آیا تا به حال نام این گیاه را شنیده اید؟ و یا می دانید که چیست و چه خواصی دارد؟ اگر پاسختان به این سوالات منفی است پس در ادامه با ما همراه باشید تا به طور کامل در مورد این گیاه اطلاعات به دست آورید. در حقیقت «کینوا» (Quinoa) گیاهی با دانه‌ های خوراکی است که در کشورهای غربی مصرف آن به عنوان جایگزین سالم‌ تر غلاتی از جمله گندم محبوبیت زیادی پیدا کرده است. طی سال‌ های اخیر استفاده از کینوا در ایران هم رایج شده است. آگاهی از فواید کینوا و مصرف خوراکی این گیاه قدمت بسیار زیادی دارد. این گیاه اکنون برای مصارف تجاری در مناطقی مانند آمریکای جنوبی به میزان زیاد کشت می‌شود. کینوا با نام علمی Chenopodium quinoa که به خاویار گیاهی هم شهرت پیدا کرده به غلات شبیه است، اما در واقع مانند اسفناج به خانواده «تاج‌خروسیان» (Amaranthaceae) تعلق دارد. قسمت مورد مصرف این گیاه شکل دانه‌ ای دارد و پخت آن هم شبیه غلات صورت می ‌گیرد. در این بخش شما را با خواص کینوا بیشتر آشنا می‌کنیم.

اطلاعات دیگری که در مورد محل رویش این گیاه موجود است این موارد هستند که این گیاه در اصل در کشورهای آمریکای جنوبی مثل شیلی، بولیوی و پرو رویش می کند و به دلیل مواد مغذی زیادی که دارد اهمیت بسیاری در میان مردم پیدا کرده است. پروتئین، منیزیم، فیبر، پتاسیم، آهن، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های گروه ب، ویتامین ای و آنتی اکسیدان‌ها از جمله موادی هستند که به وفور در دانه‌های این گیاه وجود دارند. کینوا یکی از معدود گیاهان خوراکی است که همه ی ۹ آمینو اسید ضروری بدن را دارد. این گیاه پنج هزار ساله به دلیل هضم راحت‌ تر و کالری کمتر طی دهه ‌های اخیر جایگزین گندم و برنج شده است. در دوران قدیم کینوا را مادر همه غلات به حساب می آورند و معتقد بودند که دانه ‌ای مقدس است. برنج اینکا و خاویار گیاهی از جمله نام‌ های دیگر این دانه است.

همان طور که در بالا نیز اشاره شد این گیاه یک پروتئینی کامل است و در دسته ی معدود گیاهان خوراکی قرار گرفته که تمامی آمینواسیدهای ضروری بدن را دارد. همچنین به صورت طبیعی بدون گلوتن است. از این رو گزینه بسیار مناسب برای رژیم غذایی افراد مبتلا به بیماری سلیاک و عدم تحمل گلوتن محسوب می شود. به علاوه مقدار بالای فیبر غذایی داشته که از این رو مصرف آن می تواند به پیشگیری از پرخوری و اضافه وزن و همچنین کاهش خطر ابتلا به فشار خون بالا و دیابت کمک کند. کینوا سرشار از ریبوفلاوین، منیزیوم و منگنز است که می تواند تاثیرات مثبتی بر سلامتی داشته باشد. به غیر از این موارد مطالعات نشان داده است که این گیاه سرشار از آنتی اکسیدان ‌های گیاهی است که مزایای بسیاری بر سلامتی انسان از جمله کاهش خطر ابتلا به سرطان دارد.

خواص و ویژگی های کینوا

نداشتن گلوتن

از ویژگی های بارز این گیاه نداشتن گلوتن است و به همین خاطر به افرادی که به دنبال غذاهای بدون گلوتن هستند، پیشنهاد می‌شود. گلوتن نام پروتئینی است که در گندم، جو و چاودار یافت می‌شود و برخی از افراد به آن حساسیت دارند. پروتئین بالا و کالری کم باعث شده است این گیاه در بین ورزشکاران ارزش زیادی پیدا کند. این گیاه به دلیل فیبر بالا باعث سیری طولانی مدت می‌شود. یکی از مهم‌ترین خواص دانه کینوا این است که می‌تواند انرژی مورد نیاز بدن را هم تأمین کند.

داشتن پروتئین بالا

همان طور که می دانید پروتئین از اسید آمینه ساخته شده است. ۹ نوع آمینو اسید به عنوان اسیدهای آمینه ضروری بدن معرفی شده اند که بدن قادر به تولید آنها نیست و باید از طریق رژیم غذایی دریافت شوند. اگر یک ماده غذایی حاوی هر ۹ آمینو اسید ضروری باشد، به عنوان یک منبع غنی و کامل از پروتئین شناخته می ‌شود و از آن جایی که این مورد برای کینوا صحت دارد پس مصرف این گیاه برای گیاه‌خواران هم مفید است و پروتئین بالای آن می‌تواند جایگزین گوشت حیوانی باشد.

خواص آنتی اکسیدانی کینوا

آنتی اکسیدان‌ های گیاهی به نام فلاونوئید در این گیاه وجود دارند که مزایای بسیاری بر سلامتی انسان خواهند داشت. کامپفرول و کوئرستین دو نوع از این فلاونوئیدها با خواص ضد التهابی، ضد ویروسی، ضد سرطانی و ضد افسردگی هستند که در کینوا دیده می شود. این مولکول ‌ها با رادیکال ‌های آزاد مضر در بدن مقابله می ‌کنند و می ‌توانند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهند.

کینوا منبع غنی از فیبر

دانه‌ های غلات فیبر زیادی دارد اما آزمایشات و بررسی ها ثابت کرده است که کینوا حتی از غلات هم فیبر بیشتری را دارا می باشد. زمانی که فیبر زیادی از طریق مواد خوراکی وارد دستگاه گوارش می‌شود، به راحتی در جریان حرکتی این سیستم قرار می‌ گیرد و در حین عبور مواد سمی را با خود از بدن دفع می ‌کند. فیبر همچنین به اسیدهای کبد متصل می‌ شود و می ‌تواند موجب کاهش کلسترول بد خون شود. از آنجایی که این گیاه کلسترول ندارد، فیبر موجود در آن کبد را وادار می‌ کند تا از کلسترول ذخیره شده در بدن استفاده کند. فیبر غیر محلول در کینوا می ‌تواند آب را جذب کند، حجیم شود و عملکرد و حرکت روده‌ ها را آسان تر کند. کینوا به این طریق مشکل یبوست را بر طرف می‌ کند. همچنین فیبر بالای این گیاه از سرطان روده جلوگیری خواهد کرد.

کمک به تامین منگنز با کینوا

منگنز عنصر شیمیایی بسیار مهمی است که در این گیاه نیز به راحتی یافت می شود. حدودا در مردان نیاز روزانه به منگنز ۲۷.۴۳ درصد است و برای زنان ۳۵.۰۵ درصد از نیاز روزانه‌ شان. به طور مثال یک فنجان کینوای پخته شده تقریبا دارای ۱.۱۷ میلی‌ گرم منگنز است. منگنز برای تقویت سوخت و ساز بدن ضروری است. این عنصر همچنین در کنار بسیاری از آنزیم‌ های بدن برای پشتیبانی از عملکرد آن‌ها فعالیت می‌ کند.

کینوا یک منبع عالی از آهن

حفظ  کردن مقدار کافی آهن برای سلامتی همه ی ما ضروری است. آهن در بازه ی گسترده ای از فرآیند ‌های بدن انسان نقش اساسی و پایه ای دارد.  یک فنجان دانه کینوا حدود ۲.۷۶ میلی گرم آهن برای بدن فراهم می‌ کند؛ این مقدار ۳۴.۵ درصد نیاز روزانه‌ ی مردان و ۱۵.۳۳ درصد نیاز روزانه‌ ی زنان به آهن را تامین می ‌کند. به عنوان مثال، بخش اساسی هموگلوبین را تشکیل می ‌دهد. این ترکیب از اکسیژن موجود در خون و انرژی و عملکرد سلول ‌ها پشتیبانی می‌ کند. مصرف آهن کافی همچنین به بافت همبند سالم و متابولیسم ماهیچه‌ها کمک می‌ کند.

تنظیم فعالیت تیروئید با کینوا

تحقیقات نشان داده است که که دانه های گیاهی که کامل هستند عنصری بسیار به جهت بالا بردن و بهبود فعالیت غده ی تیروئید و درمان کم کاری تیروئید محسوب می شوند که یکی از این دانه های کامل بر طبق مطالعات کینوا می باشد.

کاهش فشار خون و کلسترول خون با کمک کینوا

این دانه ی گیاهی پر از خاصیت است و برای تمامی گروه های سنی مناسب می باشد از دیگر ویژگی های دانه های کینوا این است که این دانه حاوی مقادیر قابل توجه منیزیم است که با کاهش استرس عروق خونی به درمان فشار خون بالا کمک خواهد کرد. در مورد کنترل کلسترول خون هم باید گفت که مقادیر بالای فیبر موجود در کینوا به کاهش چربی و کلسترول خون بالا کمک می کند.

کینوا و تاثیر آن بر قلب

آن طور که مطالعات نشان داده است منیزیم موجود در این گیاه فشار خون بالا را کاهش داده و خطر مبتلا شدن به بیماری های قلبی و عروقی را نیز بسیار کم می کند. مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در کینوا به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک کرده و باعث سلامت قلب می شود. فیبر موجود در کینوا با کاهش کلسترول خون، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و آترواسکلروزیس را کاهش می دهد.

مضرات و عوارض جانبی مصرف کینوا

همیشه تصورمان از گیاهان و دانه های گیاهی بی ضرر بودن و بدون عوارض بودن آن هاست و شاید برای شما جالب باشد که بشنوید کینوا برای بدن عوارض جانبی خواهد داشت. اما تحقیقات نشان داده است که برخی از افراد پس از خوردن دانه کینوا، عدم تحمل یا حساسیت به آن را تجربه کرده ‌اند. این اغلب به دلیل ساپونین، یک ماده شیمیایی موجود در پوشش دانه کینوا است. تحقیقات نشان می ‌دهند که علی‌ رغم خواص فراوان دانه کینوا، این دانه همچنین ممکن است در بدن برخی از افراد، در پاسخ به محتوای پروتئین و اگزالات‌ها ایجاد حساسیت یا عدم تحمل کند.

کینوا برای لاغری

در حال حاضر افراد زیادی به جهت لاغری به سراغ این گیاه می روند و در حقیقت این دانه ی گیاهی مورد توجه بسیاری از گیاه خواران و همچنین اکثر افرادی که به دنبال تغییر سبک‌ زندگی خود هستند قرار گرفته است. گیاه کینوا نسبت به برنج سبک ‌تر بوده و راحت‌ تر هضم می‌ شود به همین دلیل جایگزین مناسبی برای برنج به شمار می‌ رود. دانه ‌های کینوا منبعی غنی از پروتئین، منیزیم، فیبر، فسفر، ویتامین B1، B2، B6، B9  پتاسیم، آهن و ... بوده و 9 آمینو اسید ضروری را داراست. بر اساس مطالعات صورت گرفته شاخص گلوکز بالا یکی از عواملی است که گرسنگی را بیشتر می ‌کند و منجر به چاقی می‌ شود. مصرف مواد غذایی با شاخص گلوکز بالا ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ را نیز افزایش خواهد داد. شاخص گلوکز کینوا ۵۳ است که از اعداد کم این بازه محسوب می‌ شود. البته فراموش نکنید که این ماده خوراکی برای رژیم غذایی با کربوهیدرات کم توصیه نمی ‌شود. بر اساس مطالعات کینوا می‌تواند در کنترل قند خون بالا هم مؤثر باشد و به همین دلیل برای افراد دیابتی مناسب است.

حالا می خواهیم بدانیم چگونه این دانه ی گیاهی چگونه به لاغری افراد کمک می کند. این گیاه به این دلیل برای لاغری مناسب است که از کربوهیدرات و کلسیم سرشار بوده و به خوبی انرژی مورد نیاز بدن را تامین می نماید. هر 1/4 فنجان از گیاه کینوا دارای 3 گرم فیبر و 6 گرم پروتئین است که این مقدار نسبت به غلات دیگر بیشتر بوده و مصرف آن باعث ثابت نگه‌ داشتن سطح قند خون خواهد شد. این گیاه شبیه غلات است و مانند دیگر غلات پخته مصرف می‌شود اما جزو غلات به حساب نمی ‌آید. جایگزین‌کردن این دانه گیاهی مفید با برنج ‌سفید و یا انواع پاستاها، به دلیل داشتن کالری کم ‌تر و ایجاد احساس سیری طولانی ‌تر، به افراد دیابتی توصیه می ‌شود.

طرز پخت کینوا برای لاغری

به جهت پخت این گیاه بهتر است اطلاعاتی کسب کنیم تا از خواصی که دارد نهایت استفاده را ببریم. این گیاه از لحاظ روش پخت شباهت زیادی به برنج سفید دارد. به این صورت که هر یک پیمانه کینوا را به همراه دو پیمانه آب، آب مرغ یا گوشت به مدت 10 تا 15 دقیقه و با حرارت ملایم می‌پزند تا زمانی که آب آن کاملا کشیده شود. همچنین می توانید سوپ کینوا برای لاغری بپزید.

طریقه مصرف کینوا

برای تهیه جوانه می توان از نوع خام این گیاه استفاده کرد؛ و در حقیقت جوانه را می توان برای تهیه انواع سالاد سبزیجات به کار برد. کینوا پخته شده را می توان برای تهیه سوپ کینوا، ماکارونی و پاستا، سالاد کینوا، کتلت کینوا و همبرگر گیاهی با کینوا استفاده کرد. آرد کینوا را برای تهیه نان، کوکی ها، بیسکویت ها و کیک ها استفاده می کنند. برگ های تازه کینوا را به عنوان سبزی برای تهیه سالاد و سوپ استفاده می کنند.

طریقه پخت کینوا

شما می توانید دانه های این گیاه را به راحتی مثل برنج بپزید؛ برای طبخ یک فنجان از دانه های خام را به همراه دو فنجان آب داخل یک قابلمه بریزید و اجازه دهید ۲۰ دقیقه بجوشد تا پخته شود. دانه های کینوا هنگامی که پخته شوند، شفاف می شوند. اگر دوست داشته باشید که مزه ی کینوا بهتر شود می توانید، پس از پخته شدن و آبکش کردن به مدت ۵ دقیقه درون یک تابه با دمای پایین تفت دهید.

شرایط نگهداری کینوا

شرایطی که برای نگه داری این دانه ها در نظر گرفته شده است این است که شما می توانید دانه های این گیاه را در یک جعبه ی و در یک جای خشک و خنک به مدت یک سال نگهداری کنید.