منتشر کننده
عفونت کلیه، که آن پیلونفریت هم می گویند، زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها از دستگاه ادراری به سمت پیشابراه رفته و یک یا هر دو کلیه را تحت تاثیر قرار می دهند. بیشتر اوقات، منشاء باکتری هایی که باعث عفونت کلیه می شوند به سایر قسمت های دستگاه ادراری از جمله مثانه، حالب یا پیشابراه مربوط می شود. معمولا عفونت کلیه در افرادی که قبلا عفونت مثانه داشته اند و زنان، به خصوص زنان باردار، مشاهده می شود. به محض مشاهده علائم این بیماری باید به پزشک مراجعه کرد، چون می تواند به آسیب دائمی کلیه ها منجر شود یا به سایر قسمت های بدن سرایت کند.
دستگاه ادراری از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟
بخش های مختلف دستگاه ادراری عبارتند از:
- کلیه ها:
بیشتر انسان ها دارای دو کلیه هستند که هر کدام از آن ها در یک سمت شکم قرار گرفته است. کلیه ها مواد زائد را از بدن دفع می کنند.
- میزنای (حالب):
ادرار از طریق لوله هایی به نام میزنای از کلیه ها به مثانه می رسد. هر کلیه دارای یک میزنای است که آن را به مثانه متصل می کند.
- مثانه:
این اندام توخالی در قسمت تحتانی شکم قرار دارد و ادرار را ذخیره می کند.
- پیشابراه:
لوله ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن منتقل می کند، پیشابراه نامیده می شود. در مردان، پیشابراه از وسط آلت تناسلی به سمت دهانه ای در انتهای آن حرکت می کند. در زنان، پیشابراه از مثانه تا بالای دهانه واژن ادامه دارد. پیشابراه در زنان کوتاه تر از مردان است.
علائم عفونت کلیه
معمولا بیشتر افراد به سرعت و در عرض یک روز یا چند ساعت به عفونت کلیه مبتلا می شوند. علائم این بیماری شامل موارد زیر می شود:
- اسهال
- تهوع و استفراغ
- لرز
- درد در پایین کمر
- درد در کشاله ران
- درد پهلو
- تب
بیشتر بخوانید: ناباروری چیست؟
اگر به عفونت مجاری ادراری (UTI) مبتلا باشید، ممکن است در هنگام ادرار کردن احساس درد یا سوزش داشته باشید. سایر علائم UTI عبارتند از:
- وجود خون در ادرار
- ادرار کدر رنگ
- ادرار بدبو
- تکرر ادرار
- ناتوانی در تخلیه کامل مثانه
- احساس درد در زیر شکمگیجی
مردان و زنان در صورت ابتلا به عفونت کلیه علائم مشابهی را تجربه می کنند. زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می شوند. چون پیشابراه آن ها از پیشابراه مردان کوتاه تر و واژن و مقعدشان به مجرای ادرار نزدیک تر است. در نتیجه، باکتری ها راحت تر می توانند از طریق دستگاه ادراری وارد بدن شوند.
دلایل ابتلا به عفونت کلیه
عفونت کلیه به دلیل ورود باکتری ها یا ویروس ها به پیشابراه و تکثیر آن ها در مثانه اتفاق می افتد. در بیشتر موارد، این بیماری ازعفونت مثانه که به کلیه ها سرایت کرده است، ناشی می شود. دلایل زیر در بروز عفونت نقش دارند:
- سرایت عفونت از روده به اندام تناسلی در حین رابطه جنسی
- انتقال تصادفی مدفوع به پیشابراه هنگام استفاده از دستمال توالت پس از اجابت مزاج
- ابتلا به عفونت مجاری ادراری
عفونت کلیه در بارداری شایع تر است. از سایر عوامل خطر این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ابتلا به سنگ کلیه
- داشتن سوند ادراری
- بزرگ شدن پروستات (در مردان)
- ریفلاکس ادراری (برگشت ادرار از مثانه به سمت حالب)
- ابتلا به دیابت
- سیستم ایمنی ضعیف به دلیل مصرف دارو یا ابتلا به یک بیماری خاص
- آسیب نخاعی یا آسیب عصبی که باعث مخفی ماندن علائم عفونت مثانه می شود
تشخیص عفونت کلیه
معمولا پزشک سابقه پزشکی شما را به منظور آگاهی از بیماری هایی که می توانند به عفونت کلیه مربوط باشند، بررسی کرده و احتمالا از روش های زیر برای تشخیص دقیق بیماری کمک می گیرد:
- معاینه بدنی:
پزشک ضربان قلب، فشار خون، درجه حرارت بدن، علائم کم آبی و تعداد تنفس و همچنین قسمت میانی بدن تا پایین کمر را از نظر احساس درد و حساسیت به لمس بررسی می کند.
- معاینه رکتوم (راست روده):
اگر بیمار مرد باشد، ممکن است پزشک از طریق رکتوم اندازه غده پروستات را بررسی کند. بزرگ شدن پروستات باعث مسدود شدن گردن مثانه می شود.
- معاینه لگنی:
اگر بیمار یک زن جوان باشد، پزشک معاینه لگنی انجام می دهد تا ابتلای فرد را به بیماری التهابی لگن بررسی کند. همچنین ممکن است به بیمار توصیه کند که تست بارداری انجام دهد.
- آزمایش ادرار:
در این روش، نمونه ادرار بیمار در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد. اگر نمونه ادرار حاوی باکتری و گلبول های سفید باشد، نشان دهنده ابتلای فرد به عفونت است.
- تصویربرداری:
پزشک برای مشاهده قسمت های مختلف کلیه از روش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن (CT)، ام آر آی (MRI ) یا سونوگرافی استفاده می کند.
درمان عفونت کلیه
معمولا برای درمان این بیماری آنتی بیوتیک تجویز می شود، اما بعضی از افراد ممکن است به درمان های دیگری نیاز پیدا کنند.
آنتی بیوتیک ها
اگر علائم شما نشان دهنده ابتلا به عفونت باشد، پزشک قبل از دریافت نتیجه آزمایش ادرار درمان با آنتی بیوتیک را شروع می کند. علاوه بر این، ممکن است برایتان داروهای مسکن تجویز کند. معمولا علائم عفونت در عرض چند روز پس از شروع درمان برطرف می شود. اما ممکن است لازم باشد مصرف آنتی بیوتیک را برای یک هفته یا بیشتر ادامه دهید. اگر پزشک به شما مصرف آنتی بیوتیک را توصیه کرده است، حتی بعد از اینکه احساس بهبودی کردید، به مصرف دارو ادامه دهید و دوره درمان را کامل کنید. پس از اینکه جواب آزمایش آماده شد، ممکن است پزشک به منظور درمان سریع تر عفونت نوع آنتی بیوتیک را تغییر دهد.
نوع آنتی بیوتیک تجویز شده به وضعیت سلامتی شما و سابقه پزشکی‌تان بستگی دارد. بعضی از افراد به آنتی بیوتیک های خاصی حساسیت دارند. معمولا درمان عفونت کلیه با یک آنتی بیوتیک عمومی شروع می شود و در صورت موثر نبودن پزشک داروی قوی تری را تجویز می کند. رایج ترین آنتی بیوتیک هایی که برای درمان عفونت کلیه مورد استفاده قرار می گیرند، عبارتند از:
- نیتروفورانتوئین (nitrofurantoin)
- تری متوپریم (trimethoprim)
- فسفومایسین (fosfomycin)
- پیومسیلینام هیدروکلراید (pivmecillinam hydrochloride)
- آموکسی سیلین (amoxicillin)
- سفالکسین (cephalexin)
- سیپروفلوکساسین (ciprofloxacin)
- سفوروکسیم (cefuroxime)
- کوآموکسی کلاو (co-amoxiclav)
نوشیدن مایعات
فرد مبتلا به عفونت کلیه باید مقدار زیادی مایعات مصرف کند تا از تب و کم آبی بدن جلوگیری شود. توصیه های مربوط به مصرف مایعات ممکن است بسته به نوع عفونت متفاوت باشد.
درمان در بیمارستان
اگر علائم شما بهبود نیابد یا به تدریج شدیدتر شود، باید در بیمارستان بستری شوید. در این شرایط ممکن است از طریق ورید بازو به شما آنتی بیوتیک تزریق شود. اگر بدنتان کم آب شده باشد، مایعات را هم به صورت تزریقی دریافت می کنید. غالبا بستری شدن در بیمارستان بیش از سه تا هفت روز طول نمی کشد.
جراحي
اگر به دلیل ابتلا به سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات مجرای ادرار مسدود شده باشد، برای درمان بیماری به جراحی نیاز دارید.
عوارض عفونت کلیه
اگر این بیماری به سرعت درمان نشود، ممکن است به بروز عوارض زیر منجر شود:
- پیلونفریت آمفیزماتو (EPN):
یک عارضه بسیار نادر و بالقوه کشنده است که در مبتلایان به آن باکتری ها بافت کلیه را تخریب می کنند. علائم EPN شامل تب، حالت تهوع، درد شکم، استفراغ و گیجی می شود و برای درمان به جراحی نیاز دارد. زنان مبتلا به دیابت در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند.
- آبسه های کلیه:
این عارضه با علائمی مانند دفع خون در ادرار، کاهش وزن و درد شکم همراه است. گاهی اوقات برای تخلیه چرک باید جراحی انجام شود. ابتلا به سنگ کلیه یا دیابت و همچنین بارداری از عوامل خطر این عارضه به شمار می روند.
- نارسایی حاد کلیه:
این عارضه زمانی رخ می دهد که یک یا هر دو کلیه از کار بیفتد. برای درمان نارسایی حاد کلیه به دیالیز نیاز است.
- ترومبوز ورید کلیوی:
لخته شدن خون در یکی از وریدهای اصلی کلیه خونرسانی به آن را کاهش می دهد. این وضعیت می تواند باعث آسیب دیدگی حاد کلیه یا بیماری مزمن کلیه شود.
- مسمومیت خون یا سپسیس:
سپسیس یک اورژانس پزشکی است که به تشخیص و درمان سریع نیاز دارد. این عارضه باعث می شود فشار خون بیمار به شدت افت کند و گردش خون تحت تاثیر قرار بگیرد. سرعت حرکت خون ممکن است به قدری کم شود که در داخل عروق خونی شروع به لخته شدن کند. اگر گردش خون مختل شود، کلیه ها به تدریج از کار می افتند. علائم سپسیس
عبارتند از: ادم، مشکلات تنفسی، خستگی، حالت تهوع، گیجی، تشنج و کما.
هر شخصی که مشکوک به عفونت کلیه است، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. این بیماری عفونی به خصوص در موارد زیر می تواند عوارض جدی ایجاد کند:
- بیماران مرد
- زنان باردار که ممکن است عفونت های بدون علامت داشته باشند
- افرادی که دارای انسداد در لوله های کلیه هستند
- افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی
- سالمندان بالای 80 سال
- هیدرونفروز یا تورم یک یا هر دو کلیه به علت انسداد حالب یا وجود یک ناهنجاری آناتومیک
- ابتلا به سنگ کلیه
- وجود یک ارتباط غیرطبیعی بین مثانه و کولون یا فیستول کولووزیکال
- افرادی که دارای سوند ادراری هستند
- عفونت هایی که به درمان پاسخ نمی دهند
زمان مراجعه به پزشک
در صورت مشاهده علائم زیر حتما با پزشک تماس بگیرید تا به عوارض جدی این بیماری مبتلا نشوید. همچنین اگر به دلیل ابتلا به عفونت مجاری ادراری تحت درمان هستید اما علائم و نشانه های شما بهبود پیدا نمی کنند، به پزشک مراجعه کنید:
- احساس درد مداوم در ناحیه میانی بدن تا کمر یا پهلو
- لرز یا تب
- حالت تهوع
عفونت شدید کلیه می تواند به عوارض جدی و خطرناک منجر شود. اگر علائم این بیماری با ادرار خونی یا حالت تهوع و استفراغ همراه است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از عفونت کلیه
در بیشتر موارد، عفونت کلیه از وجود عفونت دیگری که در مجاری ادراری وجود داشته، ناشی می شود. بهترین راه برای جلوگیری از این بیماری این است که از ابتلا به عفونت مجاری ادراری یا مثانه پیشگیری کنید. توصیه های زیر می توانند در این زمینه کمک کننده باشند:
- هیدراته نگه داشتن بدن:
در طول روز مقدار زیادی مایعات به خصوص آب بنوشید. مصرف مایعات با افزایش حجم ادرار به دفع باکتری ها از بدن کمک می کند.
- دفع ادرار:
هر زمان که احساس کردید باید به سرویس بهداشتی بروید، آن را به تاخیر نیندازید.
- رابطه جنسی:
بعد از رابطه جنسی ادرار کنید و قبل و بعد از مقاربت اندام تناسلی خود را بشویید. این کار باعث پاکسازی باکتری ها از مجاری ادراری می شود.
- رعایت بهداشت:
هر روز اندام تناسلی‌تان را بشویید. در ناحیه تناسلی از اسپری های دئودورانت یا دوش واژینال استفاده نکنید.
- رعایت بهداشت در سرویس بهداشتی:
پس از اجابت مزاج، ناحیه مقعد را از جلو به سمت عقب تمیز کنید. این کار خطر سرایت باکتری به اندام تناسلی را کاهش می دهد.
- فیبر:
مقدار زیادی فیبر بخورید تا مدفوع به راحتی از روده خارج شود و باعث تحریک پوست یا بروز ضایعات پوستی نشود. یبوست خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می دهد و کمبود فیبر با سنگ کلیه ارتباط دارد.
کلام پایانی
عفونت کلیه می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که عفونت مجاری ادراری شایع ترین آن محسوب می شود. زنان در تمام سنین و مردان بالای 65 سال بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. اکثر عفونت های کلیه با مصرف مایعات فراوان، به ویژه آب و یک دوره کوتاه آنتی بیوتیک درمانی برطرف می شوند. با این حال، ممکن است بعضی از افراد به درمان های دیگری نیاز داشته باشند.
اگر فکر می کنید به عفونت کلیه مبتلا شده اید، حتما در اسرع وقت با پزشک مشورت کند. بعضی از عفونت ها می توانند به عوارض جدی تری منجر شوند که ممکن است به درمان در بیمارستان نیاز داشته باشند. رعایت نکات زیر شانس ابتلا به عفونت کلیه را کاهش می دهد:
- رعایت بهداشت و تمیز کردن مقعد از جلو به سمت عقب پس از دفع مدفوع
- ادرار کردن و شستن اندام تناسلی بعد از رابطه جنسی
- مصرف فیبر و مایعات کافی
منبع:
