پوست اولین سد دفاعی و بزرگترین عضو بدن است. سطح آن در یک فرد بالغ حدود ۱٫۸ متر مربع است. اکثر قسمت‌های پوست ضخامتی کمتر از 6 میلی‌متر دارند با اینحال پوست یک لایه محافظتی قوی است. جز اصلی سطح پوست یک پروتئین فیبری به نام کراتین است که در محافظت از بافت‌ها در قبال برش‌ها، خراش و اشعه‌های خورشید نقش دارد. در مورد اشعه‌های خورشید باید گفت، سیستم پوششی بدن ما با تولید رنگدانه ملانین در سلول های ملانوسیت به اشعه UV پاسخ می‌دهد. در صورت ماندن بیش از حد در معرض نور خورشید، التهاب رخ می دهد و در پاسخ به گشاد شدن رگ های خونی درم، پوست قرمز می‌شود. با تولید ملانین، پوست شروع به برنزه شدن می کند. ملانین اشعه ماوراء بنفش را جذب می کند و به این ترتیب از آسیب به DNA سلول جلوگیری می‌کند.

پوست یک سد دفاعی کاملا موثر است. بیشترین اثر را زمانی دارد که سطح آن دست نخورده باقی بماند. زخم‌ها ممکن است عفونی شده و باکتری‌ها را وارد جریان خون بکنند. سبوم که مایعی با پایه‌ی روغنی است‌. از غدد سبابه موجود در درم تشکیل می‌شود، به حفظ حالت ارتجاعی پوست و دفع آب کمک می‌نماید. پوست ما حالت ضدآب دارد‌ یعنی آب را مثل یک اسفنج به خود جذب نمی‌کند. هم‌چنین پوست ما به سبک زندگی و نوع کارهای ما واکنش نشان می‌دهد تا جایی که حتی می‌تواند تغییر رنگ دهد.

پوست دارای سه لایه‌ی پایه و اصلی است

- اپیدرم

- درم

- هیپودرم.

‌لایه ی اول؛ اپیدرم:

اکثر محصولات مراقبت پوستی برای اپیدرم ایجاد شده آمد. بیرونی ترین لایه، که به اصطلاح علمی اپیدرم و یا به اصطلاح عامیانه روپوست خوانده میشود. این لایه از هدر رفت آب از طریق پوست جلوگیری میکند. و از پوست در مقابل گرما و سرما، آلودگی و عوامل بیماری زا محافظت میکند. از دو نوع سلول تشکیل شده است. یک نوع زنده به نام بازال. چون زایش سلولی هم بر عهده ی این قسمت است. این قسمت را زایا هم مینامند. نوع دوم سلولهای مرده و شاخی است. بخش زایا شامل کراتینوسیستها و ملانوسیتهاست. ملانوسیت شامل رنگدانه های پوستی میشود که تعیین رنگ پوست هر فرد را بر عهده دارند. یعنی به عبارت بهتر هرچقدر ملاتونین فرد بیشتر باشد، پوست تیره تری خواهد داشت. در لایه ی زایا، سلولهای خاردار و دانه دار قرار میگیرند که روند زایش را بر عهده دارند. از پایین ترین لایه ی اپیدرم یعنی زایا، طی ۲۴ ساعت تقسیم سلولی، سلولهای پرآب جدیدی را به وجود میآورند. این سلولها به لایه های بالاتر منتقل میشوند طی دو هفته خود را به لایه های شاخی می رسانند. در طی این مسیر آب خود را از دست داده و به سلولهای مرده تبدیل میشوند. در لایه ی شاخی، سلولهای مرده از آن هم بالا رفته و خود را به سطح پوست میرسانند عاقبت به هنگام استحمام از پوست جدا شده و از بین می روند.

‌لایه ی دوم؛ درم:

زیر لایه ی اولیه پوست قرار میگیرد که انبوهی از کلاژن و الاستین را داراست. این لایه مواد مورد نیاز برای زایش پوست را فراهم میکند. درم به علت وجود تارهای عصبی، اطلاعات حسی را دریافت و به مغز منتقل میکند. همچنین به علت وجود الاستین خاصیت انعطاف پذیری و کشسانی دارد. در جوانسازی و محکم ماندن پوست، کلاژن نقش اصلی را بازی میکند. این لایه بیشترین بافت متراکم را دارد. غدد عروقی، عروق خونی و فولیکول های مو در این بخش قرار گرفته اند.

‌لایه ی سوم؛ هیپودرم (زیرپوستی):

حاوی بند هم بند شل است که پوست را به ماهیچه ها و استخوان ها متصل میکند. در حالیکه دارای مقدار قابل توجهی ذخیره ی چربی و عروق خونی است. این لایه در مقابل حرارت شدید، عایق است.

پوست برای حفظ هموستاز بدن، به طرق مختلف با سیستم ایمنی، گوارشی، دفعی و .... بدن تعامل دارد تا از بدن در برابر عفونت محافظت کند. برای مثال پوست ویتامین D را با قرارگیری در معرض نور خورشید سنتز می‌کند، و به این ترتیب این ویتامین حیاتی را برای سیستم گوارش فراهم می‌کند. ویتامین D برای جذب کلسیم مورد نیاز است و استخوان‌ها ضروری است. به این ترتیب سیستم پوششی با دستگاه گوارش همکاری می‌کند تا اطمینان حاصل شود که کلسیم می تواند به مقدار کافی برای انقباضات عضلانی و استخوان‌ها تولید می‌شود.از طرفی هم سیستم غدد درون ریز هورمون های بدن را درگیر می‌کند. ویتامین D تولید شده توسط پوست، به عنوان یک هورمون در بدن عمل می‌کند. در برخی موارد عدم تعادل هورمونی تأثیرات نامطلوبی بر روی پوست می‌گذارد.

جالب است بدانید پوست قادر به ترمیم خود است. در مواردی که اپیدرم کاملا از بین رفته ولی قسمت‌هایی از درم سالم مانده باشد، سلول های اپیدرمالی که ضمائم پوست هستند به همراه اپیدرم پوست سالم اطراف، منشا اپیدرم جدید خواهند بود. هر آسیبی که منجر به ضایعات پوستی شود در صورتی که ضایعه سطحی باشد مسئله مهمی نیست چون پوست قادر به ترمیم خود است. زمانی که پوست آسیب می‌بیند، از طریق ترمیم بافت آسیب دیده و جایگزین ساختن بافت از دست رفته با سلولهای جدید، پاسخ می‌دهد. طی روند ترمیم بافت مرده یا آسیب دیده ابتدا توسط بافت اسکار و به تدریج با سلول های جدید سالم جایگزین میشود.

• داشتن یک پوست زیبا

مهم‌ترین اصلی که باید بدانید این است که حتما قبل از خواب صورت خود را بشویید. این شوینده‌ی مناسب صابون نیست! باقی‌ماندن آلودگی، باکتری یا مواد آرایشی روی پوست، سبب بسته شدن منافذ آن می‌شود. اما اگر این آلودگی‌ها را با یک شوینده‌ی مناسب از سطح پوست خود پاک کنید، مواد محافظت‌کننده‌ای که توسط خود پوست ترشح می‌شود و به عمق آن نفود می‌کند باعث سلامتی پوست می‌شود.

متخصصان پوست و زیبایی معتقدند، استرس‌ و فشار‌های عاطفی سن افراد را پیرتر از آنچه هستند نشان می‌دهد. استرس، میزان ترشح هورمون کورتیزول را افزایش می‌دهد که باعث التهاب و شکستن کلاژن شده و با واکنش‌های هیستریک نظیر تورم یا قرمزی منجر به آکنه نیز می‌شود. برای سرکوب اثر این هورمون، مصرف غذاهای حاوی آنتی اکسیدان و مدیتیشن توصیه شده است.

از سوی دیگر تغذیه‌‌ی شما ارتباط مستقیمی با زیبایی پوست‌تان دارد. آنتی‌اکسیدان‌ها علاوه بر تعدیل اثر تنش‌های روحی بر پوست، در رفع اثر مخرب رادیکال‌های آزاد که باعث پیری پوست می‌شوند نیز بسیار مؤثرند. رادیکال‌های آزاد باعث تولید آنزیمی می‌شوند که کلاژن را می‌شکنند. اما با مصرف آنتی‌اکسیدان، رادیکال‌های آزاد خنثی می‌شوند و پوست به مراتب جوان‌تر می‌ماند. انواع توت، مرکبات، مارچوبه، چای سبز، اسفناج و برخی دیگر از سبزیجات برگ سبز، حاوی آنتی‌اکسیدان هستند. هم‌چنین مصرف غذاهایی که امگا ۳ دارند مثل تخم کتان، ماهی قزل‌آلا و بادام، باعث نرمی و استحکام پوست شما می‌شود. از دیگر ویتامین‌هایی که در جوانسازی پوست شما موثرند می‌توان به رتینوئید از مشتقات ویتامین A اشاره کرد که در تسریع بازسازی سلول‌های پوستی و تولید کلاژن نقش مهمی دارد. به علاوه در از بین بردن لکه‌های پوستی هم موثرند. در کل افرادی که در رژیم غذایی خود ویتامین مصرف می‌کنند، به خصوص ویتامین C، پوست جوان‌تری دارند. ویتامین C در تشکیل کلاژن نقش مهمی ایفا می‌کند و بدون آن آمینواسیدها نمی‌توانند به یکدیگر متصل شوند و ساختار پروتئینی کلاژن را شکل دهند. فلفل قرمز، سبزیجات دارای برگ سبز مانند کلم بروکلی، جوانه‌ها و مرکبات از جمله منابع غنی از ویتامین C هستند که مصرف روزانه‌ی آنها توصیه می‌شود.

بیشتر بخوانید:  5رژیم غذایی فوق العاده برای خانم های بالای 50 سال !

با افزایش سن، سطح استروژن کاهش می‌یابد؛ استروژن در تشکیل کلاژن نقش دارد که با کمبود آن روی پوست چین‌وچروک‌ می‌افتد. این کمبود را تا حدودی می‌توان با مصرف پروتیین‌های گیاهی یا فیتواستروژن‌ها مثل سویا، لوبیا و انواع مغزها جبران کرد. رژیم غذایی با روغن بسیار کم ممکن است در طی زمان باعث خشکی پوست شما شود. روغن‌هایی که برای پوست خوب هستند، شامل روغن زیتون، آووکادو، کره بادام زمینی و روغن دانه های گیاهی و مغزها است. وقتی تشنه باشید پوستتان خشک و تیره به نظر خواهد رسید‌. از نوشیدنی های ساده، میوه‌ها و سبزیجاتی که ساختار اصلی آنها آب است، برای تأمین آب بدن و پوست‌تان استفاده کنید.

توصیه می‌شود هنگامی که می‌خواهید محصولات آرایشی تهیه کنید، به دنبال محصولاتی باشید که حاوی آنتی‌کسیدان، ویتامین C برای روشن‌سازی پوست، رتینوئیدها که عملکرد سلول‌ها را افزایش می‌دهند و آلفا هیدروکسی‌ها که به حذف لایه‌های سلولی مرده پوست کمک می‌کنند، باشد.

از دیگر عوامل جوان‌ماندن پوست ورزش‌کردن، ترک سیگار، ترک الکل، ماساژ و استفاده از محصولات مراقبت‌های پوستی است.

• امروزه با پوست چه می‌کنند؟

امروزه برای درمان چین و چروک و خطوطی مانند خط اخم و خط خنده، بسته به شرایط و انتظارات بیمار و عمق و شدت این خطوط، از روشهایی مانند تزریق بوتاکس، تزریق ژل و تزریق چربی، همچنین میکرونیدلینگ و روشهای لایه برداری پوست مانند میکرودرم ابریژن استفاده می‌شود. بکارگیری برخی از لیزرها نیز مانند آر اف فرکشنال و فرکشنال CO2 نیز در رفع این خطوط بسیار موثر واقع می‌شوند.

گاهی پوست با گذشت زمان به سمت پایین افتادگی پیدا می‌کند در این شرایط از جراحی لیفت یا روشهای غیر جراحی لیفت پوست مانند هایفوتراپی و لیفت با نخ استفاده می‌شود.

برای درمان تغییرات رنگدانه‌ای و کک و مک‌ها هم از داروها، روش‌های لایه‌برداری مانند میکرودرم و لیزر کیوسوئیچ استفاده می‌شود.

• روتین پوستی چیست؟

هدف از روال مراقبتی پوست یا همان روتین پوست این است که پوست خود را در بهترین حالتش نگه داشته و عیب‌های آن را کمتر در معرض دید قرار دهید. با رسیدگی به رنگ و ظاهر پوست و رفع مشکلات پوستی شما به یک پوست نسبتاً مناسب و زیبا دست خواهید یافت. داشتن یک پوست عالی فقط به ژنتیک شما بستگی ندارد بلکه همانطور که گفته شد تحت تاثیر مستقیم عادات و سبک زندگی شما و البته استفاده از روتین پوستی روزانه است. اولین قدم برای داشتن یک روتین پوستی مناسب، شناخت نوع پوست‌تان است.

پوست شما یکی از این انواع است

- معمولی (نرمال)

- خشک

- چرب

- مختلط (ترکیبی)

- حساس

هرکدام از انواع پنجگانه پوست، نیازها، شیوه‌های مراقبتی و محصولات شوینده مخصوص به خود را دارند.

یک روتین روزمره شامل چهار قسمت اساسی است که می‌توانید یک بار صبح و یک بار شب انجامشان دهید. هدف از روتین صبحگاهی، محافظت از پوست در طی روز است‌. روتین شبانه پوست هم باید در جهت درمان و تغذیه باشد، چرا که شب‌ها پوست به استراحت و ترمیم می‌پردازد. یکی از اصلی‌ترین مراحل روتین شبانه جهت مراقبت از پوست، پاک کردن آرایش و استفاده از آبرسان در آخر است.

۱. پاکسازی:

از شوینده‌ای استفاده کنید که بعد از شست‌وشو باعث سفت شدن پوست‌تان نشود. بیشتر از دو بار در روز صورت‌تان را نشویید. اگر پوست خشکی دارید یا آرایش نمی‌کنید، یک بار شست‌وشو کافی است. طوری صورت‌تان را نشویید که چربی طبیعی‌اش را از دست بدهد. شوینده‌ها هم به صورت عمومی و هم به شکل اختصاصی برای انواع پوست ساخته می‌شوند.

۲. مرطوب کننده و آبرسان:

تفاوت خیلی بارزی بین این دو محصول وجود ندارد ولی مرطوب کننده‌ها معمولاً چرب هستند و باعث جلوگیری از تبخیر رطوبت پوست می‌شوند. آبرسان‌ها معمولاً چرب نیستند و موادی‌اند که می‌توانند رطوبت را جذب و حفظ کنند؛ مثل هیالورونیک اسید. نکته‌ی مهم این است که حتی پوست‌های چرب نیز به مرطوب کننده یا آبرسان نیاز دارند. البته برای پوست‌های چرب بهتر است از آبرسان‌های برپایه‌ی آب که ضد آکنه هستند استفاده شوند. پس از هر بار شستشو و استحمام، از محصولات با کیفیت و مناسب پوستتان استفاده کنید و رطوبت پوست‌تان را از این طریق تامین نمایید.

۳. ضد آفتاب:

کرم ضد آفتاب با SPF حداقل ۳۰ را ۱۵ دقیقه قبل از خروج از منزل به پوست خود بزنید. چون ۱۵ دقیقه زمان می‌برد که کرم ضد آفتاب فعال شود. این کار پوست شما را اشعه‌ی خورشید، خطر ابتلا به سرطان پوست حفظ کرده و باعث کاهش کهولت سن می‌شود.

۴. سرم‌ها:

ویتامین C و ویتامین E، آنتی اکسیدان‌های رایجی هستند که از آنها برای بهبود بافت و استحکام پوست استفاده می‌شود. یهتر است از این دو صبح‌ها و زیر کرم ضد آفتاب استفاده کنید. برای استفاده از رتینول‌ها و رتینوئیدها بهترین زمان شب است. استفاده از سرم‌ها الزامی نیست ولی ۳ قدم پیشین الزامی هستند.

باید روتین پوستی را به‌طور مداوم و هر روز انجام دهید تا به هدف مورد نظر، یعنی داشتین یک پوست سالم برسید. اگر روزانه یک دو بار و به مدت حداقل شش هفته روتین پوستی‌تان را رعایت کنید متوجه تغییرات قابل ملاحظه‌ای در پوست‌تان خواهید شد.