آیا تا به حال چیزی در مورد این بیماری شنیده اید؟جای تعجب نیست که این بیماری برایتان ناشناخته و یا نا آشنا باشد زیرا کمی خاص و کمیاب تر از سایر بیماری های رایج است. تیفوس بیماری‌ای است که در اثر عفونت ناشی از یک یا چند باکتری ریکتزیال ایجاد می‌شود. وقتی مگس، هیره، شپش و یا کنه فردی را گاز می‌گیرند آن را منتقل می‌کنند. این جانداران، انواعی از حیوانات بی‌مهره هستند که به عنوان بندپایان شناخته می‌شوند. وقتی بندپایان حامل باکتری‌های ریکتزیال کسی را گاز می‌گیرند، باکتری‌هایی را منتقل می‌کنند که موجب تیفوس می‌شود. هر چقدر نیش عمیق‌تر باشد، پوست را باز می‌کند و به باکتری‌ها اجازه دسترسی بیشتر به جریان خون را می‌دهد. سپس درون جریان خون، باکتری‌ها به تکثیر و رشد خود ادامه می‌دهند.

انواع بیماری تیفوس

همان طور که در بخش قبلی در مورد این بیماری صحبت کردیم این بیماری در حقیقت بیماری ‌ای است که توسط برخی از حشرات و آفت‌ ها به انسان منتقل می ‌شود. در این مقاله، توضیح می‌دهیم که بیماری تیفوس چیست؟ و سپس انواع آن، علائم بیماری تیفوس و راه درمان و پیشگیری از آن را شرح خواهیم داد. با ما همراه باشید. سه نوع مختلف تیفوس وجود دارد: تیفوس اپیدمیک، تیفوس بومی، تیفوس کنه‌ای. هر کدام از این مدل ها تفاوت هایی با یکدیگر دارند و صحبت کردن در مورد آن ها بسیار مفصل است.

همان طور که در بخش قبل گفته شد هر کدام از این بیماری ها دارای تفاوت های زیادی هستند و در واقع تحقیقات و بررسی ها نشان داده است که نوع تیفوسی که فرد به آن مبتلا می‌شود، بستگی به این دارد که چه چیزی فرد را گاز می‌گیرد. بندپایان، به طور معمول حامل یک نوع تیفوس منحصر به گونه خود هستند. شیوع تیفوس معمولا تنها در کشورهای در حال توسعه و یا در مناطق فقیر، با بهداشت ضعیف و تماس نزدیک انسان رخ می‌دهد. تیفوس درمان نشده می‌تواند منجر به عوارض جدی شود و به طور بالقوه کشنده است. اگر فکر می‌کنید که ممکن است مبتلا به تیفوس باشید، مهم است که که به پزشک مراجعه کنید.

علل بیماری تیفوس

همیشه تا بوده همین بوده است که علت یک بیماری چه چیزی می تواند باشد و این یکی از بحث برانگیز ترین موضوعات بوده است. احتمالا این سوال برای شما پیش بیاید که اصلا علت وقوع این بیماری چیست و به چه علت ایجاد می شود؟ در حقیقت باید گفت که بیماری تیفوس مانند سرماخوردگی و یا آنفولانزا از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود. سه نوع مختلف از بیماری تیفوس وجود دارد و هر نوع، توسط یک نوع باکتری متفاوت ایجاد می‌شود و توسط نوع متفاوتی از بندپایان منتقل می‌شود. ​

تیفوس اپیدمیک یا شپشی

در این بخش می خواهیم بگوییم هر کدام از انواع این بیماری از چه چیزی نشات می گیرند و به اصطلاح علل آن را جویا شویم. تا انتهای این بخش با ما همراه باشید. این نوع از بیماری تیفوس، از قارچ ریکتزیا پرووازکی ناشی می‌شود و توسط شپش و احتمالا توسط کنه نیز حمل می‌شود. این بیماری در سراسر جهان وجود دارد، اما معمولا در مناطقی با جمعیت بالا و بهداشت ضعیف یافت می‌شود که شرایط آن آلودگی، شپش‌ها را افزایش می‌دهد.

تیفوس بومی

این نوع از بیماری به واسطه اسمی که دارد به احتمال بسیار زیاد به مناطق بومی مربوط می شود و باید در این وادی به دنبال جواب سوال گشت. این نوع از بیماری، با نام تیفوس موشی نیز شناخته می‌شود و توسط ریکتزیا تیفی ایجاد می‌شود و توسط کک موش و یا کک گربه حمل می‌شود. تیفوس بومی می‌تواند در سراسر جهان یافت شود. ممکن است در میان افرادی که در تماس نزدیک با موش‌ها هستند نیز یافت شود.

تیفوس کنه ‌ای

در حقیقت نوع کنه ای این بیماری به عنوان آخرین نوع آن شناخته می شود و بعد از آن قصد داریم که به بخش های دیگری همچون نوع درمان این بیمار و یا راه های تشخیص این بیماری بپردازیم. این نوع از بیماری تیفوس، توسط اورینتیا تیوسوگامید ایجاد می‌شود و توسط کنه‌هایی در مرحله لاروی خود، وقتی که آن‌ها چیگر هستند حمل می‌شود. این نوع تیفوس بیشتر در آسیا، استرالیا، پاپوآ گینه‌نو و جزایر اقیانوس آرام یافت می‌شود. این بیماری همچنین بیماری «ساتشوگوماشی» (tsutsugamushi) نیز نامیده می‌شود. زمانی که شپش، کک، کنه و یا هیره از خون فرد آلوده (‏همه‌گیری تیفوس)‏ و یا جوندگان آلوده (‏هر کدام از سه شکل تیفوس ذکر شده در بالا) ‏تغذیه می‌کنند، ناقل باکتری می‌شوند.

در صورتی که محیط زندگی تان نامناسب باشد و در اطرافتان پر از کنه و انواع مختلف حشرات باشد  باید گفت که شما در خطرید. اگر شما با این بندپایان حامل باکتری در تماس باشید (‏برای مثال، با خوابیدن بر روی ملافه‌های رختخواب آلوده به شپش)‏، ممکن است به طرق مختلف آلوده شوید. این باکتری علاوه بر این که از طریق پوست شما و به وسیله نیش حشرات منتقل می‌شود، می‌تواند از طریق مدفوع نیز منتقل شود. اگر پوست، در منطقه‌ای که شپش و یا کنه تغذیه می‌کنند خراش بردارد، باکتری‌های موجود در مدفوع آن‌ها می‌توانند از طریق زخم‌های کوچک روی پوست شما، وارد جریان خون شوند. ​

علائم بیماری تیفوس چیست؟ ​

باید همیشه برای یافتن بیماری ها به دنبال علامت های خاص آن بیماری بود و خوشبختانه علم آن قدر پیشرفت کرده است که علائم این بیماری تویط محققان و پزشکان مشخص شده است. علایم بیماری با توجه نوع تیفوس کمی متفاوت هستند اما علائمی وجود دارند که با هر سه نوع تیفوس مرتبط هستند. از جمله: سردرد، تب، لرز، دانه زدن یا جوش زدن و همچنین علائم تیفوس اپیدمیک، به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و شامل موارد زیر می ‌شوند:

در این بخش می خواهیم تمامی علائمی که ممکن است در بدن فرد ظاهر شود تا این بیماری را افشا کنند برای شما بیان کنیم. سر درد شدید، تب بالا (‏بالاتر از ۳۹ درجه سلسیوس)‏، دانه زدن‌ هایی که از پشت یا سینه شروع می‌ شود و گسترش می ‌یابد همچنین سردرگمی، گیجی؛ چنین به نظر می‌ رسد که فرد خارج از واقعیت سیر می ‌کند. به علاوه فشار خون پایین و یا حساسیت چشم به نورهای روشن به علاوه درد شدید عضلانی. در واقع علائم تیفوس بومی ۱۰ تا ۱۲ روز طول می ‌کشد و بسیار شبیه علائم تیفوس اپیدمیک است، اما معمولا شدت آن کم‌ تر است. علائم آن عبارتند از: سرفه خشک، تهوع و استفراغ، اسهال. علائم مشاهده‌ شده در افراد مبتلا به تیفوس کنه‌ای نیز، عبارتند از:

- متورم شدن گره ‌های لنفاوی

- خستگی

- ایجاد ضایعه قرمز یا زخم بر روی پوست در محل گزیده شدن

- سرفه

- دانه زدن بر روی پوست

در واقع یکی از علائم و نشانه های مشخص می تواند نمایان شدن جوش و یا به اصطلاح آکنه بر روی پوست صورت و یا بدن باشد. دوره نهفتگی این بیماری، به طور متوسط ۵ تا ۱۴ روز است. این به این معنی است که علائم، معمولا ۵ تا ۱۴ روز بعد از گزیده شدن فرد ظاهر نمی‌ شوند. مسافرانی که در سفرهای خارجی به تیفوس مبتلا می ‌شوند، ممکن است تا زمانی که به خانه باز نگشته ‌اند علائم بیماری را تجربه نکنند. به همین دلیل است که اگر علائم ذکر شده در بالا را دارید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.

راه تشخیص بیماری تیفوس چیست؟ ​

یکی از موضوعات و مسائل بسیار مهم در رابطه با حل مشکلات و بیماری ها این است که توسط پزشک به درستی تشخیص داده شوند و راه درمان اگر پیدا شود بسیار مهم است زیرا اگر این اتفاق بیفتد باعث می شود که نگرانی نداشته باشیم. اگر فکر می‌کنید به تیفوس مبتلا هستید، پزشک از شما در مورد علائم و سابقه بیماری‌هایتان سوال می‌پرسد. برای کمک به تشخیص بیماری، اگر شرایط زیر را دارید، آن‌ها را با پزشک در میان بگذارید: مثلا اگر محیط پرجمعیتی زندگی می‌کنید یا اگر تیفوس در محیط زندگی شما شیوع پیدا کرده است. اگر به تازگی به سفر خارج رفته‌اید. تشخیص تیفوس مشکل است چون این بیماری، علائم دیگر بیماری‌های عفونی را نیز دارد. از جمله:

به طور مثال در این بیماری می توان تب دنگی، که با نام تب استخوان‌ شکن نیز شناخته می ‌شود را مشاهده کرد. به غیر از این تب مالاریا، که یک بیماری عفونی است و توسط پشه‌ها انتشار می ‌یابد. تب مالت، که یک بیماری عفونی است و توسط گونه‌ های باکتریایی بروسلا ایجاد می ‌شود. تست‌های تشخیصی برای وجود تیفوس عبارتند از:

اولین مورد نمونه ‌برداری از پوست است که شاید بتوان گفت از باقی موارد رایج تر است و در مورد آن راحت از باقی موارد می توان به نتیجه دلخواه رسید و دلیل آن هم قدیمی تر بودن این روش به نسبت روش های دیگر است. یک نمونه از پوست در ناحیه جوش‌ ها، در آزمایشگاه مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مورد بعدی وسترن بلات است که  یک تست برای شناسایی تیفوس. یکی دیگر از تست های کمک کننده در این مورد آزمون ایمونوفلورسانس: از رنگ‌ های فلورسنت برای تشخیص آنتی ‌ژن تیفوس در نمونه‌ های سرم گرفته‌شده از جریان خون استفاده می ‌شود. ​ سایر آزمایش‌ها خونی: نتایج آن‌ها می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت باشد.

بیشتر بخوانید: عفونت کلیه؛ علائم، عوارض، تشخیص و درمان

راه درمان بیماری تیفوس چیست؟​ ​

همیشه برای درمان بیماری ها باید به دنبال ایمن ترین روش ها بود زیرا درمان می تواند باعث آسیب شود اگر که اصولی و خوب انجام نشود. آنتی ‌بیوتیک‌ ها که معمولا برای درمان تیفوس به کار می‌ روند عبارت اند از: داکسی ‌سایکلین که به عنوان درمان ارجح به کار می‌ رود. کلرامفنیکل که گزینه ‌ای برای مادران کسانی است که باردار یا شیرده نیستند. سیپروفلوکساسین برای بزرگسالانی است که قادر به مصرف داکسی ‌سایکلین نیستند.

عوارض دیگر بیماری تیفوس چیست؟

یک سری علامت و نشانه در رابطه با این بیماری برای شما بیان کردیم و حالا می خواهیم بدانیم این بیماری دیگر چه عوارضی دارد و راه حل برای آن چیست و چه باید کرد که این بیماری کمتر بین مردم دیده شود؟ برخی از عوارض تیفوس عبارتند از: هپاتیت، که التهاب کبد است و یا خونریزی دستگاه گوارشی که در حقیقت درون روده دچار خونریزی می ‌شود. هیپوولمی، که کاهش حجم مایع خون است.

چشم ‌انداز تیفوس

تا به این جای مقاله اطلاعات زیادی از این بیماری به شما دادیم و حالا می خواهیم در رابطه با چشم انداز این بیماری نیز با شما صحبت کنیم. درمان زودهنگام با آنتی ‌بیوتیک ‌ها بسیار موثر است و عود بیماری در صورتی که دوره کامل آنتی ‌بیوتیکی استفاده شود، شایع نیست. اما به تاخیر افتادن درمان و تشخیص نادرست؛ می ‌تواند منجر به موارد شدیدتر تیفوس شود. همه‌ گیری ‌های تیفوس در مناطق فقیر، غیر بهداشتی و شلوغ شایع ‌تر هستند. افرادی که بیش از همه در معرض خطر مرگ قرار دارند، عموما کسانی هستند که قادر به پرداخت هزینه ‌های درمانی سریع نیستند. میزان مرگ و میر کلی تیفوس درمان‌ نشده، به نوع تیفوس و عوامل دیگر مانند سن و وضعیت کلی سلامت بستگی دارد.

در حقیقت می توان گفت که بالاترین نرخ شیوع در رابطه با این بیماری، در افراد مسن و کسانی که دچار سو تغذیه هستند دیده می ‌شود. کودکان معمولا از بیماری تیفوس بهبود می ‌یابند. افراد مبتلا به بیماری ‌های زمینه ‌ای (‏مانند دیابت شیرین، الکلیسم و یا بیماری‌ های مزمن کلیوی) ‏نیز خطر مرگ‌ و میر بالاتری دارند. میزان مرگ و میر ناشی از تیفوس اپیدمیک که درمان نشود، می ‌تواند بین ۱۰ تا ۶۰ درصد باشد و میزان مرگ و میر ناشی از تیفوس کنه ‌‌ای می‌تواند تا ۳۰ درصد باشد. همچنین، براساس مقاله ‌ای منتشر شده در Clinical Infectious Diseases، در این نوع تیفوس، مرگ تنها در کمتر از ۴ درصد موارد رخ می‌ دهد.

​​​​​​​پیشگیری از ابتلا به تیفوس

یکی از مهم ترین موضوعات که حتی از درمان و دارو مهم تر است پیشگیری کردن از این بیماری می باشد. در طول جنگ جهانی دوم، واکسنی برای جلوگیری از بیماری همه‌گیر تیفوس ساخته شد. با این وجود، کاهش شمار موارد مبتلا به تیفوس، تولید این واکسن را متوقف ساخته‌ است. راحت‌ترین راه برای جلوگیری از تیفوس، اجتناب از آفت‌ هایی است که آن را گسترش می‌دهند. توصیه‌ های لازم برای پیشگیری از ابتلا به تیفوس عبارتند از: رعایت بهداشت فردی کافی، ‏به محافظت شدن در برابر شپش‌های ناقل بیماری کمک می‌کند. کنترل جمعیت جوندگان و اجتناب از سفر به مناطقی که در معرض تیفوس قرار دارند و یا به کشورهایی که به دلیل عدم رعایت بهداشت در معرض خطر بالایی از این بیماری قرار دارند.