شایع ترین مسئله ای که در تابستان اتفاق می‌افتد، گرمازدگی است و محدوده‌ی سنی ندارد و در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد. گرمازدگی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن گرمای زیادی را از اطراف جذب می ‌کند ولی توانایی کاهش گرمای اضافی را ندارد. این افزایش دما بر اثر عاملی درونی (ویروس و عفونت) به وجود نمی‌آید، بلکه بر اثر عوامل خارجی و گرمای شدید در طولانی مدت اتفاق می‌افتد و بسیاری از عملکرد‌های بدن را دچار اختلال می‌کند.

بررسی علائم گرمازدگی

گرمازدگی بر اثر کمبود آب ناشی از تعریق زیاد به وجود می‌آید. هنگامی که دمای بدن بر اثر حرارت زیاد بالا برود رگ‌های سطحی بدن باز می‌شوند و تعرق و تبخیر زیادی صورت می‌گیرد که باعث از دست رفتن املاح موجود در خون و ضعف در بدن می‌شود. برافروختگی صورت، قرمزی پوست، عطش بیش از حد، خستگی زیاد، گیجی، سردرد، بی‌حسی و قرمزی چشم‌ها، خشکی دهان و زبان، خشکی بینی، تب و درد در ناحیه شکم، خشکی گلو، احساس کمبود اکسیژن و نفس نفس زدن و تپش قلب از علائم گرمازدگی خفیف و متوسط می‌باشد. در گرمازدگی شدید دمای بدن به بیش از چهل درجه می‌رسد و ممکن است فرد دچار تشنج، کاهش سطح هوشیاری و سنکوب شود. ممکن است در صورت جدی نگرفتن علائم و نشانه‌ها، فرد دچار اغما شود و به کما برود و گرمازدگی در نهایت منجر به سکته و مرگ شود.

چه کسانی بیشتر در معرض گرمازدگی هستند؟

گرمازدگی ممکن است برای همه‌ی افرادی که در معرض گرمای شدید هستند اتفاق بیافتد ولی در برخی افراد این امکان بیشتر است. در افرادی که محیط‌های خیلی گرم و با حرارت بالا کار می‌کنند، کارگرانی که در ساختمان سازی مشارکت دارند، ورزشکاران، کشاورزان و آتش نشان‌ها و افرادی که کارشان در مجاورت گرما است (نانواها)، کودکانی که در هوای گرم در بیرون از خانه بازی می‌کنند، افراد سالمند و افرادی که دچار بیماری‌های خاص مانند دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی هستند بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند. افرادی که مزاج گرم دارند در تابستان باید بیشتر مراقب خود باشند، زیرا حساسیت آن‌ها نسبت به گرما بیشتر است.

گرمازدگی در کودکان و زنان باردار

گرمازدگی در کودکان با افزایش حرارت بدن همراه است به گونه ای که ممکن است با تب اشتباه گرفته شود. در این حالت کودک دچار گرفتگی عضلانی، کرامپ در نواحی پاها و شکم، بی قراری و بی حالی می‌شود. هرچه گرمازدگی شدید تر شود، علائم آن نیز مزمن تر و خطرناک تر می‌شود. از دست دادن آب بدن در کودکان سریع تر از بزرگسالان اتفاق می‌افتد، بنابراین کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند. بخش قابل توجهی از بدن زنان باردار را آب تشکیل می‌دهد، کم آبی تاثیرات منفی زیادی برای جنین و مادر در پی دارد. گرما سبب انقباضات عضلانی در ناحیه ی شکم می‌شود و ممکن است با انقباضات زایمان اشتباه گرفته شود. بی هوشی ناشی از گرمازدگی در زنان باردار منجر به زایمان زودرس می‌شود. دمای بالای بدن مادر می‌تواند خطرات بسیاری را برای جنین به همراه داشته باشد، بنابراین لازم است که گرمازدگی در زنان باردار و کودکان جدی گرفته شود و توصیه‌های لازم جهت پیشگیری از گرمازدگی به کار گرفته شود.

اقدامات اولیه در برخورد با گرمازدگی

بهتر است در برخورد با فرد گرمازده اقداماتی صورت بگیرد تا از عواقب خطرناک آن پیشگیری کرد. در برخورد با گرمازدگی اول بدن فرد را با آب سرد شستشو داده و یا به وسیله ی پارچه ای بدن فرد را خیس کرده و او را به مکان خنکی منتقل کنیم تا دمای بدن پایین بیاید، سپس پاها را به سمت بالا گرفته تا خون به مغز برسد و اگر فرد در حالت هوشیاری است به او نوشیدنی خنک بدهید و در غیر این صورت با خنک کردن و پایین آوردن دمای بدن او سعی در به هوش آوردن وی داشته باشید. فرد گرما زده باید از استعمال مواد الکلی و کافین دار خودداری کند، زیرا این نوشیدنی ها موجب کم آبی بدن و تشنگی بیشتر می‌شوند. در صورتی که علائم گرمازدگی پس از انجام اقدامات اولیه رفع نشدند باید بیمار را به بیمارستان منتقل کرد.

راه‌های پیشگیری از گرمازدگی

برای پیشگیری از گرمازدگی کافی است چند اصول ساده ولی کاربردی را رعایت کنیم تا به راحتی از آن نجات پیدا کنیم. اگر ملزم به بیرون رفتن نیستید، در صورتی که هوا گرم باشد از منزل خارج نشوید و در مواقع اضطراری بهتر است تا خنک شدن هوا صبر کنید و در معرض تابش مستقیم نور خورشید فرار نگیرید و از سایه عبور کنید. در هوای گرم آب بیشتری بنوشید (حتی اگر تشنه نباشید) و لباس‌های نازک و رنگ روشن بپوشید. سعی کنید در گرما فعالیت‌های بدنی خود را کمتر کنید و در صورت تعرق زیاد فعالیت خود را متوقف کرده تا دمای بدن شما کاهش پیدا کند. در بدن، سر بیشتر از بقیه ی قسمت ها نسبت به گرما حساس است بهتر است از کلاه استفاده کنید تا کمتر در معرض گرمای مستقیم خورشید قرار بگیرد. و در اخر سعی کنید نشانه های گرمازدگی را به درستی بشناسید تا در صورت بروز نشانه های آن، اقدامات لازم را انجام دهید.

درمان گرمازدگی در طب سنتی

در طب سنتی انواع و اقسام خوراکی‌هایی وجود دارد که طبع خنک و سرد دارند و برای درمان گرمازدگی و پیشگیری از آن مصرف می‌شوند. نوشیدن شربت سکنجبین، خاکشیر، گلاب، آبلیمو برای رفع گرمازدگی در طب سنتی توصیه می‌شود. میوه‌ها و سبزیجاتی مانند خیار، هندوانه، زرشک، پیاز، گشنیز در تنظیم حرارت بدن بسیار موثرند و توصیه می‌شوند. نوشیدن دوغ ترش برای افراد گرمازده بسیار مناسب است و از جمله روش‌های بوعلی سینا در درمان گرمازدگی به حساب می‌ید. عرق شاتره، کاسنی، بهار نارنج، نعناع و بیدمشک نیز از جمله عرقیجاتی هستند که خواص ضد گرمازدگی دارند. جوشانده ی عناب همراه با زرشک نیز بهترین داروی گرمازدگی معرفی شده است. دانه‌های لعاب دار مانند تخم شربتی به این علت که می‌توانند برای مدتی طولانی آب را بدن حفظ کنند برای گرمازدگی مناسب هستند.