اعتیاد، کلمه ایست نام آشنا که همه ی ما در زندگی یا به آن دچار شده ایم یا آنرا از تلویزیون و رادیو و شبکه های اجتماعی بارها و بارها شنیده ایم. اعتیاد یک الگوی رفتاری است و انواع مختلفی از اعتیاد وجود دارد که هم میتواند اعتیاد به چیزهای مثبت باشد و هم منفی. مثلا اعتیاد به کتاب خواندن، اعتیاد به آب خوردن، اعتیاد به زیاد صحبت کردن و زیاد استفاده کردن از تلفن همراه واعتیاد به مواد مخدر.

مواد مخدر و تاثیرات آن در زندگی انسان

کسی که به مواد مخدر اعتیاد دارد در جامعه دارای جایگاه اجتماعی و مقام والای انسانی نیست چون دیگران نمیتوانند به این افراد تکیه و اعتماد کنند و از طرفی سلامتشان تضمینی ندارد و ممکن است هر لحظه از پای در بیایند و همچنین سلامت ذهنیشان نیز مختل است! پس میتوان گفت با اعتیاد به مواد مخدر یک فرد هیچ کدام یک از ویژگی های یک انسان سالم را نداشته و به تبع آن موقعیتی در جامعه نیز نخواهد داشت.

مواد مخدر بلای خانمان سوز

همانطور که خودتان میدانید بدترین مدل اعتیاد همین اعتیاد به مواد مخدر است که خانمان سوز بوده و ویرانگر، ما نمیتوانیم به یکباره یک فرد معتاد را از فضای اعتیاد بیرون بکشیم چون او با این فضا اخت شده و به بیرون آمدن حنی فکر هم نمی کند علاوه بر مشکلات جسمی، مشکلات روحی فراوانی را با خود حمل میکند. پس می توان گفت دو بعد درگیر می شود و انسانی که گرفتار اعتیاد شود زندگی خود را خواهد باخت. این روزها در صفحه حوادث روزنامه ها و یا در فضاهای مجازی به وفور با عناوینی مواجه میشویم که تعجب برانگیز است به عنوان مثال میبینیم که (مردی همسر خود را کشت و او را تکه تکه کرد) وقتی وارد جزییات میشویم و تمام متن را می خوانیم میفهمیم که آن مرد معتاد بوده و متوهم، به طور آنی و لحظه ای دچار جنون شده و توانسته عزیزترین کس خود را به فجیع ترین وضع ممکن به قتل برساند.

حال میخواهیم بدانیم که اعتیاد چگونه عمل می‌کند و دارای چه مکانیسمی است؟

همانگونه که میدانید وابستگی به مواد اعتیاد آور نوعی اختلال در سیستم عصبی انسان با ریشه‌های اجتماعی، خانوادگی، روانی است. سلول های عصبی ای که وظیفه ی آنها در بدن انسان انتقال پیام و احساسات است، نورون نامیده میشود، به عنوان مثال نورون دست انسان وظیفه انتقال پیام گرما، سرما، زبری و دیگر احساسات به مغز دارد. به طور کلی هر نورون وظیفه دریافت و انتقال پیام مخصوص به خود را دارد، نورون موجود در مرکز بینایی و شبکیه چشم، وظیفه دریافت و انتقال و مخابره محرک نوری را دارد، و مغز با جمع آوری و تحلیل پیغامی که از نورون‌های مرکز بینایی دریافت کرده تصاویری که میبینم را میسازد.

نورون های سیستم عصبی هم مانند دیگر نورون ها وظیفه ی خود را انجام می دهند و پیام های مربوط به احساس انسان را تولید میکنند و منتقل می کنند، احساساتی مانند: شادی و خوشحالی، سعادت و موفقیت یا غم، افسردگی و یا شکست خوردن. همانطور که نورون مرکز بینایی با نوری که از بیرون میگیرد تحریک میشود، نورونی که وظیفه انتقال احساسات را دارد با مواد شیمیایی مانند آدرنالین، دوپامین، سروتونین و اندورفین که احساس هرکدام متفاوت است تحریک می شوند.

همه ی ما در زندگیمان با رسیدن به هر موفقیت یا پرداختن به اموری که احساس لذت و خوشحالی را در انسان ایجاد میکند، مواد شیمیایی مخصوص آن احساس در بدنمان شروع به  تشرح کردن میکند که مقدار آن بستگی به درک شخص از اندازه آن لذت یا احساس دارد، بخش های مختلفی در مغز و سیستم عصبی بدن انسان مسئول ترشح این موادند.

مغز انسان با استفاده از این ساز و کار سیستم عصبی و شیمیایی، قدرت فوق العاده خاصی در کنترل شرایط روزمره زندگی دارد، در شرایطی که انسان از نظر روانی یا جسمی زیر فشار و استرس باشد، مغز با ترشح مواد شیمایی شرایط را کنترل می کند. اصلا نمی توانید تصور کنید که مغز شما چقدر توانمند است و چقدر دارای گستردگی است.

مثلا  در صورتی که تصادفی شدید اتفاق بیافتد و بدنمان دچار شکستگی‌ها و ضربه های متعدد شود و مغز پیغام‌های درد شدید را از اندام‌های متفاوت بدن دریافت کند که درک شدت آن همه درد خارج تحمل انسان باشد، در این شرایط مغز با ترشح کردن این مواد در خون، سیستم عصبی انتقال درد را از کار می‌اندازد و فرد به اصطلاح به شوک می‌رود تا هیچ دردی را احساس نکند! در واقع بدن به داد فرد می رسد و نمیگذارد که بیش از اندازه در عذاب باشد. اینها همه نشانه های هوشمند بودن مغز است و این عضو از بدنمان مثل و مانندی ندارد.

استفاده از هر نوع ماده مخدر و یا اعتیاد آور، مقدار زیادی از موادی مانند آدرنالین، دوپامین، سروتونین و اندورفین که مسئولیت انتقال احساساتی مانند درد، شادی یا رضایت دارند را وارد بدن انسان می‌کند که به سرعت احساس سرخوشی زیادی به مصرف کننده دست میدهد یا درد و رنج مصرف کننده را تسکین می‌دهد.

با ورود این مواد به بدن مصرف کننده، تولید کننده‌های اصلی این مواد که بخش های مختلف مغز هستند با میزان زیادی از موادی مانند سروتونین در خون مواجه می شوند که آنها تولید نکرده اند و فرد با مصرف مواد اعتیاد آور آنها را وارد خون کرده است. در این حالت فعالیت این بخش‌ها کاملا متوقف می‌شود.

با پایین آمدن میزان سروتنین فرد مصرف کننده دچار احساسات شدید منفی ای مانند افسردگی، شکست و درد می‌شود و برای اینکه از شر این احساسات منفی و بد خلاص شود، مجددا به مصرف مواد مخدر روی می‌آورد. این روند بسته به نوع مخدر که شخص مصرف می‌کند بین 8 تا 12 ساعت متغیر است.

با تکرار این روند و بالا رفتن میزان مصرف فرد، تولیدگنندگان اصلی موادی مانند سروتونین در بدن انسان هر بار ضعیف‌تر می‌شوند و دست از فعالیت برمی‌دارند، و به همین دلیل شخص مصرف کننده به مرور وابسته به مواد مخدر شده و دچار سوء مصرف مواد و در نهایت اعتیاد مزمن می‌شود و ترک کردن برای این افراد تبدیل به امری دشوار و نشدنی می گردد.

مصرف مواد مخدر و مراحل اعتیاد به ترتیب چگونه است؟

آشنایی و جذب شدن:

در این مرحله شخص از راه‌های مختلف مثل گروه دوستی، خانواده و … با مواد اعتیاد آور آشنا می‌شود و به دلایل متفاوتی مانند انجام کار مفرحانه، کسب لذت، کنجکاوی با نوع مصرف آن آشنا می شود. به همین دلیل است که باید در انتخاب دوست بسیار دقت کنیم چون انتخاب نادرست دوستان میتواند عواقب بسیار سنگین و جبران ناپذیری همچون اعتیاد داشته باشد.

ایجاد شک و ابهام:

این مرحله مرحله ایست که بدن فرد مصرف کننده بعد از مدتها استفاده نامنظم نیاز بیشتری به مواد پیدا میکند، و در اینجا فرد مصرف کننده دچار شک و دودلی می‌شود و برای رهایی ازین موضوع با میل روز افزون خود مبارزه میکند.

اعتیاد و یا وابستگی به طور کامل:

فرد مصرف کننده بعد از گذر کردن از مراحل شک و تردید و حتی مدتی ترک اعتیاد، در آخر به مرحله وابستگی و اعتیاد واقعی می‌رسد، و برای رسیدن به حالت نشئگی هر بار مقدار مصرف خود را افزایش می‌دهد زیرا اینگونه احساس بهتری به او دست می دهد و روح خود را ارضا می کند.

مواد مخدر چه تاثیری بر روی بدن دارند؟

عوارض جسمانی

 بارز ترین آسیبی که مواد مخدر بر بدن انسان میگذارد عوارض جسمانی است که شامل ضعف در قوای جسمانی، زرد شدن رنگ دندان ها و پوسیدگی دندان، عقیم نمودن مردان و نازائی در زنان، کاهش تمایلات جنسی، اخلال در کار دستگاه عصبی در صورت تداوم مصرف، تنبلی کبد، ابتلا به یرقان و اثرات ناگوار بر دستگاه گوارش، ورم کلیه ها، مشکلات تنفسی و تخریب ریه ها، اشکال در دفع ادرار توام با درد، التهاب مزمن تارهای صوتی، احتمال ابتلا به بیماری های برونشیت مزمن، آسم، تنگی نفس، شکنندگی ناخن ها، خطر ابتلا به انواع سرطان و سکته قلبی و ناشناخته ماندن بیماری های خطرناک به دلیل کاهش احساس درد.

عوارض روانی

 مورد بعدی عوارض روانی است که از عوارض جسمانی بی خطرتر نیست و میتواند انسان را نابود کند! عدم توجه به اصول و مقررات جامعه، ضعف اراده، از بین رفتن احساس مسوولیت، ایجاد احساسات خصومت زا، بیقراری، عصیانگری، اضطراب دائم و احساس بی کفایتی و تنهایی، اختلال در خواب و ... از عوارضی است مه مواد مخدر بر روان انسان برجای میگذارد.

عوارض خانوادگی

شاید برای شما بسیار عادی باشد که خانواده های زیادی در اثر اعتیاد از هم میپاشند و زندگی خود را فدای اعتیاد میکنند. بله این یک معضل و حقیقت اجتماعی است که می توان گفت اکثر جوامع با آن درگیرند. نابسامانی خانوادگی، محدود شدن روابط خانوادگی، عدم تربیت صحیح فرزندان، خشونت در خانواده، اُفت سطح فرهنگ اجتماعی و اقتصادی خانواده، گسترش طلاق و کاهش آمار ازدواج از عوارض و اسیب های اعتیاد به مواد مخدر است.

عوارض اجتماعی

افراد معتاد میزان مسئولیت پذیریشان نسبت به خود، خانواده و جامعه را از دست می دهند، سطحی و تصنعی شدن روابط اجتماعی و دوری از پیوندهای مستحکم عاطفی، گسترش جرم و جنایت، انها به راحتی به انتشار بیماری های واگیر و خطرناک مثل ایدز و هپاتیت دامن می زنند، محروم شدن نسل آینده از تربیت صحیح وهمچنین ایجاد مشاغل کاذب.

عوارض اقتصادی

هزینه بالای استعمال مواد مخدربالاست و این افراد روز به روز فقیر می شوند، هزینه درمان و نگهداری معتادان، کاهش راندمان کار، وقوع آتش سوزی های بزرگ، هزینه های مبارزه با ورود موادمخدر به داخل کشور، هزینه قضات و دادگاه ها در این خصوص، هزینه اجرای طرح های تحقیقاتی و تشکیل سمینار جهت حل مشکلات.

سخن پایانی:

اعتیاد بلایی است خانمان سوز و اگر لحظه ای غافل شویم ممکن است وارد زندگی خودمان شود نوعی بنابراین مراقب خود و سلامتی تان باشید زیرا شخص ممکن است برای تسکین یا دست یافتن به شادی و لذت مجبور به مصرف دوباره مواد شود و به مرور به این مواد اعتیاد پیدا کند.