شاید این سوال برایتان پیش بیاید که محصولات تراریخته چیست؟ تراریخته محصولات یا گیاهان یا حیوانات تغییر یافته به لحاظ ژنتیکی اطلاق می شود که اغلب به منظور بهبود یا معرفی ویژگی جدید انجام می شود. در نقطه مقابل محصولات غیر تراریخته به محصولاتی می گویند که روند کاشت، داشت و یا برداشت آن ها کاملا طبیعی است و هیچ دستکاری و تغییرات در آن انجام نشده است. اگر بخواهیم به صورت صحیح و دقیقاً بگوییم که محصولات تراریخته چیست باید بگوییم محصولات دستکاری شده ژنتیکی می باشند تا صفت جدیدی در آنها بوجود بیاید که قبلا در آنها وجود نداشته است؛ به عبارت دقیق تر محصولاتی که با وارد کردن ژن های انسان و حیوانات درون بذرهای کشاورزی تولید می شوند را محصولات دستکاری شده ژنتیکی یا محصولات تراریخته می نامیم.

جدا کردن ژن تولید کننده سم از باکتری و انتقال آن به ذرت یا سویا، تا این محصولات از خودشان سم را تولید کرده و دچار آفت‌زدگی نشوند، یک مثال بارز برای محصولات تراریخته است که مردم استفاده می کنند. تراریختگی حرف آنچنان جدیدی نیست و طبیعت همواره شاهد نمودهایی از آن در شاخه های متنوع و  مختلف بوده است.

به عنوان مثال گندم نانی که امروزه استفاده می‌شود حاصل تجمع ژنوم سه گونه بوده است و یا اینکه پنبه زراعی حاصل تجمع ژنوم دو گونه بوده که مثال‌هایی از این دست به وفور وجود دارد. خانم اورسین می‌گوید: «برای تولید محصولات تراریخته در ابتدا باید بدانید به چه صفات تازه‌ای نیاز دارید و سپس به دنبال موجودات زنده‌ای بگردید که در حال‌حاضر دارای آن صفات هستند، کمی هم باید خوش‌شانس باشید» او کارش در این زمینه را با کشف یک باکتری دارای ژن مقاوم به گلیفوسات -یکی از قوی‌ترین علف‌کش‌ها- در اطراف کارخانه مانسنتو و تولید گیاهانی دارای این صفت شروع کرده است  و بعد از آن مرحله برای کشف ژن تولید اسیدهای چرب، صدها گیاه و قارچ را مورد بررسی قرار داده تا در نهایت آنزیم مورد نیاز برای تولید این اسیدهای چرب را در گل پامچال و کپک نوروسپورا یافته است.

علاوه بر این آزمون‌های متعددی روی گیاه سویا انجام شده است تا صفات باارزش و مؤثر این گیاه شناخته شوند و ثابت شود که میتوان به صورت مفید از آن استفاده کرد. محققان مانسنتو موفق شده‌اند، فناوری‌های متعددی را برای کوتاه‌کردن زمان این آزمون‌ها و نتیجه‌دهی بهتر آن ها ابداع کنند.

کدامیک از محصولات تراریخته در بازار ایران موجود است؟

جدیدا رسانه اینگونه بازگو میکنند که در ایران هیچ گونه محصول تراریخته یا با تغییرات ژنتیکی موجود نیست! که این جمله نشان دهنده عدم آگاهی یا انکاراین امر (به هر دلیلی) می باشد. طی چند سال گذشته اطلاع‌رسانی‌های زیادی در این مورد صورت گرفته، در ضمن آگاهی مردم در مورد سبک زندگی افزایش یافته و مردم بیشتر از همیشه نگران خطرات این نوع محصولات برای سلامت فردی خودشان، محیط زیست، منابع طبیعی و ذخایر ژنتیکی می باشند. شاید بخواهید بدانید کدامیک از محصولات  تراریخته در بازار ایران موجود است؟ باید بدانید که 20 سال است که واردات محصولات تراریخته در ایران در حال انجام است بدون اینکه هیچ نوع اطلاع رسانی صحیح به مردم انجام شود و این محصولات کم کم جایگاه خود را در سبد غذایی مردم ایران محکم تر می کنند و جایگزین محصولات غیرتراریخته می شوند.

باید این را بدانید که فقط واردات دانه های روغنی دستکاری شده ژنتیکی کلزا، سویا و ذرت در طی این چند سال  قانونی بوده و این دانه ها حتی مجوز کشت در ایران را ندارند مگر درخاص موارد تحقیقاتی. اولین محصول تولید شده تراریخته در کشور عزیزمان ایران نوعی برنج مقاوم در برابر کرم ساقه‌خوار برنج می باشد که جایگاه ویژه ای بین محصولات تراریخته پیدا کرده است. جال است بدانید کشورهایی که محصولات تراریخته را تولید می کنندف به هیچ عنوان در کشور خودشان از آن محصول استفاده نمی‌کنند و فقط صادر کننده آن هستند. در اروپا مردم حق استفاده از محصولات تراریخته را ندارند.

اولین محصولات تراریخته ی ایران

برنج طارم مولایی که جدیدا اولین محصول تراریخته یا تغییر یافته ژنتیکی ایران است، این نوع برنج در خاورمیانه و در ایران جزو محصولات کشاورزی پرطرفدار محسوب می شود که یک نوع پروتئیین خاص در برگ و ساقه این برنج وجود دارد که بخاطر تغییرات ژنتیکی،  باعث دفع کرم ساقه خوار و دیگر آفات پروانه ای موجود در مزرعه می شود. این پروتئین خاص باعث می شود مصرف سموم کشاورزی کاهش پیدا کرده. تولید این برنج از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده و نیازی به سم پاشی متداول شالیزار نیست. سازمان جهاد کشاورزی از فواید بی نهایت کشت این نوع برنج تراریخته می گوید، از طرفی دیگر سازمان حفاظت محیط زیست در مورد معایب آن برای حیات وحش میگوید اما با این حال طبق گفته وزرات بهداشت و انجام آزمایش های علمی مصرف این محصول هیچ ضرری برای انسان ندارد.

اما مشکل اینجا است که این مسئولین تمام تلاش خودشان را می کنند تا به هر دلیلی کشت بی رویه این محصول برنج در شالیزارهای شمال کشور ایران انجام شود و بر تولید آن اصرار دارند. این محصول به خاطر سکوت رسانه ای چند سال پیش، متاسفانه جای خود را در سفره های مردم ایران باز کرده است اما الان مردم به صورت تدریجی از عوارض این نوع محصولات بر انسان و محیط زیست آگاه تر شده اند و تلاش می‌کنند تا در برابر این محصولات مقاومت نشان داده و به سلامتی خود بیشتر اهمیت بدهند.

فواید محصولات تراریخته

فواید محصولات تراریخته عبارتند از:

محافظت از محیط در برابر سموم: به دلیل اینکه محصولات تراریخته نیاز کمتری به سم پاشی از طریق مواد شیمیایی دارند همین موضوع موجب محافظت محیط در برابر سمپاشی و آفت‌کش‌ها می‌شوند.
ماندگاری بیشتر محصولات: با تغییرات در ساختار ژنتیکی این محصولات، بدون نیاز به ماده اضافه‌ای مانند مواد نگهدارند، این محصولات مدت زمان بیشتری با کیفیت باقی می‌مانند و خراب نمی شوند.

جنگل زدایی کمتر: با افزایش جمعیت کل دنیا، نیاز به تخریب جنگل‌ها بیشتر می‌شود اما در صورتی که غذای کافی برای این جمعیت فراهم شود نیازی به جنگل زدایی نیست و به جنگل و محیط زیست آسیبی نمی رساند.

کاهش قیمت غذا: اگر تولید این محصولات تراریخته زیاد شود قیمت آن‌ها کاهش می‌یابدو مردم بیشتر می توانند بخرند.

تولید محصولات جدید: با دستکاری ژنتیکی محصولاتی به دست می‌آید که می‌توانند در هر محیطی و در هم آب و هوا و شرایطی رشد کنند. مثلاً تولید گوجه فرنگی در زمین نمکی

مقاومت در برابر حشرات: این محصولات به دلیل مقاومت در برابر حشرات نیاز کمتری به حشره کش‌ها دارند و در این صورت زمین سموم کمتری دریافت میکند و در نتیجه، آسیب کمتری به محیط زیست وارد می شود.

مضرات محصولات تراریخته

مضرات محصولات تراریخته عبارتند از:

واکنش های آلرژیک: همانطور که گفتیم، دستکاری ژنتیکی موجب ایجاد پروتئین‌هایی خاص در گیاه یا جانورو یا محصول جدید می‌شود که ممکن است برای بدن مردم به عنوان عامل بیگانه شناخته بشود و موجب ایجاد واکنش های مختلف آلرژیک بشود.

متضرر برای محیط زیست: بقایای این جانداران یا محصولات برای محیط زیست نامناسب است و موجب آسیب رسانی به محیط زیست می شود و تا مدت‌های زیادی به صورت پنهانی در طبیعت باقی می‌ماند.

کاهش تنوع زیستی: تغییرات ژنتیکی موجود در این محصولات تراریخته باعث آسیب به برخی ارگانیسم‌ها (مانند آفات و حشرات) در اکوسیستم آنها می‌شود و به تنوع زیستی آنها آسیب می رساند.

کاهش کارایی آنتی بیوتیک‌ها: به دلیل تغییرات ژنتیکی موجود در این محصولات و یا گیاهان، این محصولات به انواع  ویروس‌ها و باکتری‌ها مقاوم می‌شوند و خاصیت آنتی بیوتیکی خود را در بدن اعمال می‌کنند و از کارایی آنتی بیوتیک‌های دارویی می‌کاهند و این موجب می شود دیگر آنتی بیوتیک های تاثیر بسزایی نگذارد.

طعم غیر متداول: به دلیل تغییر در ساختار این محصولات، طعم متفاوتی خواهند داشت و شاید این طعم به نظر بعضی ها خوب نباشد و ناخوشایند باشد.

مشکلات محصولات تراریخته

از مشکلات محصولات تراریخته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد

تعداد زیادی از دستکاری های ژنتیکی به دلایل مختلفی مثل تأثیر متقابل ژن جدید و ژن‌های میزبان می‌تواند به تغییرات غیرقابل پیشبینی منجر شوند.

نتیجه بسیاری از تغییرات ژنتیکی آرام آرام در طولانی مدت و به صورت تدریجی  آشکار می‌شوند. بررسی علمی تغییرات ژنتیک در کوتاه مدت و خیلی سریع تقریباً ناممکن است. به همین دلیل پژوهش و آزمایشی دربارهٔ بسیاری از بیماری‌های متابولیک، سرطانی مردم و ایمنی بسیار سخت است و مدت زمان زیادی طول می کشد..

ژن‌های تغییر یافته می‌توانند به روش‌های گوناگون با ژن‌های دیگر گیاهان، میکروب‌ها و جانوران قاطی شوند و ژن جدیدی را بوجود آورند که دارای ویژگی های خاص نیز هست.

معمولا اکثر پژوهش‌ها دربارهٔ محصولات تراریخته روی سلول یا حیوان آزمایشگاهی انجام می‌شود و بررسی عوارض مصرف آن در انسان بسیار محدود یا مشکل است. در اغلب این مطالعات نمی‌توان مطمئن بود که باید به دنبال چه عوارضی گشت و باید انتظار هرچیزی را داشت.

تشخیص محصولات تراریخته

با توجه به اینکه در چند سال اخیر مردم بدون آگاهی از محصولات تراریخته یا تغییر یافته ژنتیکی استفاده می کردند، امروزه به دلیل افزایش سطح آگاهی مردم و خبررسانی رسانه ها دولت تصمیم گرفته است که هر محصولی که در زن آن دستکاری شده و به اصطلاح تراریخته است را بر روی جعبه ان ذکر کند. پس اگر جز خانواده هایی هستید که از موارد: برنج، ذرت، گندم، کلزا، سویا، سیب زمینی، آفتاب گردان و انواع روغن های خوراکی خیلی استفاده میکنید، برای محافظت از سلامتی خودتان هم که شده، پیش از خرید اینگونه مواد خوراکی حتما روی بسته بندی ان را چک کنید که تراریخته نباشد تا از آسیب ها و عوارض احتمالی ان در امان بمانید.