تابستان فصل لذت ها و سرگرمی هایی است که در هیچ فصل دیگری پیدا نمی شوند. میوه های خوشمزه و استخر و مسافرت های تابستانی، تابستان را به فصلی هیجان انگیز و سرشار از خاطره خوب تبدیل کرده است. شاید بیشترین ذوق را برای شروع تابستان، کودکان یا کارمندانی داشته باشند که نه ماه سخت را به امید داشتن یک تابستان فوق العاده پشت سر گذاشتند اما چه کسی دوست دارد تعطیلات را با گرمازدگی و علائم ناشی از آن مانند تهوع و خستگی سپری کند؟ نگرانی از بابت گرمازدگی در مادران و پدران برای فرزندانشان بیشتر دیده می شود چرا که آن ها هم خوب می دانند که فرزندشان در این سنین در برابر گرما مقاومت کمتری دارد و به راحتی می تواند بیمار شود. این تمام ماجرا نیست، تابستان با همه لذت هایش مشکلات همیشگی دیگری از قبیل، آفتاب سوختگی و نیش حشرات را نیز به دنبال داشته است. در مقالات قبلی درباره راهکارهای مقابله با نیش حشرات صحبت کردیم و شما با خواندن مطلب می توانید به راحتی در خانه خود را درمان کنید. راهکار های گفته شده درباره نیش حشرات به راحتی در دسترس هستند و می توانید با آسودگی خاطر از آن ها استفاده کنید. در این مطلب قصد داریم درباره یکی دیگر از چالش های تابستانی، به نام گرمازدگی صحبت کنیم. در این مطلب نیز سعی کردیم تحقیقات علمی را با زبانی ساده بیان کنیم و راهکارهایی مفید و کاربردی را برای شما و عزیزانتان ارائه دهیم. با ما همراه باشید....

بروز افسارگسیخته گرمای شدید در سراسر کشور، افراد بیشتری را در معرض خطر بیماری های ناشی از گرما قرار می دهد. تابستان امسال، شهرهای جنوب غربی و مرکزی ایالات متحده گرمای بی سابقه ای را تجربه کردند. در حال حاضر نزدیک به 105 میلیون نفر در آمریکا تحت هشدار گرما یا هشدار گرمای بیش از حد هستند. طبق اعلام سازمان هواشناسی کشور، گرمای خطرناک تابستان امسال نیز ادامه خواهد داشت. در کشور خودمان، ایران، همواره خبرهای دلهره آوری از گرمای شدید در جنوب کشور نیز به گوش می رسد که می تواند اختلالاتی از قبیل قطع برق و بروز اختلال در سلامتی و کارکرد بدن ایجاد کند. در واقع، افزایش گرما مدتی است که در سرتاسر جهان از نظر وقوع و مدت زمان افزایش یافته است و به نظر می رسد روندی باشد که ادامه خواهد داشت. سازمان بهداشت جهانی (WHO) گزارش داد که تعداد افرادی که در معرض امواج گرما قرار گرفته اند بین سال های 2000 تا 2016 حدود 125 میلیون نفر افزایش یافته است. برای مقابله با گرما باید به موارد زیر آگاه باشید:

- درک کنید که گرما چگونه بر بدن تأثیر می گذارد

عوامل محیطی مانند آب و هوا و گرمای داخلی بدن ناشی از فرآیندهای متابولیک هر دو در نحوه گرم شدن بدن نقش دارند. هنگامی که بدن گرم می شود، دمای بدن شما می تواند ضربان قلب و جریان خون به پوست را افزایش دهد زیرا رگ های خونی برای افزایش تعریق گشاد می شوند. گرما، آب بدن را کاهش می دهد و در این شرایط دمای مرکزی بدن افزایش پیدا می کند. دکتر جن برول، پزشک خانواده و عضو هیئت مدیره آکادمی پزشکان خانواده آمریکا، به Healthline گفت: وقتی بیرون از خانه در گرما هستید، به تدریج و با گذشت زمان، بدن رطوبت خود را از دست می دهد و گرم می شود که روند کم آبی را تسریع می کند. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید: هنگامی که بدن به دلیل گرمای شدید نتواند دمای خود را تنظیم کند، می‌تواند باعث بیماری هایی مانند گرمازدگی شود.

- از قبل برنامه ریزی کنید.

برول گفت که برنامه ریزی از قبل می تواند به افراد کمک کند تا از بیماری های مربوط به گرما اجتناب کنند. قبل از ورود به محیط گرم، موارد زیر را بررسی کنید:

- دما چقدر خواهد بود؟

- چه مدت در گرما بیرون خواهم بود؟

- آیا سایه در مسیر وجود دارد؟

برای پاسخ به این سوالات، تکنولوژی به کمک شما می آید و می توانید با نصب برخی اپلیکلیشن ها و سرچ کردن در اینترنت، متوجه شوید که شاخص گرما چقدر است و آیا بارش یا پوشش ابری در پیش رو دارید یا خیر؟

- به دنبال سایه و محافظت از خود باشید.

اگر قصد دارید مدتی بیرون باشید، مطمئن شوید که مکانی وجود دارد که سایه ایجاد می کند. تجمع درختان در یک منطقه می تواند مکانی مناسب برای در امان ماندن از گرما باشد و اگر بتوانید یک منطقه سرپوشیده پیدا کنید می توانید کار را برای خود راحت کنید. بهتر از همه، اگر ساختمانی با تهویه مطبوع وجود دارد، زمان های مشخصی را برای ورود به داخل برنامه ریزی کنید. استفاده از رنگ های روشن به جای رنگ های تیره نیز می تواند شما را خنک تر نگه دارد، زیرا رنگ های تیره شما را گرم می کنند. در زمستان، پوشیدن رنگ های تیره عالی است، زیرا آن ها نور خورشید را جذب می کنند و شما را گرم نگه می دارند اما در تابستان باید برعکس رفتار کنید و پوشیدن لباس های رنگ روشن را فراموش نکنید. شما می بایست رنگ های روشن بپوشید تا خورشید را منعکس کند و شما را خنک تر نگه دارد.

با این حال، توجه داشته باشید که اگر هدف شما پوشیدن لباس ‌هایی است که از پوست شما در برابر اشعه‌ های مضر UV محافظت می‌کند، بنیاد سرطان پوست بیان می‌کند که رنگ‌ های تیره یا روشن مانع از نفوذ پرتو ها به داخل لباس ‌ها و رسیدن موثر به پوست شما نسبت به رنگ های روشن ‌تر می‌شوند. کرم ضد آفتاب گرچه در برابر گرمازدگی از شما محافظت نمی کند اما با استفاده از آن به میزان کافی می توانید خود را از شر آفتاب سوختگی نجات دهید. آفتاب سوختگی فرآیند بهبودی و رهایی از گرما را کند تر خواهد کرد.

- هیدراته بمانید.

رساندن آب به بدن به شما کمک خواهد کرد تا دمای طبیعی بدن حفظ شود و آبی که با تعریق و به علت گرما از بدن خارج شده است با نوشیدن آب جایگزین شود و داخل بدن خنک شود. علاوه بر آب، نوشیدنی هایی که حاوی الکترولیت هستند می توانند به کم آبی بدن کمک کنند. توجه داشته باشید که منظور از نوشیدنی های الکترولیت دار، الکل یا نوشیدنی های کافئین دار نیست. در واقع الکل و نوشیدنی های کافئین دار، نتیجه عکس دارند و با ادرار آوری می توانند از حجم آب بدن کم کنند. علاوه بر این، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDCTrusted Source) راه‌ های زیر را برای نوشیدن آب و در امان ماندن از گرمازدگی پیشنهاد می کند:

- همیشه یک بطری آب همراه خود داشته باشید.

- یک بطری آب مناسب را در فریزر، فریز کرده و با خود حمل کنید.

- به آب خود لیمو اضافه کنید تا طعم آن بهتر شود.

با احتیاط ورزش کنید.

اگر در حال انجام فعالیت هایی مانند پیاده روی یا ورزش در گرما هستید، دکتر الکسیس کالوین، جراح ارتوپد، از همگی خواست تا قبل از شروع فعالیت بدنی و همچنین در حین و پس از فعالیت، آب بنوشید و بدن خود را کم آب نگذارید. وقتی فعالیت کمتر از 1 ساعت است، آب نوشیدنی ایده آل است. بعد از 1 ساعت، نوشیدن مایعاتی که هم کربوهیدرات و هم سدیم دارند می‌توانند گلوکز و الکترولیت‌های از دست رفته را جبران کنند. شما می توانید به تدریج ساعات و روزهای فعالیت در آب و هوای گرم را در طی چند هفته افزایش دهید اما فراموش نکنید که حتما استراحت کنید و از حوله های خنک کننده نیز استفاده کنید.

علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض نور خورشید را محدود کنید و بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر از نور خورشید دوری کنید. اگر در این مواقع باید بیرون باشید، با استفاده مجدد از کرم ضد آفتاب و پوشیدن لباس مناسب با کلاه و یا عینک آفتابی، اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض نور خورشید انجام دهید.

بیشتر بخوانید: اساسنامه شورای عالی تحقیقات سلامت به تصویب رسید

- علائم گرمازدگی و سکته را بشناسید.

آگاهی از علائمی که می تواند نشان دهنده یک بیماری جدی مرتبط با گرما باشد می تواند به شما کمک کند در صورت نیاز به دنبال مراقبت باشید. این دو مورد را حتما به خاطر بسپارید:

- گرمازدگی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن مقدار زیادی آب و نمک را معمولا از طریق تعریق زیاد از دست می‌دهد.

- گرمازدگی زمانی اتفاق می افتد که بدن نتواند دمای خود را کنترل کند و نتواند از طریق تعریق خنک شود.

منبع CDCTrusted موارد زیر را به‌عنوان نشانه ‌های کلیدی فهرست می‌کند که همگی باید به آن توجه داشته باشیم:

- Heat stroke

- دمای بدن بالا که به 103 درجه فارنهایت یا بالاتر می رسدپ

- پوست داغ، قرمز، خشک یا مرطوب

- نبض سریع و قوی

- سردرد

- سرگیجه

- حالت تهوع

- گیجیپ

- تعریق شدید

- پوست سرد، رنگ پریده

منبع معتبر CDCT خستگی گرمایی را به عنوان "شکل خفیف تر" بیماری مرتبط با گرما توصیف می کند که می تواند پس از چندین روز قرار گرفتن در معرض دمای بالا و جایگزینی ناکافی یا نامتعادل مایعات ایجاد شود. در عرض 10 تا 15 دقیقه، دمای بدن می تواند به 106 درجه فارنهایت یا بالاتر برسد و بدون درمان اضطراری، این وضعیت می تواند منجر به مرگ یا ناتوانی دائمی شود. دکتر تئودور استرنج، رئیس پزشکی در بیمارستان دانشگاه استاتن آیلند، بخشی از نورثول هلث در نیویورک، گفت که دمای بدن ما به طور معمول طوری تنظیم می شود که حدود 97 تا 99 درجه فارنهایت باقی بماند.

او هشدار داد که علائم و نشانه های گرمازدگی، ممکن است به طور ناگهانی بروز کنند یا اینکه به مرور زمان ظاهر شوند. کودکان به دلیل سطح کوچک تر پوستشان در معرض خطر بیشتری در این زمینه هستند چرا که این سطح کوچک پوست مانع از تعریق کافی می شود و گرما را در بدن محبوس می کند. افراد جوان و مسن باید مراقب باشند، زیرا بدن آن ها توانایی تنظیمی برای سازگاری با دمای بالا را ندارد.

اگر کسی را می بینید که از استرس گرمایی رنج می برد، صلیب سرخ توصیه می کند این مراحل را دنبال کنید:

- اگر آن ها هوشیاری خود را از دست دادند یا استفراغ کردند، فوراً با اورژانس تماس بگیرید و فرد را به یک منطقه دارای تهویه مطبوع یا سایه منتقل کنید.

- آب خنک به آن ها برسانید تا به آرامی بنوشند.

- حوله های یخی یا سرد را روی سر، گردن، کشاله ران، مچ دست، مچ پا و زیر بغل بمالید.

- ریوادنیرا خاطرنشان کرد که غوطه ور کردن کسی در آب سرد "بهترین راه" برای خنک شدن سریع اوست.

برخی عوامل می‌توانند خطر گرمازدگی را افزایش دهند؛ این موارد عبارتند از:

- سن:

نوزادان و کودکان زیر 4 سال و بزرگسالان 65 سال و بالاتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با گرما هستند. همان طور که گفته شد توانایی فرد برای تنظیم دما در این سنین دشوارتر است.

- دارو ها:

برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا یا بیماری های قلبی ممکن است توانایی فرد را برای هیدراته ماندن کاهش دهند. واضح است که کم آبی بدن می تواند باعث گرمازدگی شود.

- چاقی:

هنگامی که وزن بیشتری دارید؛ بدن گرمای بیشتری در خود نگه می دارد و از سوی دیگر خنک کردن بدن دشوار تر می شود.

تغییرات ناگهانی دما:

وقتی به سرعت از یک آب و هوای خنک به یک آب و هوای گرم می روید، مانند رفتن به تعطیلات در یک مکان گرم تر، بدن شما ممکن است نتواند خود را با هوای گرم تر وفق دهد. نتیجه این عدم توانایی، گرمازدگی است.

شاخص حرارتی بالا:

شاخص گرما اندازه‌گیری است که رطوبت را همراه با دمای بیرون تعیین می‌کند تا میزان گرمای آن را برای شما و بدنتان تعیین کند. اگر رطوبت هوا زیاد باشد، عرق شما به راحتی تبخیر می‌شود و خنک شدن را سخت می کند. اگر شاخص گرما بیشتر از 91 درجه فارنهایت (32.8 درجه سانتیگراد) باشد، باید روی روش های پیشگیری تمرکز کنید.

قدم اول برای داشتن زندگی سالم تر و مراقبت از خود و عزیزان، داشتن آگاهی و سواد کافیست. با خواندن این مطلب متوجه عوارض گرما و آسیب های بدنی ناشی از گرما شدیم و هم چنین راه های پیشگیری از آن را یاد گرفتیم. امیدواریم در روز های گرم تابستانی، نهایت لذت را ببرید.