سندروم کمال گرایی یا پرفکشنیسم چیست؟

اینکه شما بخواهید در همه چیز بهترین و برترین باشید و حتی یک بار هم در زندگی تان طعم شکست را نچشید و اگر هم بچشید به قدری آسیب ببینید که زندگی برایتان یک رنگ و بوی دیگری بگیرد احتمال زیاد شما دچار سندرومی به نام کمال گرایی شده اید! در حقیقت سندروم کمال گرایی به شما می گوید که باید هر کاری را در حالت تمام و کمال به انجام برسانید و از طرفی چون شما می دانید همیشه و در همه ی موقعیت ها حاصل کارتان کامل و عالی نخواهد بود ترجیح تان این است که آن کار را اصلا انجام ندهید و حالا که انجام ندادید کمال گرایی شما را به دلیل انجام ندادن آن کار سرزنش می کند و به همین ترتیب شما می بایست با این مشکل دست و پنجه نرم کنید. اگر تا به حال به این موضوعات برخورد کرده اید پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

مثال هایی از کمال گرایی

به طور مثال یک تصمیم بزرگ گرفته اید و هدف دارید و در حال تلاش برای آن هستید اما بنا به هر دلیلی موفق نمی شوید اگر احساس بیخود بودن و به درد نخور بودن میکنید این یعنی که شما دچار سندروم کمال گرایی شده اید! دائما به بهترین بودن فکر می ‌کنید و اصلا قدرت بخشیدن اشتباهات خود را ندارید و حتی نمی توانید آن اشتباهات را فراموش کنید و برای تان تبدیل به یک عقده/خاطره همیشگی می شود. یا اگر هنگامی که مرتکب اشتباهی می شوید، بسیار خجالت می کشید و یا در زندگی‌ تان نیازمند موفقیت ‌های خیلی بزرگ هستید و تا به این موفقیت ها دست پیدا نکنید احساس خوبی نسبت به خود ندارید همه ی این موارد نشانه هایی از کمال گرایی اند و شما متاسفانه درگیر آن شده اید. بهتر است پس از متوجه شدن در مورد اینکه شما با سندروم کمال گرایی درگیر هستید به دنبال راه های درمانی باشید و بعد از درمان خواهید فهمید که هیچ زندگی ای فوق العاده نیست و آن جاست اعتقاد پیدا می کنید که خیلی چیز ها در زمانی در زندگی تان بد بودند اما حالا به قدر کافی خوب اند و همچنین با خود تکرار خواهید کرد که " همه چیز به قدر کافی خوب است".

انواع کمال گرایی

در این بخش می خواهیم کمال گرایی را دسته بندی کنیم تا ببینیم چند دسته از این سندروم وجود دارد و همچنین ما خود به کدام یک از این دسته ها تعلق داریم. به طور کلی با توجه به به ریشه کمال گرایی و تاثیر آن بر روی افراد کمال گرایی را به سه دسته کلی تقسیم کرده ایم:

کمال گرایی خودمدار

این کمال گرایی از رایج ترین حالاتی است که دیده ایم. در این دسته فرد در خود کمبود های زیادی میبیند و از خود توقعات بسیار نامعقولی دارد که موجب آزار یا فشار به خود شده چرا که فرد برای رسیدن به خواسته ها به خود فشار بالایی وارد می سازد و اگر به آن ها نرسد به شدت سرخورده خواهد شد و اعتماد به نفس خود را از دست می دهد.

کمال گرایی تلقین شده به وسیله ی جامعه

این حالت فشار زیادی به افراد می آورد و در برخی بازه های زمانی و در برخی کشورها باعث افسردگی و حتی خود کشی دسته ای از افراد میشود همانند زمان هایی که جنگ بود. تصور کنید که یک تیم ورزشی به مسابقات جهانی برسد و به خاطر دلایلی شامل عملکرد رسانه ها تمامی مردم انتظار قهرمانی تیم را داشته باشند و همه مطبوعات تیتر بزنند که «ما باید قهرمان جام جهانی شویم».

کمال گرایی دیگر مدار

در این نوع از کمال گرایی که شاید در اطرافتان هم زیاد دیده باشید، امکان دارد فرد از خود توقع کم یا زیادی داشته باشد اما به طور حتم از اطرافیان خود علی خصوص زیردستان خود توقعات و انتظارات بسیار بالایی دارد و موجب فشار به افراد می شود. از بد ترین نمونه های این نوع از کمال گرایی میتوان به داشتن یک رئیس کمال گرا اشاره کرد. این دسته نیز باید به فکر درمان باشند زیرا دیر یا زود همه ی فشارها از طرف اطرافیان آن ها به خودشان بر میگردد و صدمه می بینند.

پیامد های سندروم کمال گرایی

افرادی که درگیر این سندروم هستند و با این وضعیت روزگار خود را سپری می کنند با چهار مشکل اساسی در کار و زندگی خود روبرو خواهند شد:

مخرب ترین پیامد این سندروم این است که از وظایف و موقعیت هایی که ما را در برابر ارزیابی قرار می دهد فرار می کنیم به این حالت یک حالت اجتنابی می گویند.

یکی دیگر از پیامد های کمال گرایی این است که ما تقریبا به طور دائمی وحشت بیش از حد از شکست و خراب شدن کارها داریم به همین خاطر همیشه در عذاب هستیم و در ضمن برای انجام کارها خیلی با وسواس و با تاخیر استارت می زنیم. در ضمن همیشه ترس از انتقاد دیگران در جان ما ریشه دارد.

همیشه خودمان را به دلیل از دست رفتن فرصت ها و اشتباهات سرزنش می کنیم و این هم از عواقبی است در اثر گرفتاری به این سندروم به جان ما می افتد.

از آنجایی که در هنگام گرفتاری به این سندروم میخواهیم کارمان را با دقت کامل و بدون هیچ عیب و نقصی انجام دهیم در حقیقت فقط به دنبال کمال هستیم، آنقدر خود را مشغول یک جنبه از زندگی مان می کنیم که از دیگر جنبه ها عقب می مانیم. به طور مثال پزشکی را در نظر بگیرید که به بالاترین مدارج عملی رسیده است اما ناتوان است از اینکه با همسر خود یک رابطه عمیق عاطفی برقرار کند.

ممکن است به غیر مواردی که در بالا در مورد پیامد های سندروم کمال گرایی گفته شد موارد دیگری نیز وجود داشته باشند که باید با راه هایی به فکر درمان آنها باشیم. در ادامه ی این مقاله یک سری از روش های درمانی را برایتان شرح دادیم که می تواند بسیار کمک کننده باشد.

راه های درمان کمال گرایی

برای این بخش پنج روش به عنوان راه های درمان سندروم کمال گرایی امده است که به شرح زیر است:

ارزشمند بودن خود را در گرو تحقق تمام و کمال اهداف تان ندانید. سعی کنید در همه ی زمینه ها به خودتان فرصت دهید که امکان دارد خطایی کنید و این موضوع اصلا ناراحت کنند نیست و همچنین به خود یادآوری کنید که ارزشمندی یک فرد به شخصیت و منفعتی است که برای دیگران دارد و نه به تحقق رسیدن کامل اهداف.

خود را به پیشرفت گرایی (در مقابل موضوع کمال گرایی) عادت دهید. فردی گرایش زیادی به کمال دارد در حقیقت به دلیل داشتن ذهنیتی ایده آل، اقدامات و گام های کوچک برای رسیدن به اهدافش را نمی بیند و تصورش بر این است که حتماً باید یک اقدام بزرگ انجام دهد تا خود را موفق بداند. پس تا یک تایم مشخصی هر شب به کارهای خوب و مثبتی که در طول روز انجام داده اید فکر کنید و با خود مدام تکرار کنید که هیچ فرد موفقی یک شبه یک اقدام بزرگ انجام نداده است.

افراد کمال گرا از درون مورد انتقاد قرار می گیرند زیرا انگار در وجود خود یک انتقاد گر دارند که تمامی گفتگوهای درونی آن ها را کنترل می کند و مدام اشتباهات و خطاهای آنها را گوشزد و سرزنش میکند سعی کنید هر بار که منتقد درونی خودتان شروع به صحبت کرد بگویید باشد! راه حل مورد نظر شما چیست برای اینکه بهتر شوم، با همین سوال نقطه کانونی گفتگوها از انتقاد به مربی گری عوض خواهد شد. اگر این سوال را نپرسید منتقد درونی تا فردا صبح به شما سرکوفت خواهد زد برای اینکه چرا نوزده شدید و بیست نشدید.

در این تمرین می گوید حتی بعضی اوقات باید عمداً کارهایتان را ناقص انجام دهید تا متوجه شوید که اگر کاری ناقص باشد آسمان به زمین نخواهد آمد. در ابتدای راه این درمان کمی سخت به نظر می رسد اما برای دور شدن و حذف کمال گرایی افراطی بسیار تمرین کمک کننده ای است.

عوض کردن قوانین سنگی را به قواعد ژله ‌ای! این یعنی به طور مثال با خود عهد بسته اید که دیگر شیرینی نخورید اگر خوردید به جای اینکه سه ساعت خود را سرزنش کنید نیم ساعت پیاده روی کنید.

به طور کلی طبق گفته محققان در این زمینه به این نتیجه اخلاقی می رسیم که افرادی که دچار کمال گرایی هستند نباید ارزشمند بودن خود را در این ببینند که اهدافشان به طور کامل تحقق یابد. توصیه ی بزرگان و محققان در این زمینه این است که این افراد باید به پیشرفت‌ گرایی عادت کنند و گام‌ های کوچک خود برای رسیدن به اهدافشان را فراموش نکنند. علاوه بر این این اشخاص می بایست مثل مربی ای دلسوز اشتباهات جزئی خود را نادیده بگیرند و خود را دوست داشته باشند. دوست داشتن خود از همه مهم تر است زیرا این روز ها به دلیل در معرض جلب توجه قرار گرفتن مدام این فکر به سرمان خطور می کند که چقدر بی کفایت هستیم و غالبا حس دوست داشتن خودمان را از دست داده ایم و همه ی این ها ما را به کمال گرایی دعوت می کند. در مواردی جهت درمان کمال‌ گرایی می توانید از مشاوره کمک بگیرید و در موارد شدید، ترکیب دارو درمانی و مشاوره موثر واقع می‌شود.