دومین عضو بزرگ و حیاتی بدن انسان، کبد است. این عضو حیاتی مسئول عبور دادن تمامی مواد غذایی و نوشیدنی‌های مصرف شده از صافی و به اصطلاح غربال کردن و تصفیه تمامی این ترکیبات است. در حقیقت وظیفه کبد تبدیل فاکتورهای سمی و مضر مواد غذایی به فاکتورهای مفید و غیر مضر به خون و فرستادن آن‌ها به دیگر ارگان‌های بدن است. اگر مواظب رژیم غذایی خود نباشیم و از مصرف چربی زیاد و حتی چربی‌های مضر خود داری نکنیم، با رسوب چربی در سلول‌های کبدی، زمینه ابتلا به یک نوع بیماری کبدی به نام کبد چرب را در بدن خودمان افزایش می‌دهیم. در این مقاله می‌خواهیم شما را با بیماری کبد چرب، مراحل، علائم و نحوه پیشگیری و درمان آن آشنا کنیم.

کبد چرب یعنی چه؟

در کبد همه انسان‌ها به طور طبیعی مقادیری چربی وجود دارد. وجود چربی در کبد انسان تا 5 درصد طبیعی است اما اگر از این مقدار فراتر رود این ترکیبات چربی در کبد رسوب می‌کنند و زمینه ساز ابتلا به یک نوع بیماری کبدی به نام کبد چرب می‌شوند. کبد چرب بیماری است که صد در صد با داشتن رژیم غذایی بد ایجاد می‌شود. تحقیقات آماری نشان داده اند که 40 درصد از مردم ایران به کبد چرب مبتلا هستند. رسوب چربی در کبد موجب اختلال در عملکرد این عضو مهم بدن (که دارای وظیفه تصفیه و تبدیل سموم بدن به مواد غیر مضر است) شده و عوارض خطرناکی در پی دارد. کبد چرب دارای دو مرحله کبد چرب (گرید)1 و کبد چرب (گرید)2 است که هر کدام علائم خاص خود را دارند.

علائم کبد چرب

اولین مرحله بیماری کبد چرب، کبد چرب (گرید)۱ است که به طور کلی کم ترین علائم کبد چرب را دارا می‌باشد و می‌توان بدون مصرف دارو و به سرعت آن را درمان کرد. علائم این مرحله از کبد چرب افزایش تعداد آنزیم‌های کبدی و آنزیم ALT است که معمولاً با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. در این مرحله کبد، هنوز می‌تواند به واسطه‌ی سلول‌های کبدی وظایف خود را انجام دهد، اما در این مرحله بدن چربی ها را در خارج از کبد ذخیره می‌کند.

اگر کبد چرب پیشرفت کند از مرحله اول وارد مرحله‌ی دوم یعنی کبد چرب (گرید) ۲ می‌شود. علائم این مرحله می‌تواند درد شکم، خونریزی خود به خودی (مانند خون دماغ شدن)، کبودی در بدن، تب، خستگی شدید، بی حالی، خارش پوست و چاقی شکم، باشد. آزمایش خون نیز می‌تواند افزایش بیشمار آنزیم های کبدی را نشان دهد. التهاب کبد نیز در این مرحله ممکن است رخ دهد که در این حالت امکان پیشرفت بیماری به سمت هپاتیت نیز وجود خواهد داشت.

راه‌های تشخیص کبد چرب

مهم‌ترین راه های تشخیص کبد چرب به طور کلی دقت به علائم و نشانه هایی است که از وجود این بیماری در انسان خبر می‌‌دهند علائمی مانند:

زرد بودن سفیدی چشم

زرد بودن روی زبان

ترش کردن و ریفلاکس معده

لک و کک و مک صورت

طعم تلخ و بد مزه دهان در هنگام صبح

جوش در صورت روی کمر و پشت بازوها

درد در مچ پاها و پیچ خوردگی های پی در پی مچ پا

احساس درد در سمت راست حفره شکمی که به سمت دو کتف منتشر شود

ریزش موی شدید

اما انجام آزمایش تنها راهی است که می‌توانید از وجود این بیماری در بدنتان اطمینان حاصل کنید.

درمان کبد چرب

بیماری کبد چرب درمان خاصی ندارد اما شما می‌توانید با کنترل برخی بیماری‌ها مانند چربی خون و دیابت و با کاهش وزن و داشتن یک رژیم غذایی خوب و قطع داروهایی که به پیشرفت این بیماری کمک می‌کنند (زیر نظر پزشک) می‌توانید این بیماری را تحت کنترل خود دربیاورید و از پیشرفت این بیماری و سیر صعودی آن جلوگیری کنید و با وارد کردن این بیماری به مسیر معکوس حتی آن را درمان کنید. حتی می‌توانید تحت نظر متخصص تغذیه مراحل درمان را آغاز کنید.

این مواد غذایی برای درمان کبد چرب بسیار مناسب اند

مواد غذایی بسیاری وجود دارند که با اضافه کردن آن‌ها به رژیم غذایی می توان بیماری کبد چرب را کنترل و حتی درمان کرد. مواد غذایی از قبیل میوه‌ها و سبزی جات مانند چغندر، انواع کلم، رزماری،سیب سبز، آوو کادو، پاپایا، گریپ فروت، لیمو ترش، کنگر فرنگی، موز، بادام زمینی، گردو، بادام تلخ، طالبی، خربزه، سبزیجات خام و  موادی مانند سرکه سیب قرمز، چای سبز، زرد چوبه، عناب، ریشه زنجبیل، سیب زمینی شیرین و دمنوش‌های گیاهی مانند شاه تره و خارشتر، سکنجبین، شیرین بیان و دم کرده گل مریم می توانند تأثیر بسزایی داشته باشند.

خوردنی‌های ممنوعه برای بیماران مبتلا به کبد چرب

یکی از مهم‌ترین عواملی که امکان ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهد الکل است. در صورتی که مبتلا به بیماری کبد چرب هستید به صورت جدی از مصرف الکل بپرهیزید. کبدی که در آن چربی رسوب کرده باشد توانایی تجزیه الکل با سرعت کافی را ندارد. سعی کنید غذاهای سرشار از کربوهیدات مانند برنج، نان، ذرت را از رژیم غذایی خود حذف کنید. مصرف زیاد کربوهیدات موجب افزایش مقدار انسولین خون می‌شوند که این امر خود عامل اصلی بروز کبد چرب است. همچنین از خوردن نوشابه‌های گازدار، شکر تصفیه شده، روغن های هیدروژنه، سوسیس و کالباس نیز اکیداً خود داری کنید.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به کبد چرب هستند؟!

افرادی که میزان مصرف چربی در آن‌ها بالاست. مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ کرده موجب چاقی می‌شوند و چاقی خود عامل اصلی ایجاد کبد چرب است. کسانی که مبتلا به دیابت نوع یک یا دو هستند. افرادی که داروهای شیمیایی که برای کبد مضراند مانند آنتی بیوتیک ها را بدون تجویز پزشک مصرف می‌کنند. افرادی که میزان مصرف تخم مرغ آن‌ها زیاد است. کسانی که خود درمانی غلط انجام می‌دهند یا در مدت زمان کوتاه وزن کم می‌کنند، بیشتر از همه در معرض خطر ابتلا به کبد چرب هستند.

عوامل زمینه ساز ابتلا به کبد چرب

عواملی که می‌توانند زمینه ابتلا به کبد چرب (گرید) ۱ را فراهم سازند عبارتند از: مصرف الکل، مصرف داروهایی که عوارض جانبی آن‌ها بر روی کبد اثر گذار هستند، چاقی، دیابت (هر دو نوع ۱ و ۲)، سل (مصرف داروی ایزونیازید زمینه ساز ابتلا به کبد چرب است)، رژیم غذایی ضعیف، مصرف غذاهای پرچرب و سرخ کردنی، کمبود مواد مغذی، مواد معدنی و ویتامین‌ها می‌توانند منجر به افزایش خطر ابتلا به کبد چرب (۱) شوند.

عوامی که می‌توانند منجر به ابتلا به کبد چرب (گرید) ۲ شوند عبارتند از: مصرف مشروبات الکلی، سندروم متابولیک، چاقی، دیابت، مصرف داروهای خاصی که منجر به ابتلا به کبد چرب می‌شوند، اختلالات ژنتیکی، چربی خون بالا (کلسترول بد)، مصرف غذاهای حاوی چربی اشباع نشده، مطابق با تحقیقات و شواهد اثبات شده چربی های اشباع نشده عامل اصلی کبد چرب هستند.

با انجام این کارهای ساده از ابتلا به کبد چرب پیشگیری کنید

از مصرف مشروبات الکلی به صورت جدی خود داری کنید. برای داشتن یک رژیم غذایی سالم برنامه ریزی کنید. رژیم غذایی که بدون کربوهیدرات و چربی و سرشار از میوه‌ها وسبزی جات و آب سبزی و میوه های خام  و مواد غذایی که پر از مواد مغذی مانند فیبر باشند بهترین رژیم برای کبد چرب است. مقدار مشخصی از مواد مغذی آنتی اکسیدان‌ها ویتامین های گروه B و آمینواسیدهای سرشار از گوگرد نیز نقش بسیار زیادی در درمان کبد چرب دارند. از مصرف چربی به ویژه چربی های اشباع نشده خود داری کنید. سعی کنید از روغن زیتون و روغن ماهی استفاده کنید. ورزش کنید و فعالیت‌های بدنی خود را افزایش دهید، تحرک داشته باشید، چاقی شکمی یکی از عوامل کبد چرب است سعی کنید با ورزش کردن و پیاده روی از آن جلوگیری کنید. بیماری‌های زمینه ای خود مانند دیابت و چربی خون  را کنترل کنید.