هورمون‌ها مواد شیمیایی می‌باشند که از طریق غدد مختلفی در بدن تولید می‌شوند. آن‌ها از راه جریان خون جا به جا شده و به عنوان پیام‌‍‌‌‌‌‌رسان عمل می‌کنند و نیز در بسیاری از واکنش‌های بدن نقش دارند. یکی از این کارکردهای حیاتی کمک به تنظیم حالت روحی افراد است. هورمون‌های خاصی هستند که در افزایش احساسات مثبت کمک‌کننده می‌باشند که این احساسات شامل احساس شادی، نشاط و لذت هستند. به همین دلیل هم هست که به نام هورمون‌های شادی شناخته می‌شوند.

هنگامی‌که در زندگی استرس زیادی دارید و به طور مدام برای انجام دادن کارهای روزمره خود وقت کم می‌آورید امکان دارد که قادر به غلبه بر احساس افسردگی، خستگی و کسالت خود نباشید. در این اوضاع و احوال ممکن است نیازمند روش‌هایی باشید تا از طریق آن بتوانید احساس شادی را وارد زندگی خود کنید. متاسفانه افرادی هستند که برای جبران خلا شادی‌ای که در زندگی دارند دارو و یا دیگر محرک‌هایی که باعث ایجاد شادی می‌شوند همچون پروزاک و کوکائین، استفاده می‌کنند. مسلما استفاده از این مواد دارای تاثیرات مخرب و زیان آور زیادی برای جسم و روان انسان خواهد بود. اینجاست که این افراد می‌توانند جهت تقویت احساس شادی از روش‌های سالم‌تری بهره بگیرند. در این مقاله سعی داریم شما خوانندگان عزیز را با این روش‌ها آشنا سازیم. امیدواریم تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

هورمون شادی چیست؟

هورمون‌ها احساسات و عواملی که با روش زندگی انسان‌ها در ارتباط هستند را تحت تاثیر قرار می‌دهند به گونه‌ای که چنانچه مقدار احساس شادی در فردی کم باشد آن فرد باز هم می‌تواند با تحریک هورمون‌های شادی‌آور زندگی شادی را انتخاب و به آن دست یابد. در واقع هورمون‌های شادی‌آور به لذت بردن از زندگی شما را یاری می‌کنند.

هورمون‌های شادی مواد شیمیایی خاصی می‌باشند که در مغز انسان ترشح شده و باعث می‌شوند که کیفیت زندگی انسان‌ها افزایش پیدا کند. ترشح این مواد با تغذیه مواد خاصی تقویت می‌گردد.

هورمون‌های شادی و انواع آن

هورمون‌های شادی شامل هورمون دوپامین، سروتونین، اکسی توسین و اندورفین می‌باشد.

هورمون دوپامین به عنوان هورمون احساس خوب شناخته می‌شود. دوپامین یک هورمون و یک نوروترانسمیتر می‌باشد که نقشی حیاتی در سیستم پاداش مغز را به عهده دارد. دوپامین علاوه بر این‌که با احساس لذت در ارتباط است، با حافظه، عملکرد سیستم محرک، یادگیری و ... نیز ارتباط دارد.

هورمون سروتونین هم یک نوروترانسمیتر است، این هورمون باعث تنظیم خواب، اشتها، هضم، توانایی و یادگیری می‌شود. افزون بر این به تنظیم احساسات فرد هم کمک می‌نماید.

اکسی توسین بیشتر به عنوان هورمون عشق شناخته می‌شود. علاوه بر این، هورمون اکسی توسین برای شیردهی، زایمان و نیز ارتباط قوی و محکم بین والدین و فرزند ضروری می‌باشد. افزون بر تمامی موارد فوق، هورمون اکسی توسین باعث احساس اعتماد، همدردی و پیوند در روابط می‌گردد. این هورمون به صورت معمول با محبت فیزیکی از قبیل بغل کردن، بوسیدن و نیز ارتباط جنسی افزایش پیدا می‌کند.

اندورفین یکی دیگر از هورمون‌های شادی است که کاهش‌دهنده طبیعی درد به حساب می‌آید و بدن شما در پاسخ به ناراحتی و استرس تولید می‌نماید. علاوه بر این هنگامی‌که فرد در فعالیت‌هایی حضور دارد که برای پاداش وی می‌باشد و نتیجه مثبتی به همراه دارد از جمله ورزش کردن، ایجاد رابطه جنسی و غذا خوردن سطح این هورمون افزایش می‌یابد.

روش تقویت دوپامین

این انتقال دهنده عصبی، سیستم مربوط به دریافت پاداش را در مغز افراد هدایت می‌نماید. وقتی‌که فرد در محل کار خود مورد تحسین یا همکاران خود واقع می‌شود، در حقیقت، مغز دوپامین به سوی وی پرتاب می‌کند به طوری‌که پس از آن پر از احساس جذاب سرخوشی و خوشحالی می‌شود. این حس باعث می‌شود که فرد هم متقابلا رفتار خوشایندی با اطرافیان‌ داشته باشد.

هورمون دوپامین به وسیله یک فرآیند دو مرحله‌ای در مغز ایجاد می‌شود. نخست اسید آمینه تیروزین را به ماده‌ای به نام دوپا و پس از آن به دوپامین تبدیل می‌نماید. این هورمون قادر است بر روی بسیاری از کارکردهای رفتاری و فیزیکی از قبیل ضربان قلب، شیردهی، تحرک، یادگیری، خوب، پردازش درد، رفتار، انگیزه، توجه، عملکرد کلیه، کنترل حالت تهوع و استفراغ و نیز عملکرد رگ‌های خونی اثرگذار باشد.

این‌که بخواهیم اغلب اختلالات و مشکلات بهداشت روان را به این ماده نسبت دهیم دشوار است ولی اکثر آن‌ها به مقادیر زیاد و یا کم این ماده در قسمت‌های مختلف مغز مربوط هستند از جمله: بیش فعالی، جنون جوانی و سو مصرف مواد و اعتیاد. علاوه بر این هورمون دوپامین نقش کلیدی را در بیماری‌هایی که به روان مرتبط نیستند را هم بازی می‌کند که از جمله این بیماری‌ها می‌توان به پارکینسون، چاقی و... اشاره نمود. از این رو بهتر است با روش‌های تقویت این هورمون حیاتی در بدن آشنا شویم. از راه‌های تقویت هورمون دوپامین می‌توان موارد زیر را نام برد:

- رژیم غذایی سالمی داشته باشید.

- موسیقی گوش دهید.

- خواب کافی داشته باشید.

- ورزش کنید.

- مدیتیشین کنید.

- عوامل استرس‌زا را از زندگی‌تان دور نمایید.

- مصرف قندهای فرآوری شده را کاهش دهید.

- در صورت نیاز مکمل مصرف کنید.

- و ... .

توهم، احساس گناه، کاهش یا افزایش وزن، یبوست، درد عضلانی، افسردگی، کاهش میل جنسی، کمبود انرژی، آسیب زدن به خود، اعتماد به نفس پایین، رفلاکس معده، احساس ناراحتی و ترس زیاد، اسپاسم، شنیدن صداهای غیر واقعی و باور کردن چیزهایی که وجود ندارد و ... از علائم کمبود هورمون دوپامین هستند که با هریک از راه‌های فوق می‎‌توانید این هورمون را در بدن خود افزایش دهید.

روش تقویت سروتونین

سروتونین ماده‌ای شیمیایی در سلول‌های عصبی می‌باشد که سیگنال‌ها را به سلول‌های عصبی انتقال می‌دهد. این هورمون بیشتر در سیستم گوارشی یافت می‌شود اگرچه در پلاکت خون و در کل سیستم عصبی مرکزی هم وجود دارد. سروتونین از اسید آمینه ضروری تریپتوفان ایجاد می‌شود. این اسید آمینه بایستی به وسیله رژیم غذایی وارد بدن گردد و به طور معمول در غذاهایی از جمله پنیر، آجیل و گوشت قرمز وجود دارد. کمبود این اسید آمینه می‌تواند منجر به کم شدن سطح سروتونین گردد و اختلالات خلقی از قبیل اضطراب و افسردگی را ایجاد نماید. هورمون سروتونین در طیفی از فرآیندهای روانشناختی و کارکرد سلول‌های مغزی نقش دارند از این رو در برخی از عملکردها و سیستم‌های بدن اثرگذار است.

از فواید مهم این هورمون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- به لخته شدن خون و بند آمدن آن کمک می‌کند.

- سبب بهبود خلق و خو می‌شود و حافظه را تقویت می‌نماید.

- سبب بهبودی زخم‌ها می‌شود.

- درد را برطرف می‌کند.

- هضم غذا و عملکرد دستگاه گوارش را تنظیم می‌نماید.

پژوهش‌ها و مطالعات نشان داده‌اند که اختلال در عملکرد این هورمون می‌تواند افسردگی بالینی به دنبال داشته باشد. علاوه بر این شواهد نیز نشان می‌دهند که کاهش عملکرد هورمون سروتونین می‌تواند بهبودی بیماران مبتلا به افسردگی را هم به خطر بیندازد. به عبارتی نه فقط امکان دارد که روحیه افرد آسیب‌پذیر را ضعیف نماید بلکه اجازه نمی‌دهد بیماران افسرده از این بیماری رهایی یابند. از این رو شناخت راه‌های طبیعی برای افزایش این هورمون خالی از لطف نیست.

راه‌های تقویت این هورمون شادی به شرح زیر است:

- ورزش کنید.

- از تکنیک‌های آرام سازی بهره بگیرید.

- رژیم غذایی سالمی داشته باشید.

- آفتاب بگیرید.

- ویتامین B و C مصرف کنید.

- مصرف قند را کاهش دهید.

- منیزیم بیشتری مصرف نمایید.

- ماساژ بگیرید.

- خواب کافی داشته باشید.

- و ... .

افزون بر موارد فوق، مصرف تخم مرغ، آناناس، پنیر، ماهی سالمون، بوقلمون، آجیل و دانه‌ها و... سبب افزایش سطح هورمون سروتونین می‌شود.

افسردگی، بیش فعالی، اضطراب، اختلالات خواب، مشکلات گوارشی، مشکلات حافظه، بی‌ثباتی خلق و خو، اختلال اضطراب اجتماعی و... از علائمی هستند که نشان می‌دهند سطح هورمون سروتونین پایین است که با یکی از موارد ذکر شده در فوق می‌توانید سطح آن را افزایش دهید.

بیشتر بخوانید: پیاده روی کوتاه در افراد ۸۵ سال به بالا و افزایش طول عمر

روش تقویت اکسی توسین

هورمون اکسی توسین یا هورمون عشق هورمونی است که نقش زیادی در جذب شدن افراد به همدیگر دارد. سطح این هورمون در ماه‌های نخست روابط عاطفی در افرادی که عاشق هم هستند بالا بوده و میزان آن بر روی تداوم رابطه عاشقانه اثرگذار است. هورمون اکسی توسین در طول رابطه جنسی زوجین به مقدار زیادی ترشح می‌شود و سبب افزایش عشق و علاقه در هر دوی آن‌هاست. ترشح این هورمون روی احساسات و روابط عاطفی و بین فردی اثرگذار است و احساس عشق و نیز مراقبت از دیگران را در افراد تقویت می‌نماید. هورمون اکسی توسین قادر است که اعتماد بین فردی، همدردی، محبت و نیز حس محافظت را افزایش دهد و سبب ایجاد حس رضایت و آرامش در افراد گردد. به علت تاثیرات زیادی که هورمون اکسی توسین بر روی روابط عاطفی و عاشقانه افراد دارد به نام هورمون عشق شناخته می‌شود.

از علائم کمبود هورمون اکسی توسین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- عدم وجود حس همدلی با دیگران

- نداشتن حس اعتماد

- عدم وجود دلبستگی عاشقانه

- غم و ناراحتی

- عدم وجود دلبستگی عاشقانه

- استرس و اضطراب

- بروز رفتارهای تهاجمی

در صورت داشتن هریک از علائم فوق می‌توانید با یکی از روش‌هایی که در ادامه آورده شده است به طور طبیعی این هورمون را در بدن خود تقویت نمایید.

از راه‌های افزایش این هورمون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- یوگا انجام دهید.

- موسیقی گوش دهید و خودتان هم آواز بخوانید.

- مدیتیشن کنید.

- علاقه خود را به کسانی که دوست‌شان دارید نشان دهید.

- ماساژ بدهید یا بگیرید.

- با دیگران صحبت کنید.

- به دیگران کمک کنید.

- فیلم‌های عاشقانه و احساسی ببینید.

- رژیم غذایی مناسب داشته باشید.

- دوش آب گرم بگیرید.

- خودتان را دوست داشته باشید.

- بیشتر از قبل دیگران را در آغوش بگیرید.

- با افرادی که دوستشان دارید آشپزی نمایید و غذاهای لذیذ و خوشمزه بخورید.

- وقت بیشتری با دوستان‌تان بگذرانید.

- و ... .

علاوه بر این هورمون اکسی توسین در مواد غذایی از قبیل چای سبز، هندوانه، انواع مغزها، انجیر، اسفناج، قهوه، ویتامین سی و... وجود دارد که مصرف آن‌ها سبب افزایش این هورمون در بلند مدت می‌شود. افزون بر این مصرف شکلات تلخ و شنبلیله هم می‌تواند کمک‌کننده باشد.

روش تقویت اندورفین

اندورفین‌ها مواد شیمیایی می‌باشند که بدن هنگام درد و یا استرس آزاد می‌نماید. اندورفین می‌تواند به کاهش استرس عاطفی، تسکین درد و نیز ایجاد حس خوب کمک نماید. اندورفین‌ها بیشتر در هیپوتالاموس و غده هیپوفیز ایجاد می‌گردند. آن‌ها به عنوان انتقال‌دهنده‌های عصبی عمل می‌کنند. همچنین آن‌ها هورمون در نظر گرفته می‌شوند چرا که قادر هستند پیام‌ها را در تمام سیستم عصبی و نه تنها مغز انتقال دهند. بیشتر از 20 نوع اندورفین در انسان وجود دارد.

از فواید اندورفین می‌توان به مواردی از قبیل بهبود عزت نفس، کاهش افسردگی و اضطراب، کاهش درد، تنظیم یا تعدیل اشتها و نیز پاسخ ایمنی تقویت شده اشاره کرد.

از علائم کمبود این هورمون می‌توان به مواردی از قبیل موارد زیر اشاره نمود:

- رفتار تکانشی

- بد خلقی

- افسردگی

-  مشکلات خواب

- اعتیاد

- دردها

- اضطراب

چنانچه هریک از علائم فوق را دارید لازم است به فکر افزایش این هورمون بیفتید. راه‌های افزایش این هورمون عبارت است از:

- شکلات تلخ بخورید.

- موسیقی گوش دهید یا خودتان موزیک بسازید.

- غذاهای تند میل کنید.

- بخندید.

- فیلم درام تماشا کنید.

- کارهای هنری انجام دهید.

- با دوستان خود وقت بگذرانید.

- غذای مورد علاقه خود را میل نمایید.

- مدیتیشن کنید.

- کارهای دوطلبانه و خیرخواهانه انجام دهید.

- ماساژ بگیرید.

- طب سوزنی انجام دهید.

- ورزش کنید.

- برقصید.

- رابطه جنسی سالم داشته باشید.

- آفتاب بگیرید.

کلام آخر

همه ما در زندگی خود لحظاتی را تجربه می‌کنیم که در آن لحظات احساس ناراحتی می‌کنیم. مسلما در چنین مواقعی دوست داریم از آن حالت خارج شویم و احساس شادی و نشاط نماییم. برخی اوقات افراد برای از بین بردن حس ناراحتی خود به مصرف مواد روی می‌آورند. نخست ممکن است با مصرف این مواد احساس لذت نمایند اما مسلما با گذشت مدت زمانی این افراد دچار بیماری‌های جسمی و روانی شده و حس غم و ناراحتی مضاعفی خواهند داشت. بنابراین همیشه باید عاقلانه بیندیشیم و دنبال راهی برویم که به طور طبیعی احساس غم و ناراحتی را در خودمان کاهش دهیم و احساس شادی و نشاط کنیم. یکی از این راه‌ها تقویت هورمون‌های شادی است که با ورزش کردن، رژیم غذایی مناسب، خواب کافی و... حاصل می‌شود. راهی مطمئن که هیچگاه احساس پشیمانی از آن نخواهیم داشت و علاوه بر داشتن حس شادی و نشاط به سلامتی جسمی هم دست خواهیم یافت.