جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba) درخت بومی چین است که هزاران سال است برای مصارف مختلف پرورش داده می شود. جینکو بیلوبا تنها عضو بازمانده از یک رده گیاه باستانی است و به همین دلیل گاهی اوقات به عنوان فسیل زنده از آن یاد می شود. این گیاه می تواند هزار سال عمر کند و گفته می شود که بعضی از درختان آن در چین بیش از 2500 سال قدمت دارند.

در طب سنتی چین غالبا از برگ ها و دانه های جینکو بیلوبا استفاده می شود. اما امروزه بیشتر تحقیقات روی عصاره این گیاه که از برگ ها تهیه می‌شود، متمرکز است. جینکو بیلوبا به صورت مکمل هم در دسترس همگان قرار داشته و ادعا می شود که این مکمل ها می‌ توانند روی عملکرد مغز و گردش خون تاثیر مثبت داشته باشند. در ادامه شما را با فواید و عوارض جینکو بیلوبا آشنا خواهیم کرد. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

فواید جینکو بیلوبا

مهم ترین فواید این گیاه برای سلامتی عبارتند از:

حاوی آنتی اکسیدان های قوی است

وجود آنتی اکسیدان در جینکو بیلوبا باعث شده که ادعاهای زیادی درباره خواص این گیاه برای سلامتی مطرح شود. در جینکو بیلوبا مقدار زیادی فلاونوئید و ترپنوئید وجود دارد که مشخص شده دارای خواص آنتی اکسیدانی قوی هستند. آنتی اکسیدان ها با استرس اکسیداتیو مقابله کرده و رادیکال های آزاد را از بین می برند.

رادیکال های آزاد در طی عملکردهای متابولیکی به عنوان مثال تبدیل غذا به انرژی یا سم زدایی در بدن تولید می شوند. رادیکال های آزاد می توانند به بافت های سالم بدن آسیب رسانده و باعث پیری زودرس و ابتلا به بیماری های مختلف شوند. به همین دلیل، باید توسط آنتی اکسیدان ها خنثی شوند. تحقیقات انجام شده درباره اثرات آنتی اکسیدانی جینکو بیلوبا امیدوار کننده است. اما هنوز دقیقا مشخص نیست که این گیاه چگونه می تواند در درمان بیماری های خاص موثر باشد.

گردش خون را بهبود داده و به حفظ سلامت قلب کمک می کند

در طب سنتی چینی، از جینکو بیلوبا برای باز کردن کانال های انرژی در اندام های مختلف بدن از جمله کلیه ها، کبد، مغز و ریه ها استفاده می شده است. توانایی این گیاه برای افزایش جریان خون در نقاط مختلف بدن ممکن است منشا بسیاری از فواید آن باشد. در یک مطالعه که روی افراد مبتلا به بیماری های قلبی انجام شد مکمل جینکو بیلوبا جریان خون را در قسمت های مختلف بدن افزایش داد. طبق گفته محققان این مطالعه، این مکمل میزان نیتریک اکسید را که مسئول گشاد کردن عروق خونی است 12 درصد افزایش داده و از این طریق باعث افزایش جریان خون شده است.

در مطالعه دیگری هم که روی افراد سالمند انجام شد، نتایج مشابهی به دست آمد. سایر تحقیقات هم به اثرات مفید جینکو بیلوبا در حفظ سلامت قلب و مغز و پیشگیری از سکته مغزی اشاره کرده اند. گفته می شود که احتمالا وجود ترکیبات ضد التهابی در این گیاه در ایجاد اثرات حفاظتی آن نقش دارد. با این حال، باید تحقیقات بیشتری درباره تأثیر جینکو بیلوبا بر گردش خون و سلامت قلب و مغز انجام شود.

علائم اختلالات روانی و زوال عقل را کاهش می دهد

در مطالعات زیادی تاثیر این گیاه در کاهش اضطراب، استرس و سایر علائم مرتبط با بیماری آلزایمر و زوال عقل ارزیابی شده است. اما نتایج این تحقیقات ضد و نقیض است. بعضی مطالعات نشان داده اند که جینکو بیلوبا در افراد مبتلا به زوال عقل سرعت پیشرفت بیماری را کاهش می دهد. اما در بعضی از تحقیقات چنین نتایجی مشاهده نشده است.

بررسی مطالعات مختلف نشان می دهد که اگر از عصاره جینکو بیلوبا در کنار داروهای معمول استفاده شود، ممکن است توانایی های عملکردی بیماران مبتلا به آلزایمر خفیف بهبود پیدا کند. احتمالا تاثیر مثبت این گیاه در کاهش علائم زوال عقل و آلزایمر از توانایی آن در بهبود جریان خون مغز ناشی می شود. با این حال، برای نتیجه گیری قطعی زود بوده و باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.

باعث بهبود عملکرد مغز می شود

نتایج تحقیقات درباره ارتباط این گیاه با حافظه و عملکرد مغز ضد و نقیض است. بعضی شواهد نشان می دهند که جینکو بیلو می تواند روی عملکرد مغز در افراد سالم تاثیر مثبت داشته و باعث بهبود حافظه، تمرکز و توجه شود. اما محققان با انجام یک مطالعه بزرگ به این نتیجه رسیدند که مکمل این گیاه تاثیر قابل توجهی روی حافظه ندارد. بنابراین، می‌توان گفت که هیچ تضمینی وجود ندارد که مصرف مکمل جینکو بیلوبا باعث افزایش حافظه شما شود.

اضطراب را کاهش می دهد

گفته می شود که جینکو بیلوبا به دلیل داشتن آنتی اکسیدان های مختلف می تواند علائم اضطراب را کاهش دهد. در یک مطالعه که روی افراد مبتلا به اضطراب فراگیر انجام شد، به گروهی از شرکت کنندگان 240 یا 480 میلی گرم جینکو بیلوبا و به گروه دیگر دارونما داده شد. نتایج نشان داد در گروهی که 480 میلی گرم جینکو بیلوبا دریافت کرده بودند در مقایسه با گروه دارونما علائم اضطراب 45 درصد کاهش پیدا کرد. مکمل این گیاه می تواند علائم اضطراب را کاهش دهد، اما تعداد مطالعات انجام شده در این زمینه کم بوده و باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

به درمان افسردگی کمک می کند

بررسی حیوانات آزمایشگاهی نشان می دهد که جینکو بیلوبا در درمان افسردگی موثر است. نتایج یک مطالعه نشان داد موش هایی که قبل از مواجهه با یک موقعیت استرس زا این گیاه را دریافت می کنند در مقایسه با سایر موش ها دچار استرس کمتری می شوند. به نظر می رسد که خواص ضد التهابی جینکو بیلوبا در این زمینه موثر باشد. چون توانایی بدن را برای مقابله با هورمون استرس بهبود می دهد. باید به این نکته توجه کرد که افسردگی یک وضعیت پیچیده است که ممکن است دلایل مختلفی در بروز آن نقش داشته باشند. به همین دلیل، باید به منظور درک بهتر رابطه بین جینکو بیلوبا و افسردگی تحقیقات بیشتری انجام شود.

در حفظ سلامت چشم موثر است

تحقیقات بسیار کمی درباره ارتباط بین این گیاه با بینایی و سلامت چشم انجام شده، اما نتایج همین تعداد مطالعه امیدوار کننده است. یک مطالعه نشان داد که دریافت مکمل جینکو بیلوبا توسط افراد مبتلا به گلوکوم (آب سیاه) باعث افزایش جریان خون چشم می‌شود. البته این موضوع لزوما به معنای بهبود بینایی نیست. در مطالعه دیگری مشاهده شد که عصاره جینکو بیلوبا در بیماران مبتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) باعث بهبود بینایی می شود. به نظر می رسد که بسیاری از این نتایج مثبت به افزایش جریان خون چشم مربوط می شود.

به درمان سردرد و میگرن کمک می کند

در طب سنتی چین، استفاده از جینکو بیلوبا برای درمان سردرد و میگرن یک راهکار بسیار محبوب به شمار می رود. تحقیقات کمی توانایی این گیاه را در درمان سردرد بررسی کرده اند. اما به نظر می رسد که بسته به علت اصلی سردرد ممکن است جینکو بیلوبا در این زمینه مفید باشد.

این گیاه دارای اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است. اگر سردرد یا میگرن از استرس بیش از حد ناشی شود، ممکن است استفاده از جینکو بیلوبا مفید باشد. همچنین اگر کاهش جریان خون یا تنگ شدن عروق خونی علت سردرد باشد، این گیاه می تواند با گشاد کردن عروق خونی زمینه را برای بهبود علائم فراهم کند. بعضی از میگرن ها به دلیل گشاد شدن بیش از حد عروق خونی رخ می دهند و در این شرایط ممکن است جینکو بیلوبا تاثیر کمی داشته باشد. اگر می خواهید از این گیاه برای درمان میگرن خود استفاده کنید، باید بدانید که احتملا مصرف آن برای شما مضر نیست اما ممکن است تاثیر مثبتی هم نداشته باشد.

علائم آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) را کاهش می دهد

بعضی تحقیقات نشان داده اند که جینکو بیلوبا می تواند علائم آسم و سایر بیماری های التهابی تنفسی مثل COPD را کاهش دهد. به نظر می رسد که این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات ضد التهابی باعث کاهش التهاب راه های هوایی و افزایش ظرفیت ریه می شود.

در یک مطالعه که روی بیماران مبتلا به آسم انجام شد، تاثیر استفاده از عصاره جینکو بیلوبا در کنار داروهای کورتونی بررسی شد. نتایج نشان داد که دریافت عصاره این گیاه باعث کاهش ترکیبات التهابی در بزاق می شود. در پژوهش دیگری اثر مخلوطی از گیاهان چینی که جینکو بیلوبا هم جزئی از آن ها بود، روی علائم COPD بررسی شد. نتایج نشان داد استفاده از این فرمول گیاهی باعث کاهش چشمگیر سرفه و برونشیت می شود. این نتایج دلگرم کننده هستند، اما درباره تاثیر این گیاه روی بیماری های تنفسی باید تحقیقات بیشتری انجام شود.

علائم سندرم پیش از قاعدگی را کاهش می دهد

تحقیقات اولیه نشان می دهد که جینکو بیلوبا ممکن است در درمان علائم جسمی و روانی سندرم پیش از قاعدگی (PMS) موثر باشد. در یک مطالعه که روی 85 دانشجو انجام شد، مصرف این گیاه با 23 درصد کاهش علائم PMS همراه بود. با این حال، انجام تحقیقات بیشتر برای درک بهتر رابطه بین جینکو بیلوبا و علائم سندرم پیش از قاعدگی ضروری است.

اختلالات جنسی را درمان می کند

بعضی منابع نشان می دهند که جینکو بیلوبا می تواند اختلالات جنسی از جمله اختلال نعوظ یا کاهش میل جنسی را درمان کند. این گیاه میزان نیتریک اکسید خون را افزایش می دهد. نیتریک اکسید از طریق گشاد کردن عروق خونی باعث بهبود گردش خون می شود. در نتیجه، می توان گفت که جینکو بیلوبا با بهبود جریان خون به درمان اختلالات جنسی کمک می کند. در یک مطالعه تاثیر این گیاه در افزایش میل جنسی زنانی که به طور همزمان تحت روان درمانی جنسی قرار داشتند، بررسی شد. نتایج نشان داد که استفاده از جینکو بیلوبا در کنار روان درمانی می تواند مفید باشد، اما مکمل این گیاه به تنهایی تاثیری در این زمینه ندارد.

بیشتر بخوانید : کینوا و خواص آن

عوارض جینکو بیلوبا

گیاه جینکو بیلوبا به صورت تجاری به شکل کپسول، قرص، عصاره های مایع و برگ های خشک (چای) به فروش می رسد. در بیشتر مطالعات فعلی از عصاره خالص این گیاه برای تحقیق استفاده می شود. دانه های خام جینکو بیلوبا را نخورید، چون سمی هستند. شواهد علمی نشان می دهد که مصرف روزانه 120 تا 240 میلی گرم از این گیاه در چند دوز منقسم بی خطر است. با این حال، عاقلانه است که با مقدار کم شروع کرده و به تدریج میزان استفاده را افزایش دهید. در اغلب تحقیقات دوزهای بیش از 600 میلی گرم در روز ارزیابی نشده اند. بنابراین، باید از زیاده روی در مصرف جینکو بیلوبا خودداری کنید. به یاد باشید که گاهی اوقات 6 هفته طول می کشد که متوجه عوارض مصرف این گیاه شوید.

قبل از مصرف مکمل های جینکو بیلوبا حتما با پزشک خود مشورت کنید. معمولا جینکو بیلوبا برای افراد بزرگسال بی خطر است. اما مواردی هم وجود دارد که این گیاه می تواند صدمات جدی به سلامت فرد وارد کند. اگر داروی خاصی مصرف می کنید یا به گیاهان حاوی آلکیل فنول حساسیت دارید، نباید از جینکو بیلوبا استفاده کنید. استفاده از این گیاه برای کودکان، زنان باردار یا شیرده، بیماران مبتلا به صرع و افرادی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند، توصیه نمی شود.  عوارض احتمالی این گیاه عبارتند از:

- مشکلات گواشی مثل حالت تهوع، استفراغ و اسهال

- درد شکم

- سردرد

- سرگیجه

- واکنش های آلرژیک و بثورات پوستی

جینکو بیلوبا با بعضی از داروها تداخل داشته و حتی می تواند خطر خونریزی را افزایش دهد. داروهای رقیق کننده خون (وارفارین و آسپرین)، داروهای ضد افسردگی (فلوکستین و سرترالین) و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (ایبوپروفن) از جمله داروهایی هستند که با این گیاه تداخل دارند.

سخن پایانی

جینکو بیلوبا دارای خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی قوی است و می تواند گردش خون را بهبود بخشد. اگرچه علم هنوز بسیاری از خواص این گیاه را اثبات نکرده، اما به نظر می رسد که جینکو بیلوبا می تواند روی اندام های مختلف بدن تاثیر مثبت داشته و به درمان بعضی از بیماری ها کمک کند. قرن ها است که از این گیاه استفاده می شود، اما هنوز نحوه عملکرد آن به درستی مشخص نشده است. بنابراین، باید تحقیقات بیشتری درباره تاثیرات آن روی سلامتی انجام شود.

مصرف جینکو بیلوبا همانند سایر مکمل های گیاهی می تواند با عوارض جانبی همراه باشد. اگر حساسیت دارید یا داروی خاصی استفاده می کنید، از مصرف این گیاه خودداری کنید. اگر تمایل به مصرف این گیاه دارید، حتما قبل از استفاده با پزشک مشورت کنید.