طب سنتی چیست؟

براساس تعاریفی که وجود دارد در حقیقت طب سنتی یک نوع دانش، مهارت و عملکرد است که بر اساس تئوری، عقاید و تجربیات بومی فرهنگ های مختلف اطلاق می شود و هدف اصلی آن حفظ سلامتی، پیشگیری، تشخیص، بهبود و درمان بیماری های جسمی و روحی می باشد. این علم در بسیاری از کشورها با اصطلاح طب جایگزین یا مکمل شناخته می ‌شود و این در حالی است که در برخی کشورها طب مکمل یا جایگزین تا حدودی تعریف متفاوتی دارد و به مجموعه گسترده از اقدامات مراقبتی و بهداشتی اطلاق می گردد که لزوما ممکن است جزوی از سنت خود آن جامعه نبوده و هنوز با سیستم مراقبت سلامت آن ادغام نشده باشند.

مقایسه طب سنتی و جدید

در دنیای این روز ها همه ی ما به داروهای شیمیایی بسیار وابسته شده ایم و این موضوع غیر قابل انکار است. به واسطه مضرات داروهای شیمیایی، دغدغه های جدی بین بیشتر اکثریت افراد جامعه رواچ پیدا کرده است. به همین خاطر بعضی ها ترجیح شان این است که برای درمان بیماری های خود از طب های فشاری، سوزنی و سنتی یا گیاهی کمک بگیرند و اتفاقا با مشاهده آثار مثبت، به دیگران توصیه می کنند از این روش ها برای حل مشکل خود بهره ببرند.

طی سال های اخیر مهم ترین دلیل محکمه پسند جهت توسعه و رواج بنیادی طب سنتی بهره گیری از روش های خوب، ایمن و دارای توجیه اقتصادی است. به همین خاطر، بیانیه ای در زمینه طب سنتی انتشار یافت که طی آن طب سنتی را چنین معرفی می کند: طب سنتی، مجموعه از تمامی علوم نظری و عملی است که در تشخیص طبی، پیشگیری و درمان بیماری های جسمی، ذهنی یا ناهنجاری های اجتماعی به کار برده می شود و به صورت گفتاری یا نوشتاری از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد. یکی از متخصصین طب سنتی در مورد اهمیت و جایگاه این طب در ایران می گوید: طب سنتی با قدمت چند هزار ساله یک مکتب پزشکی تما عیار است که نگرش کلان و بنیادینی نسبت به بدن و سلامت دارد، به گونه ای که نسبت به حفظ سلامت و درمان انسان ها به شیوه طبیعی با استفاده از روش های ارزان قیمت و کم عارضه عمل می کند. پایه و اساس داروها در طب سنتی گیاهان، کانی ها و مواد طبیعی یا ترکیبی از آن هاست، اما داروها در پزشکی جدید عمدتا شیمیایی هستند.

با استفاده از این طب، افراد می توانند از ابتلا به بیماری ها جلوگیری به عمل آورند. این طب به ما کمک می کند سبک زندگی خودمان را به تناسب با وضعیت اقلیم، سن، مزاج و سایر عوامل موثر تنظیم کنیم. این طب اعتقاد دارد چون انسان جزئی از طبیعت است؛ بنابراین نجوم و روزهای ماه هر کدام بر سلامت و زندگی ما موثرند.

بیشتر بخوانید: زنجبیل، ریشه ای پرخاصیت و معجزه گر

داروهای شیمیایی یا گیاهی

در مورد استفاده داروهای شیمیایی و گیاهی باید گفت در صورتی که فردی با بیماری خاص یا خطرناکی مثل دیابت، فشار خون یا اعصاب و روان مواجه و سال ها در حال مصرف داروهای شیمیایی باشد، طبیعتا زمانی که به پزشک ماهری در حوزه طب سنتی مراجعه کند، مصرف دارو را قطع نمی کند، چون بیماری فرد با کمک داروها تحت کنترل بوده است. طب سنتی نیز درمانش را با کمک اصلاح سبک زندگی، مزاج شناسی و داروهای طبیعی (در طب سنتی داروها هم با منشأ گیاهی و هم حیوانی استفاده می شوند) شروع می کند که عموما تداخلی با داروهای شیمیایی فرد ندارند. چه بسا متخصصان طب سنتی با فرستادن بیمار به پزشکان طب رایج از آنها مشورت خواسته اند و نسبت به درمان بیماری با کمک داروهای شیمیایی در کنار داروهای گیاهی دست به اقداماتی زده اند.

اگر بخواهیم مقایسه ای کوتاه بین طب سنتی و طب جدید داشته باشیم باید بگوییم که:

1- طب سنتی قدمت چندین هزار ساله دارد، گاها آمار تا 6000 سال را به استناد یافته های شهر سوخته گزارش کرده اند. طب جدید یا کلاسیک، سابقه نهایت قدمتی که دارد 400 سال است.

2- به خاطر اعتبار پیشینه ی کهن، روش های درمانی در طب سنتی، مورد آزمون قرار گرفته اند، اما در پزشکی کلاسیک مدام در حال تغییر و دگرگونی می باشند.

3- طب سنتی علمی به تمام بدن نظر دارد و بسیار کلی نگر است. تمام بخش های بدن را مرتبط با هم می داند و در درمان تلاش می کند که کل بدن به عنوان یک واحد به سلامتی دست یابد، اما طب جدید جزییات را برانداز می کند، اگر قسمتی از بدن بیمار شود، سعی در بهبود همان جزء دارد. یکی ازدلایل گرایش ها و تخصص های گوناگون در طب جدید نیز همین مورد است.

4- در طب سنتی گیاهان، کانی ها و مواد طبیعی یا ترکیبی از آن ها پایه ی داروهاست، اما داروها در پزشکی جدید تماما شیمیایی اند.

5- در پزشکی جدید، مزاج و طبیعت جایگاهی ندارد اما از بارز ترین پایه های معاینه ی بالینی، تجویز دارو و نسخه پیچی در طب سنتی توجه به مزاج و طبیعت فرد است.

6- در طب سنتی انواع و اقسام مختلف جراحی انجام می گرفته است و پزشکی جدید در زمینه ی پیوندها و جراحی ها پیشرفت های بسیار فوق العاده ای کرده است.

7- طب سنتی تایید کننده ی شریعت و مذهب است، به گونه ای که بر اساس تعلیمات قرآن کریم، سنن نبوی و فرموده های امامان شیعه تدوین شده است.

8- در طب سنتی، پیشگیری جایگاه بسیار بالایی دارد و آخرین راه را دارو و درمان می دانند اما در طب نوین از همان مرتبه ی اول به سراغ داروهای شیمیایی می روند که این اصلا خوب نیست.

طب سنتی ایرانی

همانطور که اغلب می‌دانیم طب سنتی ایرانی قدمت زیادی دارد و گونه ای از پزشکی جایگزین است که مطابق اخلاط چهارگانه رفتار می کند. بعضی از محققان این باور را دارند که تلاش ‌ها برای احیای طب سنتی ایران در سال‌ های اخیر دو نگرش اصلی را به وجود آورده است:

- پزشکی مبتنی بر شواهد

- کلاه برداری

با وجود این که تعداد زیادی از دانشگاهیان از اندازه‌ گیری‌های علمی مبتنی بر شواهد بهره می برند، اما همچنان یک جریان شبه علمی در آکادمی‌ های مدرن ایران وجود دارد.

در اصول طب ایرانی حفظ سلامتی بر درمان در اولویت بوده و اصول صحیح سبک زندگی بر طبق شرایط هر فرد ارائه می شود؛ همان طور که بوعلی سینا در کتاب قانون می گوید: طب علمی است که به کمک آن احوال بدن انسان شناخته می ‌شود از جهت آنچه که موجب سلامتی و بیماری است تا صحت و سلامتی موجود را حفظ کند و در صورت از دست رفتن سلامتی آن را به بدن برگرداند. پس اولین وظیفه یک پزشک در طب ایرانی حفظ سلامت و تندرستی است.

همانطور که گفته شد طب سنتی ایرانی یک مکتب کلی نگر است، یعنی به جهت شناخت صحیح بیماری و ارائه درمان مناسب، سلامتی همه ی بخش ‌های بدن، ژنتیک، شرایط زندگی، ویژگی‌ های روحی، شرایط سنی، جغرافیایی و... را برای یافتن عامل برهم زننده تعادل و توازن جسمی در فرد بیمار در کنار یکدیگر مورد سنجش قرار می دهد. برای درمان بیماری در وهله اول سبک زندگی و به ویژه تغذیه فرد تصحیح شده و بعد از اصلاح سبک زندگی، درمان دارویی و اعمالی مثل ماساژ نیز از سایر اصول درمانی در طب ایرانی اند. دارو درمانی در این مکتب بر خلاف آن چیزی که بسیاری از مدعیان آن عمل می‌ کنند، بسیار محتاطانه صورت می‌ پذیرد، زکریای رازی درباره روش درمان این چنین می گوید: تاجایی که میتوانید با اصلاح تغذیه بیمار را درمان نمایید و داروها را به کار نبرید و تاجایی که میتوانید به کمک داروهای ساده بیمار را درمان کنید و از داروهای ترکیبی استفاده نکنید.

در نهایت با در نظر گرفتن افزایش استفاده از خدمات طب سنتی و مکمل در سراسر جهان و از طرفی استقبال بالای اقشار مختلف جامعه برای استفاده از طب سنتی ایرانی و پشتوانه قوی تاریخی و فرهنگی در این عرصه، به نظر می آید بهره‌ بردن از طب ایرانی در کنار طب نوین به شکل تلفیقی راهکاری صحیح در جهت ارتقاء سلامت جامعه باشد. در حال حاضر بسیاری از کشورها به اهمیت و نیاز حضور دیدگاه طب سنتی ایرانی تلفیقی در نظام طبی نوین و لزوم برنامه ‌ریزی برای گسترش آن پی برده ‌اند و تعداد مراکز آموزشی و درمانی طب تلفیقی در سراسر دنیا روز به روز در حال افزایش یافتن است. در کشور عزیزمان نیز آموزش و ترویج منطقی طب ایرانی به وسیله راه ‌اندازی دانشکده طب ایرانی و تربیت پزشکان و داروسازان عمومی به عنوان نیروهای متخصص در این زمینه آغاز شده و امیدواریم دیدگاه طب تلفیقی با حمایت و نظارت جامعه پزشکی به بهترین شکل ادامه یابد و بتواند نقش خود را در ارتقای سلامت جامعه به خوبی ایفا کند.

بیشتر بخوانید: دارچین، ادویه‌ای شگفت انگیز

طب سنتی چه بیماری هایی را درمان می کند؟

درمان بیماری های مختلف با طب سنتی به سادگی میتواند انجام شود. توصیه ما این است که این مقاله را تا انتها بخوانید تا متوجه شوید این عمل چگونه اتفاق می افتد. بیماری هایی که از طریق طب سنتی درمان می شوند به قرار زیر است:

طب سنتی و بر طرف کردن گرفتگی عروق قلب: این بیماری بستگی به مزاج خاصی ندارد و در افراد با هر طبعی امکان دارد اتفاق بیفتد، عامل این بیماری رسوب کردن مواد زائد در مویرگ های قلب است که این رسوبات معمولا حاصل مصرف روغن های صنعتی (روغنهای مصرفی موجود در بازار که بعنوان نباتی مایع و جامد عرضه می شود) می باشند البته به غیر از موارد مادر زادی – البته مواردی از قبیل کم تحرکی، چاقی و بیماری هایی مثل غلظت خون و دیابت می توانند مزید بر علت شوند. در این موارد که این اتفاق می افتد بیمار برای مدتی نباید روغن مصرف کند و به مصرف روزانه مخلوط پوره سیر و آبلیمو بپردازد. مصرف عرق کیالک درصورت بالا بودن فشار و دم کرده گل گاو زبان نیز توصیه می شود.

مشکل افتادگی دریچه های قلب و حل آن با کمک طب سنتی: این بیماری معمولا در افراد سودا و بلغمی مزاج ایجاد می شود در این افراد اخلاط غالب موجب ضعف عضلات قلب می شود و در نتیجه کارکرد درچه های قلب دچار اختلال خواهند شد البته به غیر از موارد مادرزادی. طب سنتی در این مورد با توجه به خلط غالب، دارو و رژیم غذایی در نظر می گیرد.

طب سنتی و درمان تپش قلب

اگر درگیر این بیماری هستید می توانید با پیدا کردن خلط غالب رژیم غذایی و دارویی جهت تعدیل آن به خود سلامت خود کمک کنید. به طور کلی داروهایی که برای درمان بیماری های قلبی عروقی مورد استفاده قرار می گیرند در طب نوین کاملاً کارا نیستند و این بیماری را به طور ریشه ای درمان نمی کنند. اما در طب سنتی با کمک گیاهان دارویی بی ضرر که مکانیسم ساده ای دارند این بیماری به طور کامل و ریشه ای درمان می شود.

رفلکس اسید معده با طب سنتی

دلیل اصلی در این مشکل معمولا ازدیاد خلط سودا در معده شخص است برای رفع این مشکل یک سری داروهای گیاهی وجود دارد که می توانید از آن ها برای رفع این بیماری بهره بگیرید.

نفخ معده و زخم معده یا روده: برای رفع این مشکل می توانید از عرق آویشن استفاده کرد.

و مواردی دیگر مثل دیسک کمر، تنگی کانال نخاع و کبد چرب نیز با داروهای سنتی قابل درمان هستند.

مزایا و معایب طب سنتی

از دلایل مهم انتخاب روش درمان بین طب سنتی و طب نوین، هزینه کمتر خدمات است و به همین دلیل این روش بر روش دیگر برتری دارد. در مطالعه دیگری نشان داده شد که بهره گیری از خدمات طب مکمل و جایگزین برای بیماران در کنار مراقبت های بهداشتی ارائه شده به وسیله پزشکان عمومی آموزش دیده در کاهش هزینه های درمان و مرگ و میر تاثیر گذار است. کاهش هزینه ها به دنبال تجویز داروی کمتر و کاهش مدت بستری در بیمارستان و همچنین عوارض بسیار کمی که داروهای گیاهی دارند می تواند بسیار در انتخاب این روش بسیار موثر باشد.

اما این طب نقاط ضعفی نیز دارد مثلا بسیاری از مردم به خاطر ارگانیک بودن داروهای گیاهی و استفاده رایج در بسیاری از نقاط دنیا، بر این باور هستند که این داروها ایمن و بی خطر هستند. اما مانند داروهای طب رایج، داروهای گیاهی نیز عوارضی دارند. این عوارض علل مختلفی چون مصرف بیش از حد، تداخل با داروهای طب رایج و واکنش های خود به خودی و غیرقابل پیش بینی مانند آلرژی.

مورد بعدی پایین بودن کیفیت است که در حقیقت استاندارد نبودن محصولات و تولیدات گیاهان دارویی ممکن است منجر به مشکلاتی در کیفیت آن شود. از جمله این مشکلات، تقلب، مواد اولیه نامشخص، جایگزینی یک گیاه به جای گیاه دیگر و ... است.

کاربرد ناصحیح گیاهان دارویی می تواند کشنده باشد. مثلا استفاده نابجا از کاواکاوا منجر به تخریب شدید کبد خواهد شد. همچنین داروهایی مثل جینکو که باعث بهبود جریان خون می شود، ممکن است خونریزی حین جراحی را افزایش دهد و یا نقص در اطلاعات و مصرف خودسرانه و بدون مشاوره و توصیه متخصص در کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه یافته، رایج بوده که اغلب به دلیل دسترسی آسان و قیمت کم این داروست.