عزت نفس به این معنی است که تا چه اندازه خودتان را ارزشمند می دانید. متاسفانه ممکن است به راحتی گرفتار عادت هایی نادرستی شوید که می توانند عزت نفس شما را کاهش دهند. رفتارهای به ظاهر ساده ای که بسیاری از ما هر روز انجام می دهیم مانند عذرخواهی بیجا، نگرش منفی نسبت به خود یا مقایسه کردن خود با دیگران، همگی این قدرت را دارند که سطح اعتماد به نفس را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. این اتفاق حتی برای بهترین افراد هم رخ می دهد. چون بدون اینکه متوجه تاثیر این رفتارها باشیم، بعد از مدتی به آن ها عادت می کنیم.

انسان ها مدت زمان زیادی را به تفکر یا رفتار کردن به شیوه خاص اختصاص می دهند. در نتیجه، با گذشت زمان این نوع تفکر یا رفتار به عادت تبدیل می شود. برای مغز ما راحت تر است که از این الگوهای قدیمی پیروی کند تا اینکه بخواهد به دنبال روش های جدیدی برای فکر کردن باشد. بنابراین، انتخاب هایی که به طور مداوم انجام می دهید، می توانند روی دیدگاه شما نسبت به خودتان و نسبت به جهان پیرامونتان تاثیر زیادی داشته باشند.

اگر درگیر الگوهای فکری و رفتاری ناسالم شوید، منطقی است که احساس خوبی نداشته باشید. اما خبر خوب این است که امکان جایگزین کردن این عادت های منفی با عادت های مثبت وجود دارد. ایجاد تغییرات کوچک در نحوه برخورد شما با موضوعات مختلف می تواند تغییرات بزرگی در نگرش و تصور شما از خودتان ایجاد کند. چون مغز به مرور با طرز فکر جدید سازگار می شود و عادت های سالم تری را می آموزد. در این مقاله شما را با چند عادت ناسالم که به گفته متخصصان باعث کاهش عزت نفس می شوند، آشنا می کنیم. با ما همراه باشید.

چه عواملی به عزت نفس پایین منجر می شوند؟

عادت ها و رفتارهای زیر تاثیر منفی روی عزت نفس دارند:

مشخص نکردن حد و مرزها در هنگام ارتباط با دیگران

اگر می خواهید در روابط کاری و روابط دوستی مردم برای وقت شما احترام قائل باشند، باید حد و مرزها را تعیین کنید. مشخص نکردن این محدوده ها می تواند به بی احترامی نسبت به شما منجر شده و عزت نفس‌تان را کاهش دهد. هر بار که به شخصی اجازه می دهید وقت‌تان را هدر بدهد، به عنوان مثال در آخرین دقایق قرار خود را با شما کنسل کند یا در رسیدن به محل قرار تاخیر داشته باشد، تا حدی ارزش خود را از دست می دهید.

اگر نتوانید در مواقع لزوم به درخواست دیگران «نه» بگویید، عزت نفس شما کاهش پیدا می کند. وقتی انجام کاری را بر خلاف میل باطنی خود می پذیرید، احساس می کنید که شخص ناتوانی هستید. «نه» گفتن می تواند کار دشواری باشد. چون به ما آموخته شده که انسان خوبی باشیم و به همین دلیل نه گفتن احساس بدی در ما ایجاد می کند. اما اگر به دیگران اجازه دهید که حد و مرزهایتان را نادیده بگیرند، آسیب می بینید. ممکن است مدتی طول بکشد که بتوانید این مهارت را یاد گرفته و از خود دفاع کنید، اما قطعا در بلند مدت ارزش وقت گذاشتن را داشته و باعث تقویت عزت نفس می شود.

بیشتر بخوانید: چگونه اعتماد به نفس داشته باشیم؟

سختگیری نسبت به خود

نحوه صحبت کردن شما با خودتان در طول روز در موفق شدن یا شکست خوردن‌تان تاثیر دارد. بنابراین، سعی کنید از قضاوت های سختگیرانه ای که نسبت به خود دارید، آگاه شده و در آن ها تجدید نظر کنید. هر بار که خطاب به خودتان از عبارت هایی مانند «احمق، باز هم فراموش کردی» یا «نمی توانی هیچ کاری را درست انجام دهی» استفاده می کنید، عزت نفس‌تان را کاهش می دهید. کلمات تاثیر فوق العاده چشمگیری روی انسان دارند. هر بار که از خودتان انتقاد می کنید، عزت نفس‌تان را هدف قرار می دهید. ممکن است تغییر این رفتار دشوار باشد. بنابراین، سعی کنید به مرور زمان این تفکرات منفی را با کلمات مثبت تر جایگزین کنید.

راه رفتن با پوسچر یا حالت بدنی نامناسب

شاید باور این موضوع برایتان کمی سخت باشد، اما حالت بدنی شما می‌تواند روی ذهنیت‌تان تاثیر داشته باشد. بنابراین، تا حد امکان به وضعیت بدن خود توجه کرده و مطمئن شوید که قوز نمی‌ کنید. به گفته روانشناسان، زمانی که قوز می‌کنید و بدن‌تان خمیده می ‌شود، مغز تحت تاثیر قرار گرفته و هورمون کورتیزول که هورمون استرس نام دارد، ترشح می‌شود. انسان‌های اولیه برای اینکه از دید جانوران در امان بمانند، به شکل توپ مانند خم می ‌شدند که این کار بسیار استرس زا بوده است. صاف ایستادن و عقب دادن شانه ها باعث می شود که اعتماد به نفس‌تان افزایش یافته و احساس کنید که انسان قدرتمندی هستید. این ساده ترین راهکاری است که روانشناسان برای تقویت عزت نفس به مراجعه کنندگان خود توصیه می کنند.

معاشرت با افراد نامناسب

اطرافیان شما و افرادی که با آن‌ ها معاشرت می کنید، می توانند تاثیر چشمگیری در احساس شما نسبت به خودتان داشته باشد. ممکن است این جمله را شنیده باشید که «شما میانگین مجموع پنج نفری هستید که بیشتر با آن ها معاشرت می کنید».

اگر اکثر دوستان و همکاران‌تان شخصیت نامناسبی داشته باشند، عزت نفس شما تحت تاثیر قرار گرفته و کاهش می یابد. معاشرت با این دسته از افراد بیش از آنچه که تصور می کنید، انرژی شما را کاهش داده و روی توان و ذهنیت تان تاثیر می گذارد. به همین دلیل، باید هرچه زودتر این افراد را از زندگی‌تان حذف کرده و ارتباط‌ خود را با آن‌ها قطع کنید. این کار به شما کمک می کند که انرژی و زمان بیشتری را به خود، رویاهایتان و افراد مناسب تر اختصاص دهید.

اجتناب از شرایط سخت و پرمخاطره

اینکه نمی خواهید خود را به خطر بیندازید، با ریسک کردن در مواردی مثل پیدا کردن شغل بهتر متفاوت است.  ریسک کردن در چنین مواردی باعث افزایش عزت نفس می شود. ما اغلب فکر می کنیم که شکست نخوردن و موفقیت مستمر به ما احساس اطمینان و اعتماد به نفس می بخشد. به همین دلیل، معمولا در زندگی خود از موقعیت های سخت و چالش برانگیز دوری می کنیم.  اما تاثیر این کار بر خلاف چیزی است که فکر می کنیم.

ریسک نکردن به ما این پیام را می دهد که نمی توانیم قدم های بزرگ برداشته و بر موقعیت های دشوار غلبه کنیم. اگر باور داشته باشیم که می توانیم عواقب شکست را کنترل کنیم، اعتماد به نفس‌مان به طور چشمگیری افزایش می یابد. قرار گرفتن در موقعیت های سخت و غلبه بر آن ها این احساس را به شما می دهد که می توانید از عهده انجام هر کاری برآیید.

بیان نکردن آنچه که در ذهن دارید

این موضوع به این معنی نیست که گستاخ باشید یا هر چیزی که به ذهن‌تان می رسد را بلافاصله به زبان بیاورید. اما اگر بتوانید نظرات و افکار خود را بیان کنید و در جمع هایی که افراد مختلف حضور دارند، قاطعانه صحبت کنید، عزت نفس‌تان بهبود می یابد. نباید اجازه دهید که دیگران از صحبت کردنتان جلوگیری کرده و یا حرفتان را قطع کنند. در چنین مواقعی، باید سعی کنید که صحبت خود را ادامه دهید. این کار اعتماد به نفس شما را افزایش می دهد. اگر چنین  اتفاقی برای شما افتاد، بایستید، صحبت کنید، نظرتان را بگویید و سپس اجازه دهید که دیگران هم نظرات‌ خود را بیان کنند.

مقایسه کردن خود با دیگران

امروزه، شرایط به گونه ای است که ممکن است به راحتی در اثر مقایسه کردن خود با دیگران آسیب ببینید. احتمالا هنگامی که در محل کارتان بسر می برید یا با دوستان‌تان ملاقات می کنید، درگیر مقایسه کردن خود با آن ها می شوید. اما بیشتر اوقات، مقایسه کردن زمانی رخ می دهد که در حال استفاده از شبکه های اجتماعی هستید.

یکی از چالش های استفاده از شبکه های اجتماعی این است که به طور ناخودآگاه خود را با دیگران مقایسه می کنید. در این شرایط، یا تجربه هایتان را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه و نسبت به خودتان احساس بدی پیدا می کنید یا سعی می کنید با قضاوت کردن دیگران احساس‌تان را نسبت به خود بهبود بخشید. در هر صورت، هر دو روش روی عزت نفس شما تاثیر منفی می گذارند.

 این موضوع به معنی کنار گذاشتن شبکه های اجتماعی نیست. اما بهتر است در هنگام استفاده از آن ها نسبت به احساسات خود آگاه باشید. این کار به شما کمک می کند که به طور ناخودآگاه شرایط خود را با زندگی سایر افراد مقایسه نکنید. هر گاه متوجه شدید که به دلیل مقایسه کردن خود با دیگران احساس بدی پیدا کرده اید، برای مدت کوتاهی از شبکه های اجتماعی استفاده نکنید.

انتقاد کردن از خود یا دیگران

انتقاد از خود عادت سالمی نیست. چون با این کار عزت نفس‌تان را کاهش می دهید. از سوی دیگر، قضاوت کردن دیگران هم مخرب بوده و باعث می شود احساس بدی پیدا کنید. فرقی نمی کند که قضاوت را به زبان بیاورید یا به آن فکر کنید. در هر صورت، این کار تاثیر منفی روی شما خواهد داشت و توان و اعتماد به نفس‌تان را کاهش می دهد.

عذرخواهی کردن در موارد غیر  ضروری

هنگامی که می خواهید از همسر، دوست یا همکارتان عذرخواهی کنید، باید از شیوه درست این کار آگاه بوده و بدانید که در چه زمانی باید آن را انجام دهید. اگر عادت کرده اید که مداوم از دیگران عذرخواهی کنید، در حفظ عزت نفس‌تان دچار مشکل می شوید. اگر همیشه به جای دیگران عذرخواهی می کنید، این احساس در شما ایجاد می شود که که همواره در حال اشتباه کردن بوده و به همین دلیل یک عذرخواهی به دیگران بدهکار هستید.

عذرخواهی صحیح و صادقانه در مواقع ضروری یک رفتار سالم محسوب می شود. اما عذرخواهی مداوم و غیر ضروری به عزت نفس شما آسیب زده و باعث می شود که جایگاه خود را از آنچه که واقعا هست، کمتر تصور کنید. همه افراد به خصوص زنان، ممکن است به این عادت رفتاری نامناسب دچار شوند. اگر بتوانید یاد بگیرید که فقط در مواقع ضروری عذرخواهی کنید، احساس بهتری نسبت به خودتان پیدا می کنید.

بی توجهی به نیازهای خود و در اولویت قرار دادن نیازهای دیگران

بدیهی است که توجه به دیگران و کمک کردن به آن ها اهمیت دارد. اما اگر در این کار زیاده روی کرده و نیازهای خودتان را فراموش کنید، دچار پیامدهای منفی می شوید. این کار باعث می شود که به دیگران کمک کرده و زمینه را برای پیشرفت و توانمندسازی آن ها فراهم کنید، اما به خواسته ها و نیازهای خود بی توجه باشید. در نتیجه، دیگران به دلیل حمایتی که از سوی شما دریافت می کنند، احساس خوبی پیدا می کنند. اما اعتماد به نفس شما کاهش پیدا کرده و به همین دلیل احساس می کنید که شخص ناتوانی هستید.

راهکار برطرف کردن این عادت نادرست این است که حد و مرزها را در روابط خود با دیگران مشخص کنید. ممکن است یادگیری این راهکار مدتی طول بکشد. اما هنگامی که آن را یاد بگیرید، عزت نفس‌تان بیشتر می شود.

توجه بیش از حد به آنچه که دیگران درباره شما فکر می کنند

آیا شما جزء افرادی هستید که برای انجام هر کاری با دیگران مشورت می کنند یا همیشه نگران این موضوع هستند که دیگران درباره‌شان چه فکری می کنند؟ همه ما ممکن است با چنین مشکلی مواجه باشیم. به گفته رواشناسان، اهمیت دادن بیش از حد به آنچه که دیگران فکر می کنند می تواند به کاهش عزت نفس منجر شود.

این زندگی شما است و هیچ کسی بهتر از خودتان نمی داند که چه چیزی برایتان مناسب است. خوب است که از دیگران کمک بخواهید و هر زمان که به راهنمایی نیاز داشتید با آن ها مشورت کنید. اما در نهایت باید بتوانید به تنهایی تصمیم بگیرید، به تصمیمات خود اعتماد داشته باشید و روی موضوعاتی که شما را خوشحال می کنند، تمرکز کنید. شناخت عادت های رفتاری نادرست که باعث می شوند احساس ناتوانی کنید و جایگزین کردن آن ها با عادت های صحیح، عزت نفس شما را تقویت می کند. به طوریکه در نهایت احساس بهتری نسبت به خود پیدا خواهید کرد.