی باعث مشکلات تنفسی در خواب می‌شود و خروپف و خرخرکردن و تنگی نفس ناشی از انسداد ریه‌ها، در افراد چاق بیشتر اتفاق می‌افتد. بر اثر چاقی، چربی زیادی وارد کبد می‌شود و چربی بیش از حد موجب بروز کبد چرب نیز می‌شود. مشکلات استخوانی و حرکتی مانند افزایش خطر شکستگی، سائیدگی مفاصل، دیسک کمر، کمر درد و دردهای سیاتیکی، آرتروز، نقرس و آرتریت از جمله خطرات جسمی چاقی و اضافه وزن شناخته می‌شوند.

خطرات روانی مرتبط با چاقی و اضافه وزن

چاقی و اضافه وزن همچنین باعث ایجاد بسیاری از مشکلات روانی از جمله عدم اعتماد به نفس کافی، خودپنداره ضعیف، پرخوری‌های عصبی، اضطراب اجتماعی، بدخلقی، فشارهای عصبی و احساس ضعف در برخورد با دیگران می‌شود. مشکلات روانی بیشتر از مشکلات جسمانی برای افراد دارای اضافه وزن دردناک است، زیرا فرد به طور دائم نگران نظرات و قضاوت اطرافیان است. افسردگی از جمله مواردی هست که هم علت و هم معلول چاقی محسوب می‌شود. البته جامعه و اجتماع نیز در این مشکلات دخیل هستند، تبلیغ رسانه درمورد قرص‌های لاغری که سعی در الگوسازی لاغری دارند، یکی از موارد مهمی است که باعث ناکامی افراد دارای اضافه وزن می‌شود.

بررسی راه‌های مقابله با چاقی و اضافه وزن

هدف از مقابله با اضافه وزن پایین آوردن وزن و رسیدن به وزن ایده آل به طور تدریجی و آهسته است. زیرا تغییر وزن سریع، هم سلامتی انسان را به خطر می‌اندازد و هم ناپایدار است و امکان بازگشت دوباره‌ی اضافه وزن بسیار است. برای مقابله با چاقی و کاهش وزن اضافه، فرد باید ارادهی بسیار قوی داشته باشد و دلسرد نشود. انواع رژیم‌های غذایی، اصلاح شیوه‌ی غذا خوردن، افزایش فعالیت فیزیکی بدن و ورزش منظم، پیاده روی، کاهش مصرف کالری، نوشیدن 8 لیوان آب در روز، اضافه کردن پروتئین، فیبرها مانند انواع غلات و سبزیجات و حذف کربوهیدرات و انواع قندها از رژیم غذایی، شمارش کالری دریافتی به صورت روزانه و کنترل آن، کم کردن سرعت غذا خوردن و جویدن غذا به اندازه‌ی کافی، از موارد سودمند در زمینه‌ی راه‌های مقابله با چاقی و اضافه وزن می‌باشند.

چاقی و اضافه وزن در زنان باردار

چاقی و اضافه وزن در وهله‌ی اول در زنان باعث نازائی و کاهش تخمک گذاری می‌شود و در زنان باردار نیز بسیار خطرناک است و ممکن است باعث سقط جنین و یا تولد نوزاد با نقص مادرزادی شود، زیرا اضافه وزن در زنان باردار سبب عدم تشخیص بیمارهای مادرزادی از طریق سونوگرافی می‌شود. زنان بارداری که مبتلا به اضافه وزن هستند، دچار دیابت در دوران بارداری نیز می‌شوند و همچنین شانس احتمال زایمان طبیعی را از دست می‌دهند. به علت اهمیت این قضیه، آمادگی وزنی یکی از آزمایش‌های کنترل قبل از بارداری است.

چاقی و اضافه وزن در کودکان

چاقی و اضافه وزن در کودکان بسیار شایع شده است و دلیل آن هم این است که با پیشرفت تکنولوژی فعالیت‌های فیزیکی کودکان بسیار کمتر شده است و الگوی غذایی نامناسب مورد علاقه‌ی کودکان قرار گرفته است. عوارض چاقی در کودکان همانند بزرگسالان است و در درمان چاقی کودکان، والدین باید محتاط تر عمل کنند و پشتیبان او باشند و راه‌های زندگی سالم را به او نشان دهند. برای مقابله با چاقی و کاهش وزن در کودکان ابتدا باید روند چاقی آن‌ها را آهسته نمود و سپس روند کاهش وزن را پیش گرفت، تا کودک به وزن ایده آل برسد.