اعتیاد در کشور های جهان سوم و در حال توسعه یکی از بزرگترین مشکلات است چرا که کنترل و رفع این معضل نیازمند هزینه و سرمایه گذاری و پیگیری بسیار است. از طرفی همکاری ارگان های بسیاری لازم است تا امکانات بهداشتی و رفاهی و به طور کلی شرایط قابل قبولی را برای زندگی آنان فراهم کنند.

بنابراین بهترین راه برای پیشگیری و جلوگیری از افزایش تعداد معتادان، آگاهی بخشی جامعه است. این آگاهی بهتر است از سنین نوجوانی و جوانی داده شود تا دیگر عدم اطلاعات کافی گریبان خانواده و جامعه را نگیرد.

در این مقاله قصد داریم شما را با یکی از معروف ترین مواد مخدر آشنا کنیم؛ اگر کوکائین مصرف می کنید یا قصد مصرف آن را دارید یا حتی در اطرافتان فردی را می شناسید که به مصرف کوکائین خو گرفته است پس شما دقیقا همان کسی هستید که باید این مقاله را تا انتها بخوانید و خواهشمندیم با نشر این مطلب قدمی در راستای آگاهی بخشی به عزیزانتان بردارید.

کوکائین چیست ؟

کوکائین که با نام مستعار کوک، باد یا Blow، برف یا Snow در جامعه شناخته شده است؛ یک محرک قوی است که از برگ های گیاه کوکا ساخته می شود. دلیل نام گذاری آن به برف این است که معمولا کوکائین به صورت پودر های کریستالی سفید در دسترس عموم قرار می گیرد.

کوکائین از هیدروکلراید و آلکالوئید ساخته می شود و شکل آزاد و سنگی آن به عنوان کراک شناخته می شود. این نام به علت صدای ترق ترق ناشی از دود شدن آن انتخاب شده است و جنبه علمی ندارد. این ماده اعتیاد آور گرچه کاربرد دارویی بسیار کمی دارد اما مصرف شخصی آن در کشور ایالات متحده آمریکا غیر قانونی اعلام شده است.

کوکائین معمولا از طریق بینی به بالا کشیده می شود یا به اصطلاح Snorted می شود اما روش های دیگری نیز برای مصرف آن وجود دارد:

- حل کردن پودر کوکائین و تزریق آن

- مصرف خوراکی

- پاشیدن آن به روی سیگار و دود کردن آن

- مالیدن به لثه

- برخی افراد نیز کوکائین را به صورت سنگی در می آورند و سپس آن را دود می کنند

اثرات فیزیکی و روانی کوکائین

کوکائین توانایی بالایی بر روی روان و ایجاد حس سرخوشی شدید و افزایش اعتماد به نفس دارد که عموما مردم به همین دلیل به مصرف کوکائین روی می آورند اما می تواند برخی از اثرات روحی و جسمی نه چندان خوشایند را نیز ایجاد کند. هنگامی که کوکائین وارد بدن می شود، باعث تجمع دوپامین می شود. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که با احساس پاداش و لذت مرتبط است. ما قصد داریم در ادامه به تفصیل درمورد تمامی اثرات آن توضیح دهیم...

اثرات روانی رایج کوکائین

- احساس شادی و سرخوشی شدید

- افزایش انرژی

- پارانویا : این اصطلاح ممکن است برای شما ناآشنا باشد اما پارانویا (Paranoia) به عبارت ساده تر همان بدبین ای و شکاک بودن است در حالی که هیچ دلیل منطقی ای پشت این حس وجود ندارد. در این شرایط فرد توهم دارد که کسی به دنبال اوست و او را تعقیب می کند در حالیکه سابقه هیچگونه خصومت یا دشمنی یا ... با هیچکس ندارد. این بی اعتمادی بی اساس به دیگران می تواند عملکرد اجتماعی یا داشتن روابط نزدیک را برای فرد مبتلا به پارانویا دشوار کند.

- افزایش ارتباطات اجتماعی و پرحرفی بیشتر

- افزایش اعتماد به نفس

- افزایش هوشیاری

- تحریک پذیری

- اضطراب

- اثرات فیزیکی

حال به اثرات فیزیکی کوکائین می پردازیم

بدن به طور کلی دو حالت سمپاتیک و پاراسمپاتیک دارد. حالت سمپاتیک در شرایطی فعال می شود که برای مثال حیوان درنده ای به دنبال شماست و شما بایستی تمامی ارگان ها و سیستم های بدن را برای فرار از موقعیت بحرانی در حالت آماده باش قرار دهید. در این شرایط مردمک های چشم گشاد می شوند تا بتوانند نور بیشتری را برای دید بهتر دریافت کنند، ضربان قلب بالا می رود تا خون رسانی بهتر و سریعتر انجام شود، رگ های خونی منقبض می شود تا فشار خون افزایش پیدا کند و سر انجام عضلات بدن منقبض شده و اماده واکنش های سریع و دویدن هستند. در نتیجه این افزایش فشار خون و ضربان قلب بالا، دمای بدن افزایش خواهد یافت چرا که خون به خوبی در تمام بدن در گردش است و گرما را پخش می کند.

در حالت پاراسمپاتیک دقیقا عکس حالات گفته شده اتفاق می افتد و بدن در زمانی که هیچ تحریک خاصی وجود ندارد و فرد در آرامش کامل است فعال می شود. اثرات کوکائین مانند زمانی است که بدن در فاز سمپاتیک قرار دارد پس بهتر است به طور خلاصه یک بار دیگر به علائم و اثرات فیزیکی کوکائین نگاهی بیندازیم:

- مردمک های گشاد

- ضربان قلب سریع یا نامنظم

- رگ های خونی منقبض

- انقباضات عضلانی

- لرزش

- فشار خون بالا

- افزایش دمای بدن

- حالت تهوع

- بی قراری

- کاهش اشتها

- بیخوابی

- سردرد

- سرگیجه

- اسهال

- خونریزی از بینی

- مشکل در داشتن یا حفظ نعوظ

در صورت مصرف طولانی مدت، شاهد خون ریزی بیشتر و آسیب جدی به مخاط بینی خواهیم بود در حدی که ممکن است سپتوم بینی سوراخ شود. سپتوم در واقع ناحیه ای از بینی است که همانند دیوار دو سوراخ بینی را از یکدیگر جدا می کند و هم اکنون می توانید آن را لمس کنید.

آسیب به دستگاه تنفسی فوقانی به حدی است که حتی در برخی افراد رینیت مزمن و از دست دادن بویایی نیز مشخص شده است. رینیت مزمن مجموعه ای از علائم است که می تواند ماه ها یا سال ها طول بکشد. این علائم معمولاً شامل آبریزش بینی، خارش بینی، عطسه، احتقان است. رینیت مزمن می تواند آلرژیک یا غیرآلرژیک باشد و اگر ابتلای شما به رینیت مزمن به علت حساسیت به ماده ای خاص باشد در دسته آلرژیک قرار می گیرید.

چه مدت طول می کشد تا اثرات گفته شده ظاهر شود؟

اثرات کوکائین معمولا به سرعت نمایان می شود اما باز هم نمی توان زمان دقیقی را مشخص کرد چرا که نحوه مصرف و بدن فرد در شروع علائم موثر است.

فاصله ورود کوکائین تا شروع علائم از طریق بینی یا همان Snorting همانند مالیدن بر روی لثه و چیزی حدود 1 تا 3 دقیقه است. این زمان در روش های سیگار و تزریق 10 تا 15 ثانیه است چرا که سریع تر وارد گردش خون می شود.

هنگامی که فرد کوکائین را از طریق لثه و بینی مصرف می کند؛ کوکائین بایستی از پوست و مخاطات عبور کند تا به عروق خونی برسد در حالی که در روش های دیگر ذکر شده تقریبا بلافاصله وارد گردش خون می شود.

ماندگاری علائم در روش های ورود کوکائین از طریق بینی و لثه، 15 تا 30 دقیقه و در روش های سیگار و تزریق، 5 تا 15 دقیقه است. بله درست متوجه شدید؛ ورود سریع تر به خون و شروع سریع تر علائم در نهایت منجر به از بین رفتن سریع تر علائم می شود.

روند از بین رفتن کوکائین در بدن نزولی است اما نکته ای باید توجه داشته باشید این است که در صورت کمبود این ماده در بدن، فرد احساس خستگی شدید و افسردگی خواهد داشت و همین موضوع می تواند فرد را مجبور به مصرف مجدد و در نهایت اعتیاد دائم بکند.

کوکائین در بدن و سیستم های مختلف ماندگاری متفاوتی دارد کمااینکه بدن افراد با یکدیگر متفاوت است. عوامل متعددی در ماندگاری کوکائین در بدن موثر است مانند:

- میزان مصرف و تعداد دفعات مصرف

- درصد خلوص کوکائین

- درصد چربی بدن

برای انجام ازمایش ها می توان از ترشحات و چربی بدن استفاده کرد؛ کوکائین در خون و بزاق تا حداکثر 2 روز و در ادرار تا 4 روز و بیشتری ماندگاری را در مو تا حداکثر 3 ماه دارد.

مصرف کوکائین و الکل به طور همزمان

این ترکیب منجر به تولید متابولیتی به نام کوکااتیلن می شود که به طور قابل توجهی قوی تر از مصرف این دو به صورت جداست. این ترکیب می تواند سمیت بالا و بیش از تحمل برای قلب و کبد و سایر اندام ها نیز داشته باشد. بنابراین ریسک مشکلات قلبی خصوصا سکته، در افرادی که کوکائین مصرف می کنند بالاتر است.

هم چنین در نظر داشته باشید که اگر به صورت ترکیبی الکل و کوکائین مصرف کنید؛ وابستگی و اعتیاد در بدن شما بیش از زمانی خواهد بود که این دو ماده به صورت جدا مصرف شوند.

تداخلات کوکائین

تعداد کمی تداخل بین کوکائین و مواد دیگر شناخته شده است که عمدتا این مواد از دسته دارو های OTC و سایر دارو ها هستند. داروهای OTC داروهایی هستند که شما می توانید بدون نسخه پزشک و با مراجعه به داروخانه دریافت کنید. این اصطلاح مخفف عبارت Over The Counter است و لیست این دارو ها در کشور های مختلف متفاوت است چرا که در برخی کشور ها، فروش بدون نسخه پزشک برای برخی دارو ها غیر قانونی است در حالی که همان دارو در نقطه دیگری در دنیا می تواند در دسته دارو های OTC باشد.

جدی ترین تداخلات کوکائین شامل موارد زیر است:

-  الکل

- هروئین

- مواد افیونی یا Opioids: اپیوئید ها دسته ای از مواد مخدر مانند فنتانیل، و مسکن هایی مانند اکسی کدون، هیدروکودون، کدئین، مورفین هستند. در دسته مواد افیونی و اپیوئیدی لیستی از مواد قانونی و هم چنین مواد غیر قانونی وجود دارد. مسکن‌های اپیوئیدی معمولاً زمانی که برای مدت کوتاهی و طبق تجویز پزشک مصرف شوند بی‌خطر هستند اما از آنجایی که علاوه بر تسکین درد باعث ایجاد سرخوشی می‌شوند می توانند در صورت مصرف نادرست، اعتیاد ایجاد کنند و یا حتی فرد را به کام مرگ بکشاند.

- داروهای ضد روان پریشی

- داروهای ضد افسردگی

- داروهای ضد تشنج

- کافئین

- آمفتامین ها

- شاهدانه

- روانگردان ها مانند LSD  و shrooms

-   داروهای تجزیه کننده، مانند کتامین ، DXM، PCP

- MDMA (مولی، اکستازی)

بیشتر بخوانید: نوشیدن چای و قهوه ریسک سکته مغزی و زوال عقل را کمتر می‌کند

آیا خطر اعتیاد وجود دارد؟

کوکائین پتانسیل بالایی برای اعتیاد دارد و می تواند با چند بار مصرف فرد را وابسته کند. البته بهتر است بدانید که خطر اعتیاد با کراک بیشتر است زیرا اثرات آن فوری تر و شدیدتر است. ترکیب کوکائین با الکل و سایر مواد نیز خطر اعتیاد را افزایش می دهد.

علائم و نشانه های اعتیاد به کوکائین

- نیاز به مقدار بیشتر کوکائین برای حس کردن علائم نسبت به دفعات پیش

- عدم امکان متوقف کردن مصرف یا حتی کاهش میزان مصرف

- بروز علائم محرومیت هنگامی که فرد مقدار کوکائین را کاهش می دهد

- تأثیر منفی و ایجاد اختلال بر زندگی شخصی، زندگی کاری یا هر دو

- مصرف زمان و پول بیشتر به صورت اجباری برای خرید کوکائین

- توهم و روان پریشی

آسیب های کوکائین به سیستم های مختلف بدن

مصرف کوکائین خطر ابتلا به عفونت های خونی از جمله HIV و هپاتیت C را به همراه دارد. تزریق آن بالاترین خطر عفونت های خونی را به همراه دارد گرچه این جمله بدین معنی نیست که استعمال کوکائین از طریق روش های دیگر شما را از عفونت های خونی مصون نگه می دارد بلکه همه این روش ها ریسک ابتلا به عفونت های خونی را به همراه خواهد داشت.

تزریق کوکائین، آسیب به پوست و مخاطات را به همراه خواهد داشت و در محل تزریق شاهد اسکار و زخم و کبودی خواهیم بود چرا که رگ ها دچار فروپاشی و پارگی شده اند.

اثرات روانی کوکائین غیر قابل انکار است چرا که آرامش فرد با توهمات شنیداری و لامسه ای از بین خواهد رفت.

علائم اوردوز با کوکائین چیست؟

- ریتم یا نبض نامنظم قلب

- مشکل در تنفس

- فشار خون بالا

- توهم های شنیداری و ... یا به طور خلاصه پارانویا (Paranoia)

- درد قفسه سینه

- تحریک شدید

- تشنج

- از دست دادن هوشیاری

در صورت داشتن یا وجود هر یک از این علائم سریعا با پزشک تماس بگیرید. برای گرفتن نبض فقط کافیست دست خود را بر روی مچ دست، دقیقا در امتداد انگشت شست قرار دهید. با دقت و تمرکز بر روی تعداد ضربان قلب می توانید موجب به هم ریختگی ریتم شوید. این کار را برای یک دقیقه ادامه دهید و تعداد ضربان قلب را بین هر چهار 15 ثانیه با یکدیگر مقایسه کنید.