درد شکم معمولا بین نواحی قفسه سینه و لگن رخ می‌دهد و انواع مختلفی مانند ناگهانی، حاد، متناوب و گرفتگی دارد. گاهی اوقات به آن درد معده نیز گفته می‌شود. التهاب یا بیماری هایی که بر اندام های شکم تأثیر می‌گذارند می‌توانند باعث ایجاد انواع درد شکم شوند. اندام های اصلی واقع در شکم عبارتند از:

- روده ها (کوچک و بزرگ)

- کلیه ها

- آپاندیس (بخشی از روده بزرگ)

- طحال

- معده

- كيسه صفرا

- کبد

- لوزالمعده

عفونت های ویروسی، باکتریایی یا انگلی که بر معده و روده ها اثر می‌گذارند نیز ممکن است باعث ایجاد درد قابل توجهی در شکم شوند.

انواع درد شکم

انواع درد شکم وجود دارد که می‌تواند به صورت موضعی، گرفتگی یا کولیک (درد شدید) باشد. درد موضعی محدود به یک ناحیه از شکم است. این نوع درد اغلب در اثر مشکلات در اندام خاصی ایجاد می‌شود. شایع ترین علت درد موضعی، زخم معده (زخم های باز روی لایه داخلی معده) است.

درد گرفتگی ممکن است با اسهال، یبوست یا نفخ همراه باشد. در خانم ها می‌تواند با قاعدگی، سقط جنین یا عوارض موجود در ارگان های تولید مثل زن همراه باشد. این درد می‌آید و می‌رود و ممکن است به طور کامل و بدون درمان از بین برود.

درد کولیک علامت شرایط شدیدتر مانند سنگ کیسه صفرا یا سنگ کلیه است. این درد ناگهان رخ می‌دهد و ممکن است مانند اسپاسم شدید عضلات احساس شود.

علل ایجاد انواع درد شکم

عفونت های گلو، روده و خون می‌توانند باعث شوند که باکتری ها وارد دستگاه گوارش شما شوند و در نتیجه باعث درد شکم می‌شوند. این عفونت ها همچنین ممکن است باعث ایجاد تغییر در گوارش، مانند اسهال یا یبوست شوند. گرفتگی های مرتبط با قاعدگی نیز منبع بالقوه ای برای دردهای پایین شکم است، اما معمولاً این موارد باعث ایجاد درد لگن می‌شوند. سایر علل شایع دردهای شکم عبارتند از:

- یبوست

- اسهال

- گاستروانتریت

- رفلاکس اسید (هنگامی که محتویات معده به مری نشت می‌کند و باعث سوزش سر دل و سایر علائم می شود)

- استفراغ

- استرس

بیماری هایی که بر دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارند همچنین می‌توانند باعث درد مزمن شکم شوند. رایج ترین آن ها عبارتند از:

- بیماری ریفلاکس اسید معده به مری (GERD)

- سندرم روده تحریک پذیر (اختلالی که باعث درد شکم، گرفتگی و تغییر در حرکات روده می‌شود)

- بیماری کرون (یک بیماری التهابی روده)

- عدم تحمل لاکتوز (عدم توانایی هضم لاکتوز، قند موجود در شیر و فرآورده های شیر)

دلایل درد شدید شکم شامل موارد زیر است:

- پارگی اندام (مانند التهاب آپاندیس یا آپاندیسیت)

- سنگ های کیسه صفرا

- سنگ کلیه

- عفونت کلیه

محل ایجاد انواع درد شکم

محل ایجاد انواع درد شکم و تمرکز درد در ناحیه شکم ممکن است سرنخی برای علت آن باشد. دردی که در تمام ناحیه شکم وجود دارد (نه در یک ناحیه خاص) ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:

- آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)

- بیماری کرون

- آسیب دیدگی

- سندرم روده تحریکپذیر

- عفونت مجاری ادراری

- آنفولانزا

دردی که در قسمت تحتانی شکم متمرکز است ممکن است نشان دهنده موارد زیر باشد:

- آپاندیسیت

- انسداد روده

- حاملگی خارج رحمی (حاملگی خارج از رحم)

در خانم ها، درد در اندام های تولید مثلی پایین شکم می تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

- درد شدید قاعدگی (به نام دیسمنوره)

- کیست های تخمدان

- سقط جنین

- فیبروئیدها

- آندومتریوز

- بیماری التهابی لگن

- حاملگی خارج رحمی

درد فوقانی شکم ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

- سنگ های صفراوی

- حمله قلبی

- هپاتیت (التهاب کبد)

- ذات الریه

درد در مرکز شکم ممکن است از ناشی از موارد زیر باشد:

- آپاندیسیت

- گاستروانتریت

- جراحت

- وجود اوره بالا در خون

دردهای پایین شکم سمت چپ ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

- بیماری کرون

- سرطان

- عفونت کلیه

- کیست های تخمدان

- آپاندیسیت

درد بالای شکم سمت چپ ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

- طحال بزرگ شده

- مدفوع سخت شده که قابل خروج نیست

- جراحت

- عفونت کلیه

- حمله قلبی

- سرطان

دلایل درد پایین شکم سمت راست شامل موارد زیر است:

- آپاندیسیت

- فتق (هنگامی که یک ارگان در اثر نقطه ضعف در عضلات شکم از حفره شکمی بیرون می زند)

- عفونت کلیه

- سرطان

- آنفولانزا

دلایل درد بالای شکم سمت راست شامل موارد زیر است:

- هپاتیت

- جراحت

- ذات الریه

- آپاندیسیت

چه زمانی باید برای درد شکم به پزشک مراجعه کنید

دردهای خفیف شکم ممکن است بدون درمان از بین برود. اما در بعضی موارد، درد شکم ممکن است مراجعه به پزشک را ضروری کند. اگر درد شکم شما شدید و همراه با تروما (ناشی از تصادف یا آسیب) یا فشار یا درد در قفسه سینه است با اورژانس تماس بگیرید. اگر درد آنقدر شدید است که نمی‌توانید بنشینید یا در صورت داشتن هر یک از موارد زیر، باید به دنبال فوریت های پزشکی باشید:

- مدفوع خونین

- تب بالا (بیشتر از 101 درجه فارنهایت)

- استفراغ خونی

- حالت تهوع یا استفراغ مداوم

- زرد شدن پوست یا چشم ها

- تورم شدید شکم

- مشکل در تنفس

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید با پزشک خود ملاقات کنید:

- درد شکم که بیش از 24 ساعت طول بکشد

- یبوست طولانی مدت

- استفراغ

- احساس سوزش هنگام ادرار کردن

- تب

- از دست دادن اشتها

- کاهش وزن غیر قابل توضیح

در صورت بارداری یا شیردهی و داشتن علائم بالا حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

چگونه علت انواع درد شکم تشخیص داده می شود؟

تشخیص علت انواع درد شکم از طریق یک سری آزمایشات، امکان پذیر است. قبل از تجویز آزمایشات، پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. این کار شامل فشار دادن آرام قسمت های مختلف شکم به داخل، برای بررسی میزان تورم و درد ناشی از آن است. این اطلاعات همراه با بررسی شدت درد و محل قرارگیری آن در داخل شکم، به پزشک شما کمک می‌کند تا آزمایش های لازم را دستور دهد. آزمایشات تصویربرداری مانند اسکن MRI، سونوگرافی و اشعه X برای مشاهده جزئیات اعضای بدن، بافت ها و سایر ساختارها درون شکم استفاده می‌شود. این آزمایشات می‌ تواند به تشخیص تومورها، شکستگی ها، پارگی و التهاب کمک کند. تست های دیگر شامل:

- کولونوسکوپی (بررسی داخل روده کوچک و بزرگ)

- آندوسکوپی (برای تشخیص التهاب و ناهنجاری های مری و معده)

GI - فوقانی (آزمایش ویژه ای با اشعه X که از رنگ کنتراست برای بررسی وجود رشد، زخم، التهاب، انسداد و سایر ناهنجاری ها در معده استفاده می‌کند)

نمونه های خون، ادرار و مدفوع نیز ممکن است جمع آوری شود تا به دنبال شواهدی از عفونت های باکتریایی، ویروسی و انگلی باشند.

چگونه می توان از بروز درد شکم پیشگیری کرد؟

همیشه امکان پیشگیری از بروز درد شکم وجود ندارد و همه اشکال درد شکم قابل پیشگیری نیستند. با این حال، با انجام موارد زیر می‌توانید خطر ابتلا به درد شکم را به حداقل برسانید:

- یک رژیم غذایی سالم بخورید.

- رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات، که فیبر زیادی دارد بخورید.

- به طور مکرر آب بنوشید.

- به طور منظم ورزش کن.

- وعده های غذایی کمتری بخورید.

- به جای 3 وعده غذایی معمول، سعی کنید 5 تا 6 وعده غذایی کوچک روزانه میل کنید.

- از مصرف کافئین و الکل خودداری کنید یا آن را کاهش دهید.

- از خوردن غذاهایی که در گذشته برای شما مشکل ایجاد کرده اند خودداری کنید.

- روش هایی را برای کاهش استرس پیدا کنید.

اگر یک اختلال روده مانند بیماری کرون دارید، از رژیم غذایی که دکتر به شما داده است پیروی کنید تا ناراحتی را به حداقل برسانید. اگر GERD دارید، دو ساعت بعد از غذا خوردن بخوابید. دراز کشیدن خیلی زود بعد از غذا ممکن است باعث سوزش سر دل و درد شکم شود. سوء هاضمه معمولاً بعد از خوردن غذا اتفاق می‌افتد. معده شما هنگام غذا خوردن اسید تولید می‌کند. این اسید می‌تواند مری، معده یا روده شما را تحریک کند. بیشتر دلایل درد معده و سوء هاضمه جدی نیستند و نیازی به مراقبت پزشکی ندارند. ناراحتی معده خفیف معمولاً در خانه با داروهای بدون نسخه (OTC) قابل درمان است. اما اگر درد شما متوسط ​​یا شدید است، باید با پزشک خود صحبت کنید. علائم شما می‌تواند نشانه بیماری جدی باشد. اگر فکر می‌کنید آلرژی غذایی دارید، باید از غذاهای خاصی اجتناب کنید.