پس از آلودگی هوا، یکی از چالش برانگیز ترین موضوعات مربوط به محیط زیست در دنیای مدرن آلودگی صوتی است. به پخش هرگونه صدا، بیش از حد مجاز در محیط عمومی آلودگی صوتی گفته می‌شود. این نوع از آلودگی سلامت و بقای انسان و محیط زیست را تهدید می‌کند.

منابع ایجاد کننده‌ی آلودگی صوتی

منابع زیادی وجود دارند که سبب آلودگی صوتی می‌شوند. این منابع در دو دسته‌ی داخلی و خارجی طبقه بندی می‌شوند. صداها‌ی داخلی شامل صداهای ناشی از کارخانجات، محیط‌های کاری، فرودگاه ها، قطار، صدای بوق ماشین‌ها، تصادفات و صدای ترمز، صدای اگزوز، آژیر آمبولانس‌ها و ماشین پلیس، دزدگیر ماشین‌ها، ساخت و ساز ساختمان‌ها، خودروهای باری، رادیو و ضبط وسایل نقلیه می‌باشد. صداهای داخلی نیز شامل صداهای ناشی از لوازم خانگی مانند جارو برقی، تلویزیون، چرخ گوشت، آبمیوه گیری و سیستم های تهویه ی خانگی می‌شوند. امروزه به دلیل افزایش تعداد وسایل نقلیه و رعایت نکردن استانداردهای لازم در تفکیک کاربری انواع وسایل نقلیه (موتورها، خوردروهای شخصی، خوردروهای باری)، خودرو‌ها جزء منابع اصلی آلودگی صوتی محسوب می‌شوند.

اثرات آلودگی صوتی بر گیاهان و حیوانات

آلودگی صوتی و سروصدای ناشی از آن موجب مخاطرات جبران ناپذیری در محیط زیست می‌شود و تاثیرات منفی بسیاری بر گیاهان و حیوانات می‌گذارد. آلودگی صوتی منجر به کاهش رشد گیاهان می‌شود. در حیوانات آلودگی صوتی خطرات بیشتری را رقم می‌زند و موجب مهاجرت بی موقع حیوانات و پرندگان، سقط جنین، کوتاه شدن عمر آن‌ها و خونریزی در ناحیه ی گوش می‌شود. تپش قلب و افزایش فشار خون در حیواناتی که نزدیک به منابع ایجاد کننده‌ی سروصدا زندگی می‌کنند مشاهده می‌شود. آزمایش های انجام شده نشان می‌دهند که صدای بیش از حد سبب آسیب دندان‌های موش‌های آزمایشگاهی می‌شود و باعث آسیب پذیری آن‌ها در برابر انواع ویروس‌ها می‌شود.

اثرات فیزیکی آلودگی صوتی در انسان‌ها

آلودگی صوتی تاثیرات منفی متعددی بر جسم انسان باقی می‌گذارد. یکی از مهم‌ترین آسیب‌های مربوط به آلودگی صوتی کاهش قدرت شنوایی است. قرارگیری در معرض صدای بلند (هشتاد دسی بل یا بیشتر) در طولانی مدت آسیب‌های فراوانی را به اعصاب و سلول های حساس به صدا در ناحیه ی حلزونی گوش وارد می‌کند. آلودگی صوتی نه تنها بر سیستم شنوایی تاثیر می‌گذارد، بلکه سیستم کل بدن را مختل می‌کند. آلودگی صوتی بر سیستم عصبی، غده ی هیپوفیز و عملکرد آن اثری مخرب دارد و موجب وز وز گوش، سوء هاضمه، سردرد می‌شود. علاوه بر صداهایی که می‌شنویم، صداهایی هستند که در محدوده‌ی شنوایی ما نیستند و فراصوت محسوب می‌شوند و این صداها قادرند به مایع سلولی وارد شوند و اثرات منفی در بدن ایجاد کنند.

اثرات روحی و روانی آلودگی صوتی در انسان‌ها

آلودگی صوتی علاوه بر جسم انسان، روح و روان آن را مورد تاثیر قرار می‌دهد و موجب به وجود آمدن فشار های روحی و روانی و عصبی می‌شود. آلوگی صوتی در واقع یکی از عوامل استرس زا نیز محسوب می‌شود. آلودگی صوتی سیستم عصبی را مختل می‌کند و باعث می‌‌شود آستانه ی تحمل افراد کاهش یابد و به سرعت عصبی شوند و با کوچک‌ترین موردی با دیگران درگیر شوند و همچنین دچار سوء تفاهم های فراوانی در روابط اجتماعی می‌شوند. افرادی که به طور طولانی مدت در معرض صداهای بلند قرار می‌گیرند، از نظر روانی آسیب پذیری بیشتری دارند و دچار اختلالات خواب می‌شوند.

اثرات آلودگی صوتی بر نوزادان و کودکان

همانطور که قبل تر گفته شد، آلودگی صوتی استرس را افزایش می‌دهد و افزایش استرس در کودکان مشکلات زیادی را به همراه دارد. کودکانی که نسبت به سایر همسالان خود بیشتر در معرض سروصدای فراوان قرار می‌گیرند حافظه‌ی ضعیف‌تری دارند و به علت تمرکز پایین، سرعت و میزان یادگیری آن‌ها روند بسیار کند تری دارد. آلودگی صوتی سبب زایمان زودرس و تولد نوزادانی با وزن کم می‌شود. سروصدای زیاد در دوران بارداری به جنین آسیب های زیادی وارد می‌کند. کاهش رشد نوزادان و کودکان، آسیب به اعصاب شنوایی از دیگر مشکلات آلودگی صوتی محسوب می‌شوند.

چگونه می‌توان اثرات آلودگی صوتی را کاهش داد؟

آلودگی صوتی را نمی‌توان از بین برد ولی می‌توان راه حل هایی را در جهت کاهش اثرات آن پیش گرفت. کاهش ترافیک‌های شهری، کم کردن وسایل نقلیه موتوری و استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی مخصوصاً مترو، جلوگیری از عبور و مرور خودرو‌های سنگین و باری در داخل شهر، قطع کردن بلند گوهای غیر مجاز در اماکن عمومی و خصوصی می‌توانند در کاهش سروصدا‌های شهری و عوامل خارجی موثر باشند. استفاده از فضای سبز موثر در کاهش آلودگی صوتی تاثیرات بسیار مثبتی را با خود همراه دارد، زیرا گیاهان قادرند که فرکانس‌های صوتی متوسط را جذب کنند. برای کاهش اثرات آلودگی در محیط خانه بهتر است که از پنجره های دو جداره استفاده شود و خاموش کردن تلویزیون و روشن نبودن دائمی آن نیز یکی از روش‌های کاهش صدمات آلودگی صوتی ناشی از عوامل داخلی محسوب می‌شود. از ورزش‌های آرامش بخش مانند یوگا نیز می‌توان برای مقابله با آلودگی صوتی استفاده کرد.