اسکیزوفرنی نوعی اختلال روانی جدی و شدید است که در آن افراد واقعیت را غیرطبیعی تفسیر می‌کنند. اسکیزوفرنی ترکیبی از توهم، هذیان و تفکر و رفتار به شدت مختل شده است که عملکرد روزمره را به هم می‌زند و می‌تواند ناتوان کننده باشد. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به درمان مادام العمر دارند. درمان اولیه ممکن است به کنترل علائم قبل از بروز عوارض شدید و بهبود دورنمای بلند مدت این اختلال کمک کند.

علائم اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی طیف وسیعی از مشکلات در رابطه با تفکر (شناخت)، رفتار و احساسات را درگیر می‌کند. علائم اسکیزوفرنی و نشانه های آن ممکن است متفاوت باشد، اما معمولاً شامل توهم، هذیان، سخنان بی نظم و انعکاس یک اختلال توانایی در عملکرد است. علائم اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- هذیان. در واقع باورهای دروغینی است که بر واقعیت پایه گذاری نشده است. به عنوان مثال، شما فکر می‌کنید که آسیب دیده اید یا مورد آزار و اذیت قرار گرفته اید. حرکات یا اظهار نظرهای خاص مربوط به شما است. شما توانایی و شهرت استثنایی دارید. شخص دیگری عاشق شماست. یا یک فاجعه بزرگ در حال رخ دادن است. هذیان در بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی رخ می دهد.

- توهم. این مورد معمولاً شامل دیدن یا شنیدن چیزهایی است که وجود ندارند. با این حال برای فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، توهم یک تجربه عادی است. توهم می تواند مربوط به هر یک از حواس باشد، اما شنیدن صداها شایع ترین توهم است.

- تفکر (سخنان) بی نظم. تفکر بی نظم از سخنان بی نظم استنباط می‌شود. در این شرایط، ارتباط موثر می‌تواند مختل شود و پاسخ به سؤالات ممکن است جزئی یا کاملاً نامربوط باشد. در یک فرد سالم، به ندرت سخنان ممکن است شامل جمع کردن کلمات بی معنی باشد که قابل درک نیستند.

- رفتار حرکتی بسیار نامنظم یا غیر طبیعی. این مورد ممکن است از جهات مختلفی از نادانی کودکانه تا تحریکات غیرقابل پیش بینی را نشان دهد. از آنجایی که رفتار فرد بیمار روی یک هدف متمرکز نیست، بنابراین انجام کارها دشوار است. رفتار می‌تواند شامل مقاومت در برابر دستورالعمل ها، وضعیت نامناسب یا عجیب و غریب، عدم پاسخ کامل یا حرکتی بی فایده و بیش از حد باشد.

- علائم منفی. این مورد به کاهش یا عدم توانایی عملکرد طبیعی اشاره دارد. به عنوان مثال، فرد ممکن است از بهداشت شخصی چشم پوشی کند و یا به نظر می‌رسد فاقد احساسات باشد (ارتباط چشمی برقرار نمی‌کند، صورت خود را تغییر نمی‌دهد یا به صورت یکنواخت صحبت می‌کند) همچنین ممکن است فرد علاقه خود را نسبت به فعالیت های روزمره از دست بدهد، از نظر اجتماعی عقب نشینی کند یا توانایی تجربه لذت را نداشته باشد.

علائم اسکیزوفرنی با گذشت زمان و یا با بدتر شدن شرایط می‌تواند از نظر نوع و شدت متفاوت باشد. حتی بعضی از علائم ممکن است همیشه وجود داشته باشد. در مردان، علائم اسکیزوفرنی معمولاً از اوایل تا اواسط دهه 20 شروع می‌شود. در زنان، علائم معمولاً از اواخر دهه 20 شروع می‌شود. تشخیص بیماری اسکیزوفرنی برای کودکان و افراد بالای 45 سال بسیار نادر است.

علائم اسکیزوفرنی در نوجوانان مشابه بزرگسالان است، اما تشخیص بیماری ممکن است دشوارتر باشد. زیرا برخی از علائم اولیه اسکیزوفرنی در نوجوانان برای رشد معمولی در سال های اولیه نوجوانی رایج هستند، مانند:

- دوری گزینی از دوستان و خانواده

- افت عملکرد در مدرسه

- مشکل خواب

- روحیه تحریک پذیر یا افسرده

- نبود انگیزه

همچنین، مصرف مواد مخدر تفریحی مانند ماری جوانا، متامفتامین یا LSD، گاهی اوقات می‌تواند باعث علائم و نشانه های مشابه با اسکیزوفرنی شود. در مقایسه با علائم اسکیزوفرنی در بزرگسالان، نوجوانان ممکن است:

- کمتر هذیان داشته باشند

- بیشتر احتمال دارد توهم بینایی داشته باشند

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی اغلب فاقد آگاهی از این مساله هستند که مشکلات آن ها ناشی از یک اختلال روانی است و نیاز به مراقبت پزشکی دارد. بنابراین اغلب کمک به آن ها از سوی خانواده یا دوستان ممکن می‌شود. افکار و رفتار خودکشی در بین افراد مبتلا به اسکیزوفرنی رایج است. اگر شما یک عزیز دارید که در معرض خطر اقدام به خودکشی است، حتما برای کمک به او اقدام کنید.

بیشتر بخوانید: هر آنچه که باید در مورد بیماری لوپوس، این بیماری شایع در خانم ها بدانید!

علل اسکیزوفرنی

هنوز علل اسکیزوفرنی به طور کامل مشخص نیست؛ اما محققان معتقدند که ترکیبی از ژنتیک، ساختار شیمیایی مغز و محیط به پیشرفت این اختلال کمک می‌کند. مشکلاتی که در برخی از ساختارهای شیمیایی مغز طبیعی وجود دارد، از جمله انتقال دهنده های عصبی به نام های دوپامین و گلوتامات، ممکن است در اسکیزوفرنی نقش داشته باشد. مطالعات عصبی نشانگر تفاوت در ساختار مغز و سیستم عصبی مرکزی مبتلایان به اسکیزوفرنی است. در حالی که محققان از اهمیت این تغییرات مطمئن نیستند، آن ها نشان می‌دهند که اسکیزوفرنی یک بیماری مغزی است.

فاکتورهای خطر اسکیزوفرنی

اگرچه علت دقیق بیماری اسکیزوفرنی مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد برخی از فاکتورهای خطر اسکیزوفرنی، ایجاد یا تحریک آن را افزایش می‌دهند، از جمله:

- داشتن سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی

- برخی از عوارض بارداری و زایمان، مانند سوء تغذیه یا قرار گرفتن در معرض سموم یا ویروس ها که ممکن است بر تکامل مغز تأثیر بگذارد.

- مصرف داروهای محرک ذهن (روانگردان ها) در دوران نوجوانی و بزرگسالی

عوارض اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی که بدون درمان باقی مانده است، می‌تواند منجر به مشکلات شدیدی شود که بر هر حوزه زندگی فرد تأثیر می‌گذارد. عوارض اسکیزوفرنی یا موارد در ارتباط با آن، عبارتند از:

- خودکشی، تلاش برای خودکشی و افکار خودکشی

- اختلالات اضطرابی و اختلال وسواس فکری (OCD)

- افسردگی

- سوء مصرف الکل یا سایر مواد مخدر از جمله نیکوتین

- عدم توانایی کار یا حضور در مدرسه

- مشکلات مالی و بی خانمانی

- انزوای اجتماعی

- مشکلات بهداشتی و پزشکی

- قربانی شدن

- رفتار پرخاشگرانه، اگرچه رایج نیست

پیشگیری از اسکیزوفرنی

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از اسکیزوفرنی وجود ندارد، اما رعایت دنبال کردن یک برنامه درمانی می‌تواند به جلوگیری از عود یا بدتر شدن علائم کمک کند. علاوه بر این، محققان امیدوارند که کسب اطلاعات بیشتر در مورد فاکتورهای خطر ابتلا به اسکیزوفرنی ممکن است منجر به تشخیص و درمان زودتر و سریعتر شود.

تشخیص اسکیزوفرنی

تشخیص اسکیزوفرنی مستلزم رد سایر اختلالات سلامت روان و تعیین اینکه علائم ناشی از سوء مصرف مواد مخدر، داروها یا وضعیت پزشکی نیست؛ است. نحوه تشخیص اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- معاینه بدنی. این ممکن است برای کمک به رد کردن سایر مشکلاتی که می‌توانند باعث ایجاد علائم و بررسی عوارض جانبی آن شوند، انجام شود.

- آزمایش ها و غربالگری ها. این ها ممکن است شامل آزمایشاتی باشد که به رد شرایط با علائم مشابه و غربالگری در مورد مصرف الکل و مواد مخدر کمک می‌کند. پزشک همچنین ممکن است درخواست تصویربرداری مانند MRI یا سی تی اسکن را دهد.

- ارزیابی روانپزشکی. پزشک یا متخصص بهداشت روان وضعیت ذهنی را با مشاهده ظاهر و رفتار و سؤال درباره افکار، خلق و خو، هذیان، توهم، استفاده از مواد مخدر و پتانسیل خشونت یا خودکشی بررسی می‌کنند. این همچنین شامل بحث در مورد سابقه خانوادگی و شخصی است.

- معیارهای تشخیصی بیماری اسکیزوفرنی. پزشک یا متخصص بهداشت روان ممکن است از معیارهای موجود در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است، استفاده کند.

بیشتر بخوانید: افسردگی، اختلال روانی رایج روزگار کنونی

درمان اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی حتی اگر علائم فروکش کرد، نیاز به درمان مادام العمر دارد. درمان با داروها و روان درمانی می تواند به مدیریت شرایط کمک کند. در بعضی موارد، ممکن است بستری شدن در بیمارستان لازم باشد. روانپزشکی که در معالجه اسکیزوفرنی تجربه دارد، معمولاً درمان را هدایت می‌کند. تیم درمانی ممکن است شامل یک روانشناس، مددکار اجتماعی، پرستار روانپزشکی و احتمالاً یک مدیر پرونده جهت هماهنگی مراقبت ها باشد. رویکرد کامل تیمی ممکن است در کلینیک هایی با تخصص در درمان اسکیزوفرنی در دسترس باشد.

داروها

داروها سنگ بنای درمان اسکیزوفرنی هستند و داروهای ضد روان پریشی رایج ترین داروهایی هستند که تجویز می‌شوند. تصور می‌شود آن ها با تحت تأثیر قرار دادن انتقال دهنده عصبی دوپامین، علائم را کنترل می کنند. هدف از درمان با داروهای ضد روان پریشی، مدیریت مؤثر علائم در کمترین دوز ممکن است. روانپزشک ممکن است برای رسیدن به نتیجه مطلوب، در طول زمان تجویز داروهای مختلف، دوزهای مختلف یا ترکیباتی جدید را امتحان کند. سایر داروها نیز ممکن است به شما کمک کنند، مانند داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب. بهبود علائم ممکن است چندین هفته طول بکشد. از آنجایی که داروهای اسکیزوفرنی می توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است تمایلی به مصرف آن ها نداشته باشند. تمایل به همکاری با روند درمان، ممکن است بر انتخاب دارو تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، کسی که به طور مداوم در برابر مصرف دارو مقاومت می‌کند؛ ممکن است به جای مصرف یک قرص، نیاز به تزریق داشته باشد. در مورد فواید و عوارض جانبی هر دارویی که تجویز شده است، از پزشک خود سؤال کنید.

داروهای ضد روان پریشی نسل اول

داروهای ضد روان پریشی نسل اول، دارای عوارض جانبی عصبی مکرر و بالقوه قابل توجه هستند، از جمله احتمال بروز یک اختلال حرکتی (دیسکینزی تاردیو) که ممکن است برگشت پذیر نباشد. این داروها اغلب ارزانتر از داروهای نسل دوم هستند و برای درمان طولانی مدت می‌توانند مورد توجه باشند.

داروهای ضد روان پریشی نسل دوم

به طور کلی، داروهای نسل دوم و جدید، بیشتر ترجیح داده می‌شوند. زیرا در مقایسه با داروهای ضد روان پریشی نسل اول خطر کمتری در مورد عوارض جانبی جدی دارند.

داروهای ضد روان پریشی تزریقی بلند اثر

برخی از داروهای ضد روان پریشی ممکن است به صورت عضلانی یا زیر جلدی تزریق شوند. معمولاً بسته به دارو، هر دو تا چهار هفته یک بار تجویز می‌شوند. در مورد اطلاعات بیشتر درباره داروهای تزریقی از پزشک خود سؤال کنید.

مداخلات روانشناختی

پس از تسکین روان پریشی، علاوه بر ادامه دارو، مداخلات روانشناختی و اجتماعی نیز مهم هستند. این ها شامل موارد زیر است:

- درمان فردی. روان درمانی ممکن است به عادی سازی الگوهای تفکر کمک کند. همچنین، یادگیری مقابله با استرس و شناسایی علائم هشدار دهنده اولیه عود، می‌تواند به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کند تا بیماری خود را مدیریت کنند.

- آموزش مهارت های اجتماعی. این مورد متمرکز بر بهبود ارتباطات و تعاملات اجتماعی و بهبود توانایی شرکت در فعالیت های روزانه است.

- خانواده درمانی. این مورد به خانواده هایی که با اسکیزوفرنی برخورد می‌کنند، پشتیبانی و آموزش می دهد.

- توانبخشی شغلی و اشتغال حمایت شده. این مورد متمرکز بر کمک به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی برای آماده سازی، یافتن و حفظ شغل است.

بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی نیاز به نوعی حمایت روزانه برای زندگی دارند. بسیاری از جوامع برنامه هایی برای کمک به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در تامین مشاغل، مسکن، گروه های خودیاری و شرایط بحرانی دارند. یک مدیر پرونده یا شخصی که در تیم درمانی است می‌تواند به یافتن منابع کمک کند. با درمان مناسب، بیشتر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی می‌توانند بیماری خود را مدیریت کنند.

بستری شدن در بیمارستان

در دوره های بحرانی یا زمان بروز علائم شدید، بستری شدن در بیمارستان ممکن است برای اطمینان از ایمنی فرد، تغذیه مناسب، خواب کافی و بهداشت عمومی او ضروری باشد.

درمان با ضربه الکتریکی تشنج ‌آور یا درمان با الکتروشوک (ECT)

برای بزرگسالان مبتلا به اسکیزوفرنی که به درمان دارویی پاسخ نمی‌دهند، ممکن است روش درمانی ضربه الکتریکی تشنج ‌آور یا درمان با الکتروشوک (ECT) در نظر گرفته شود. ECT ممکن است برای کسی که افسردگی دارد نیز مفید باشد.