بیماری کبد چرب که به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود زمانی به وجود می‌آید که چربی در کبد انباشته می‌شود. وجود مقادیر کم چربی در کبد شما نرمال است اما داشتن مقادیر بسیار زیاد آن در کبد می‌تواند سلامتی شما را به خطر بیندازد. کبد شما دومین عضو بزرگ در بدنتان است. این عضو به تهیه مواد مغذی از غذا و نوشیدنی ها کمک کرده  و خونتان را از مواد مضر تصفیه می‌کند. وجود چربی بسیار زیاد در کبد می‌تواند باعث التهاب کبد شما شود که این امر به خودی خودی می‌تواند به کبدتان آسیب رسانده و ایجاد زخم کند. در موارد حاد، این زخم ها می‌تواند منجر به نارسایی کبد و از دست دادن کامل این عضو در بدن شما شود. زمانی که کبد چرب در بدن فردی که به میزان زیادی الکل مصرف کرده ایجاد می‌شود، به عنوان بیماری کبد چرب نوع الکلی شناخته می‌شود و در فردی که  الکل مصرف نمی‌کند به عنوان کبد چرب غیر الکلی شناخته می‌شود.

علائم ابتلا به عارضه ی کبد چرب

در بسیاری از موارد، کبد چرب هیچگونه علائم قابل توجهی از خود بروز نمی‌دهد. اما ممکن است احساس خستگی کنید یا حس درد و ناراحتی در سمت راست بالای شکمتان داشته باشید. برخی از افراد مبتلا به عارضه‌ی کبد چرب دچار بیماری های ناشی از عوارض آن از جمله زخم شدن کبد می‌شوند .زخم شدن کبد به عنوان فیبروز کبدی (بیماری ورم انساج لیفی و سخت شدن بافت‌های همبند) شناخته می‌شود. فیبروز کبد نوع حاد، سیروز نام دارد. بیماری سیروز ممکن است باعث علائم زیر شود:

- از دست دادن اشتها

- از دست دادن وزن

- ضعف

- خستگی

- خون دماغ

- خارش پوستی

- زردی چشم ها و پوست

- ایجاد خوشه های شبکه ای شکل رگ های خونی زیر پوست

- درد شکمی

- ورم شکمی

- ورم ساق پاها

- بزرگ شدن سینه ها در مردان

- گیجی

سیروز عارضه ای است که در بلند مدت می‌تواند تهدید کننده سلامتی فرد باشد. پس لازم است اطلاعاتی که برای تشخیص و نحوه ی درمان آن نیاز است را کسب کنید.

علل به وجود آمدن عارضه ی کبد چرب

کبد چرب زمانی که بدنتان چربی بسیار زیادی تولید می‌کند یا سوخت و ساز چربی آن کارآمد نیست ایجاد می‌شود. چربی اضافی در سلول های کبد ذخیره و انباشته شده و باعث ابتلا به بیماری کبد چرب می‌شود. این انباشت چربی می‌تواند در اثر عوامل مختلفی  رخ دهد. برای مثال نوشیدن مقادیر زیاد الکل می‌تواند باعث بیماری کبد چرب الکلی شود. این اولین مرحله از بیماری کبد ناشی از مصرف الکل است. در افرادی که الکل مصرف نمی‌کنند علت بیماری کبد چرب کم تر مشخص است. یکی یا بیشتر عوامل زیر ممکن است در بروز این بیماری نقش ایفا کنند:

- چاقی مفرط

- قند خون بالا

- مقاومت به انسولین

- چربی بالای خون، به خصوص میزان بالای تری گلیسیرید

عللی کمتر شایع شامل موارد زیر است:

- بارداری

- کاهش وزن سریع

- برخی از انواع عفونت ها مانند هپاتيت نوع  C

- عوارض جانبی برخی از دارو ها مانند متوتروکسات (methotrexate)، تاموکسیفن (tamoxifen)، آمیودارون (amiodorone)، والپروات(valproate)

- بودن در معرض مواد سمی خاص

_هم چنین ژن های خاصی ممکن است خطر ابتلا به عارضه‌ی کبد چرب را در شما افزایش دهند

تشخیص بیماری کبد چرب

برای تشخیص کبد چرب پزشکتان سابقه‌ی بیماری های شما را تا به کنون بررسی می‌کند، معاینه‌ی بدنی انجام خواهد داد به همراه دستور انجام یک یا چند آزمایش دیگر.

تاریخچه‌ی بیماری

اگر پزشک شما به احتمال وجود کبد چرب در بدن شما پی ببرد ممکن است سوال هایی در رابطه با موارد زیر از شما بپرسد:

- تاریخچه‌ی بیماری در خانواده شما به خصوص هر نوع سابقه ی بیماری مرتبط با کبد

- عادت های غذایی شما به خصوص احتمال مصرف مشروبات الکلی و دیگر موارد بیماری زا در سبک زندگی شما

- آخرین تغییرات در وضعیت سلامتی شما و هر نوع عارضه ی پزشکی که احتمال دارد به آن مبتلا باشید

- هر نوع دارویی که مصرف می کنید

اگر تا به حال هر گونه نشانه هایی از خستگی مفرط، از دست دادن اشتها یا دیگر علائم بدون علت مشخص داشته اید به پزشک تان اطلاع دهید.

معاینه‌ی بدنی

برای بررسی احتمال التهاب کبد، پزشک شما ممکن است شکم شما را با لمس و فشار دادن معاینه کند. چنانچه کبد شما بزرگ شده باشد، پزشک احتمالا می‌تواند با معاینه شکمی متوجه این مشکل شود. با این حال این احتمال وجود دارد که کبد شما بدون اینکه بزرگ شود هم دچار حالت التهاب شده باشد. در صورتی که کبد شما ملتهب باشد احتمال دارد پزشکتان نتواند با لمس بدنی آن را تشخیص دهد.

آزمایش خون

در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب بعد از این که آزمایشات خون میزان بالاتر از حد نرمال آنزیم ها را در کبد نشان دهند تشخیص داده می‌شود. برای مثال پزشک شما برای بررسی سطح آنزیم های کبدی امکان دارد دستور انجام آزمایشات (ALT) و (AST) را بدهد. این نوع آزمایش ممکن است زمانی که شما نشانه ها و علائم بیماری کبد را دارید یا به عنوان بخشی از فرآیند همیشگی انجام آزمایشات خون انجام شود.

میزان بالای آنزیم های کبد نشانه ای از التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یک عامل بالقوه برای ابتلای شما به التهاب کبد در آینده است گرچه تنها عامل نیست. اگر جواب آزمایش شما میزان غیر عادی آنزیم را نشان ندهد پزشکتان احتمالا انجام آزمایشات تکمیلی دیگری را برای شناسایی علت التهاب تجویز می کند.

تصویربرداری

پزشک شما احتمال دارد یکی یا بیشتر آزمایشات نوع تصاویر برداری زیر را برای چک کردن ازدیاد چربی یا دیگر مشکلات مربوط به کبد شما توصیه کند:

_سونوگرافی

_سی تی اسکن

_اسکن ام آر آی

الاستوگرافی(ارتجاع نگاری) یا (VCTE, FibroScan)، استفاده از امواج صوتی با فرکانس کم برای اندازه گیری قابلیت ارتجاع و سختی بافت نرم کبد که می‌تواند به بررسی احتمال وجود زخم در کبد کمک کند.

بیوپسی (نمونه برداری) کبد

بیوپسی کبد به عنوان بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته شده است. در این نوع آزمایش پزشک یک سوزن به داخل کبد شما وارد می‌کند و قسمتی از بافت آن را برای بررسی و آزمایش بر می‌دارد. برای کاهش درد شما در طول انجام نمونه برداری از بی حسی موضعی استفاده می‌شود. این آزمایش به تعیین بیماری کبد چرب به علاوه تشخیص زخم کبد کمک می‌کند.

انواع عارضه‌ی کبد چرب

دو نوع اصلی عارضه‌ی کبد چرب وجود دارد: نوع الکلی و غیر الکلی.

_عارضه‌ی کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شامل کبد چرب بدون مصرف الکل، نوع استئاتوهپاتیت غیر الکلی(NASH) و نوع عارضه‌ی حاد کبد چرب بارداری (AFLP)

_عارضه‌ی کبد چرب نوع الکلی (AFLD) شامل نوع ساده این عارضه و استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) است.

کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)

بیماری کبد چرب غیر الکلی زمانی به رخ می‌دهد که چربی در کبد افرادی که الکل مصرف نمی‌کنند انباشته می‌شود. اگر شما چربی اضافی در کبد خود داشته باشید و مصرف کننده ی الکل نیز نباشید پزشک بیماری شما را به عنوان (NAFLD) تشخیص گذاری می‌کند. اگر هیچ التهاب یا دیگر بیماری های همراه با انباشته شدن چربی وجود نداشته باشد، این عارضه به عنوان بیماری نوع ساده کبد چرب شناخته می‌شود.

استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)

این عارضه نوعی از (NAFLD) است. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که انباشته شدن چربی اضافی در کبد با التهاب همراه می‌شود. اگر چربی اضافی در کبد خود دارید، کبدتان ملتهب شده است، و سابقه مصرف مشروبات الکلی ندارید پزشک بیماری شما را به عنوان (NASH) تشخیص می‌دهد. اگر مشکل شما درمان نشود (NASH) می‌تواند باعث زخم شدن کبد شما شود. در موارد حاد، این مسئله می تواند به سیروز و نارسایی کبدی منجر شود.

عارضه‌ی حاد کبد چرب بارداری (AFLP)

عارضه‌ی حاد کبد چرب بارداری (AFLP)، یک بیماری نادر اما خطرناک ناشی از بارداری است. علت دقیق آن ناشناخته است. زمانی که این بیماری شدت می گیرد معمولا در دوره ی سه ماهه ی سوم بارداری بروز می‌کند. اگر درمان نشود خطر جدی برای سلامتی مادر و جنین در حال رشد دارد. اگر مشکل شما به عنوان (AFLP) تشخیص داده شود، پزشک شما تصمیم می‌گیرد که در سریع ترین زمان ممکن نوزاد را به دنیا بیاورد. احتمالا بعد از زایمان برای چندین روز نیاز به دریافت مراقبت پس از درمان خواهید داشت. سلامت کبد شما احتمالا چند هفته بعد از زایمان به وضعیت عادی باز خواهد گشت.

عارضه‌ی کبد چرب نوع الکلی (AFLD)

نوشیدن مقادیر زیاد مشروبات الکلی به کبد آسیب می‌زند. زمانی که کبد آسیب دیده است نمی تواند به خوبی چربی را تجزیه کند. این می تواند باعث شود چریب در کبد نباشته شده که به عنوان کبد چرب الکلی شناخته می‌شود. عارضه‌ی کبد چرب نوع الکلی (AFLD) اولین مرحله‌ی بیماری کبد ناشی از مصرف الکل است. اگر هیچ التهاب یا دیگر بیماری های ناشی از تجمع چربی در کبد وجود نداشته باشد، این عارضه به عنوان بیماری نوع ساده کبد چرب الکلی شناخته می‌شود.

استئاتوهپاتیت الکلی (ASH)

استئاتوهپاتیت الکلی (ASH)، نوعی از عارضه ی AFLD است که زمانی اتفاق می‌افتد که ازدیاد چربی در کبد با التهاب آن همراه می‌شود. این عارضه همچنین به عنوان هپاتیت الکلی هم شناخته می شود. اگر چربی اضافی در کبد خود دارید، کبدتان ملتهب شده است، و سابقه مصرف مشروبات الکلی دارید پزشک بیماری شما را به عنوان (ASH) تشخیص می‌دهد. اگر این عارضه به درستی درمان نشود می‌تواند باعث زخم شدن کبد شود. زخم شدید کبد که به عنوان سیروز شناخته می‌شود می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود. برای درمان کبد چربی ناشی از مصرف الکل در گام اول باید نوشیدن الکل را کنار بگذارید مراجعه به یک مشاور می‌تواند کمک شایانی به شما بکند.

عوامل خطرساز

- نوشیدن افراطی مشروبات الکلی

- چاقی افراطی

- مقاومت به انسولین

- داشتن بیماری دیابت نوع دو

- سندروم تخمدان پلی کیستیک

- بارداری

- سابقه ابتلا به عفونت های خاص مانند هپاتیت نوع C

- مصرف داروهای خاصی مانند مانند متوتروکسات (methotrexate)، تاموکسیفن (tamoxifen)، آمیودارون(amiodorone) و الپروات (valproate)

- بودن در معرض مواد سمی خاص

- سطح بالای کلسترول

- سطح بالای تری گلیسیرید

- میزان بالای قند خون

- داشتن سندرم متابولیک

- داشتن سابقه ی ابتلا به بیماری های کبد در خانواده

مراحل پیشرفت بیماری کبد چرب

بیماری کبد چرب می‌تواند طی 4 مرحله پیشرفت کند:

1- تجمع چربی اضافی در کبد

2-  ایجاد عفونت در کبد علاوه بر تجمع چربی (استئاتوهپاتیت)

3-عفونت در کبد منجر به ایجاد زخم می‌شود (فیبروز)

4- زخم کبد گسترش پیدا می‌کند (سیروز) که می‌تواند به طور بالقوه در آینده سلامتی بیمار را با نارسایی کبد و احتمال ابتلا به سرطان تهدید کند. این عارضه می‌تواند غیر قابل بازگشت باشد و به بروز شرایط خطرناکی برای بیمار بینجامد. به همین علت جلوگیری از گسترش بیماری در مرحله ابتدایی حائز اهمیت است. برای جلویگری از پیشرفت عارضه کبد چرب و مشکلات ناشی از آن از برنامه ی معالجه پزشک خود دقیقا پیروی کنید.

درمان بیماری کبد چرب

اخیرا هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تایید نشده است. برای توسعه و آزمایش انواع دارو ها جهت معالجه ی این عارضه انجام تحقیقات بیشتری لازم است. در بسیاری از موارد تغییر سبک زندگی می‌تواند به از بین بردن این عارضه کمک کند. برای مثال پزشک شما ممکن است از شما بخواهد نکات زیر را رعایت کنید:

- از نوشیدن مشروبات الکلی خودداری کنید

- وزن خود را کم کنید

- تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید

اگر دچار بیماری های ناشی از چربی کبد شوید پزشک شما ممکن است درمان های تکمیلی را توصیه کند. به عنوان مثال، برای درمان سیروز پزشک احتمال دارد موارد زیر را تجویز کند:

- ایجاد تغییراتی در سبک زندگی

- مصرف دارو

- جراحی

سیروز می‌تواند منجر به از نارسایی کبد شود. اگر کبدتان از کار بیفتد ممکن است به پیوند کبد احتیاج پیدا کنید.

درمان خانگی

ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خط مقدم درمان بیماری کبد چرب است. بسته به وضعیت بیماری و نحوه‌ی زندگی بیمار اقدامات زیر می تواند موثر باشد:

- کاهش وزن

انجمن مطالعه ی بیماری های کبد در آمریکا در سال 2017 کاهش وزن را به عنوان یک عامل مهم برای کاهش علائم و بهبود عارضه ی کبد چرب غیر الکلی ( (NAFLD دانست. این موسسه توصیه می کند که مبتلایان به این عارضه بین 3 تا 5 درصد وزن بدنشان را برای کاستن از چربی انباشته شده در کبد کم کنند. بهترین راه برای کاهش وزن برداشتن گام هایی کوچک به سمت هدف شما در طول زمان است. کاهش وزن سریع و رژیم های غذایی سخت اغلب در بلند مدت غیر قابل تحمل است و می‌توانند به کبد شما فشار وارد کنند. قبل از شروع هر برنامه کاهش وزنی لازم است با یک متخصص تغذیه و سپس با پزشک خود مشورت کنید تا اطمینان حاصل کنید برای وضعیت شما مناسب است.

- مشروبات الکلی مصرف نکنید

- قهوه بنوشید

قهوه تولید آنزیم های کبدی که با التهاب مبارزه می‌کند را تحریک می‌کند. تحقیقات نشان داده است که در میان افراد مبتلا به کبد چرب غیر الکلی NAFLD، مصرف منظم قهوه به طور کلی احتمال آسیب کبدی را کاهش می‌دهد.

- رژیم غذایی حاوی مواد مغذی کم کالری ترانس پایین و چربی اشباع شده کم داشته باشید

- بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش کنید. برای شروع ورزش فعالیت های فیزیکی سبک را با فعالیت های روزانه تان ترکیب کنید. برای مثال پیاده به خرید بروید، با فرزندتان بازی کنید، از پله ها به جای آسانسور استفاده کنید و به طور کلی سعی کنید زیاد روی صندلی ننشینید.

- مکمل امگا 3 مصرف کنید

برخی از انواع چربی ها می‌تواند برای سلامتی شما مفید باشد. مطالعات نشان داده است که مصرف امگا 3 می‌تواند سطح کلسترول را پایین آورده و چربی کبد را کاهش دهد. بدیهی است مصرف هرگونه مکملی منوط به دستور پزشک است.

طبق تحقیقات کلينيک مایو، شواهدی دال بر این که مکمل ویتامین ای می تواند به جلوگیری یا درمان آسیب کبدی ناشی از عارضه کبد چرب کمک کند وجود دارد. با این حال به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز است. خطراتی مرتبط با مصرف مقدار بسیار زیاد ویتامین ای وجود دارد. همیشه قبل از مصرف یک مکمل جدید یا درمان خانگی با پزشک خود مشورت کنید. برخی مکمل ها یا درمان های طبیعی ممکن است به کبد شما فشار وارد کرده یا با داروهایی که مصرف می کنید تداخل داشته باشد.

- مصرف گیاهان و مکمل های طبیعی

مصرف گیاهان، مکمل های طبیعی و ادویه ها می توانند به عنوان درمان جایگزین یا تکمیلی برای کبد چرب غیر الکلی باشند. زرچوبه، چای سبز و ماده ی رسوراترول موجود در انگور انواع توت ها و بادام زمینی از جمله مواد موثر برای کمک به درمان کبد چرب است. به یاد داشته باشید که مصرف این موارد، درمان پزشکی تایید شده ای برای کبد چرب نیست و ممکن است مصرف آن ها برای شما عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. قبل از مصرف هرگونه داروی گیاهی و مکمل با پزشک خود مشورت کنید.

اگر مبتلا به کبد چرب غیر الکلی NAFLD هستید توجه داشته باشید که همه رژیم های غذایی و مکمل ها برای کبد شما خوب نیست. با در نظر داشتن این نکته مشورت با پزشک قبل از هر اقدام و درمان جایگزینی مهم است.

رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به بیماری کبد چرب

اگر کبد چرب دارید پزشکتان ممکن است شما را ترغیب کند تا رژیم غذایی مناسبی جهت کمک به رویه درمان این عارضه و کاستن از خطر ابتلا به بیماری های بعدی ناشی از آن در پیش بگیرید. برای مثال اقدامات زیر به شما توصیه خواهد شد:

- یک رژیم غذایی غنی حاوی خوراکی های گیاهی شامل میوه، سبزیجات، حبوبات و غلات داشته باشید

- مصرف کربوهیدرات فرآوری شده مانند شیرینی‌جات و برنج سفید نان سفید و دیگر محصولات غله ای فرآوری شده را محدود کنید

- مصرف چربی های اشباع شده که در گوشت قرمز و بسیاری از محصولات حیوانی دیگر یافت می شود را محدود کنید

- از مصرف اسید چرب ترانس بالا که در بسیاری از میان وعده ها و تنقلات فرآوری شده وجود دارد خودداری کنید

- برای کاهش وزن غذاهای پرکالری را از رژیم غذایی خود حذف کنید

پیشگیری از ابتلا به بیماری کبد چرب

برای پیشگیری دنبال کردن یک سبک زندگی سالم دارای اهمیت است.

- خودداری از مصرف الکل

- وزن متعادل

- رژیم غذایی مناسب

- کنترل میزان قند خون، تری گلیسیرید و کلسترول

- پیروی از برنامه درمان دیابت توسط پزشک در صورت ابتلا

- ورزش هفتگی

رعایت موارد بالا هم چنین می تواند به ارتقاء سلامت شما به طور کلی کمک کند.