مردم از کیسه های پلاستیکی برای حمل اقلامی مانند غذا و لباس استفاده می کنند. کاربرد پلاستیک به قدری زیاد است که کیسه های پلاستیکی بخش عمده زباله های جامد شهری را تشکیل می دهند. استفاده زیاد از این مواد تاثیر مخربی روی محیط زیست دارد و باعث خفگی حیوانات و انسداد کانال ها، رودخانه ها و نهرهای آب می شود. از سوی دیگر، برای سلامت انسان مضر است. به همین دلیل، بسیار از مردم، فعالان محیط زیست و قانونگذاران نسبت به آلودگی پلاستیکی ابراز نگرانی کرده و بعضی از دولت ها استفاده از پلاستیک را برای خرید محدود کرده اند.

به عنوان مثال، آفریقای جنوبی قوانینی را برای محدود کردن تولید و استفاده از کیسه های پلاستیکی تصویب کرده است یا ژاپن و چندین کشور اروپایی با در نظر گرفتن تاثیرات منفی کیسه های پلاستیکی هزینه تولید آن ها را از مردم دریافت می کنند. اگر می خواهید درباره آلودگی پلاستیک در محیط زیست اطلاعات بیشتری داشته باشید، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

آلودگی پلاستیکی چیست؟

همین الان به اطراف تان نگاه کنید. چقدر پلاستیک می بینید؟ ظروف غذا، بطری های پلاستیکی، خودکار، حتی قاب تلفن همراه تان همگی از پلاستیک ساخته شده اند. این لیست بی پایان است. علیرغم استفاده گسترده ای که از پلاستیک می شود، اثرات این ماده بر سلامت انسان برای اکثر مردم ناشناخته باقی مانده است. آیا تا به حال درباره تاثیر منفی پلاستیک که روز به روز استفاده از آن در حال افزایش است، فکر کرده اید؟

جامعه کاملا به پلاستیک وابسته شده است، با این حال، ما به ندرت در مورد تاثیر این ماده روی سلامتی خودمان فکر می کنیم. غالبا به پلاستیک مواد افزودنی سمی اضافه می شود که بسیاری از آن ها به زنجیره شیمیایی پلاستیک متصل نمی‌شوند. بنابراین، وقتی در معرض شرایط جوی مختلف قرار می ‌گیرند، می‌ توانند در محیط آزاد شوند. این افزودنی ها توسط پوست جذب می شوند، در هوا تبخیر می شوند یا از طریق غذا و نوشیدنی هایی که مصرف می کنیم وارد بدن ما می شوند.

آگاهی از افزودنی هایی که برای ساخت پلاستیک استفاده می شوند و نحوه اجتناب از آن ها به منظور کاهش اثرات منفی پلاستیک بر سلامت انسان، بسیار مهم است. چون همه آن ها در طبیعت بسیار سمی هستند. رایج ترین افزودنی های به کار رفته در پلاستیک عبارتند از:

- BPA: این ماده به طور گسترده برای تولید ظروف غذا و نوشیدنی استفاده می شود. در حال حاضر، اتحادیه اروپا اقداماتی را برای محدود کردن استفاده از BPA و تشخیص خطرات آن برای سلامت انسان شروع کرده است.

پلاستیک کننده ها: اغلب برای انعطاف پذیرتر کردن PVC استفاده می شود. این مواد تقریبا در تمام اشیاء پلاستیکی که ما به طور روزانه استفاده می کنیم، از اسباب بازی های کودکان گرفته تا صندلی ماشین، یافت می شوند.

مواد ضد حریق: به طور گسترده در تجهیزات الکترونیکی به منظور تامین ایمنی آن ها در برابر آتش استفاده می شوند. بعضی از این مواد توسط سازمان ملل متحد ممنوع شده اند. چون هم برای محیط زیست و هم برای مردم خطرناک تلقی می شوند.

انواع زباله های پلاستیکی کدامند؟

پلاستیک ها به سه دسته اصلی تقسیم می شود:

- پلاستیک های کوچک یا ذره بینی که به آن ها میکروپلاستیک می گویند.

- پلاستیک های بزرگ که مگاپلاستیک نامیده می شوند.

- پلاستیک های کلان که تحت عنوان ماکروپلاستیک ها شناخته می شوند.

زباله های پلاستیکی به شکل اولیه یا ثانویه باعث آلودگی محیط زیست می شوند. زباله های اولیه به شکل اصلی خود دیده می شوند و وقتی به اجزای کوچکتر تجزیه می شوند، زباله های ثانویه را تولید می کنند.

آلودگی پلاستیکی چه تاثیری روی محیط زیست دارد؟

مهم ترین ویژگی کیسه های پلاستیکی این است که برای سال ها در طبیعت باقی می مانند و مدت ها طول می کشد تا تجزیه شوند. علاوه بر این وقتی زیر نور خورشید از بین می روند، مواد سمی آن ها وارد خاک می شود و در صورت سوختن مواد سمی را در هوا آزاد می کنند و باعث آلودگی هوای محیط می شود. به گفته محققان، مواد تشکیل دهنده پلاستیک ها برای سلامتی موجودات زنده مضر بوده و باعث سرطان می شود. کیسه های پلاستیکی که به طور بی رویه در سراسر جهان در محل های دفن زباله ریخته می شوند، هکتارها زمین را اشغال کرده و از خود گازهای خطرناک متان و دی اکسید کربن منتشر می کنند. همچنین شیرابه های بسیار سمی آن ها باعث آلودگی محیط زیست می شود.

زباله های حاوی کیسه های پلاستیکی برای سلامت انسان و حیوان خطرات زیست محیطی جدی دارند. اگر کیسه های پلاستیکی به درستی دور ریخته نشوند، می توانند با انسداد مسیرهای آبی بر محیط زیست تاثیر بگذارند. حیوانات هم ممکن است در کیسه های پلاستیکی گیر کرده و غرق شوند. غالبا حیوانات کیسه ها را با غذا اشتباه گرفته و مصرف می کنند و به همین دلیل سیستم گوارش آن ها مسدود می شود. گرفتار شدن حیوانات در زباله های دریایی، از جمله کیسه های پلاستیکی، ممکن است باعث گرسنگی، خفگی، کاهش قدرت باروری و مرگ آن ها شود.

وجود پلاستیک در نزدیکی دریاها چالش های زیادی را ایجاد می کند و مانع توسعه اقتصادی می شود. کیسه های پلاستیکی به دام افتاده در امتداد خطوط ساحلی یک چالش زیست محیطی جدی هستند و اثرات مضری بر صنعت گردشگری دارند. چراکه مانع حضور گردشگران می شوند و درآمدهای گردشگری را کاهش می دهند. همچنین تاثیر منفی روی زیرساخت های کشتیرانی، تولید انرژی، ماهیگیری و پرورش آبزیان می گذارند.

کیسه های پلاستیکی نه تنها جانداران دریایی، بلکه زمین های کشاورزی را هم تهدید می کنند. آن ها مسؤول آلودگی زمین های کشاورزی هستند و منابع گرانبهای زمین را از بین می برند. اگرچه کیسه های پلاستیکی می توانند تولیدات کشاورزی را در سرتاسر جهان کاهش دهند، اما آگاهی چندانی در مورد اقدامات پیشگیرانه مناسب و مؤثر وجود ندارد. در حقیقت، تحقیقات علمی کمی توسط سازمان های بین المللی برای کاهش مصرف روزافزون کیسه های پلاستیکی انجام شده است. استفاده از کیسه های پلاستیکی باید در سطح جهان ممنوع شده و با معادل های زیست تخریب پذیر جایگزین شوند.

پلاستیک ها چگونه بدن ما را آلوده می کنند؟

پلاستیک می تواند با 5 روش وارد بدن شود و سلامتی ما را تحت تاثیر قرار دهد:

ما غذاهای دریایی آلوده به پلاستیک می خوریم

دانشمندان در 114 گونه دریایی ذرات میکروپلاستیک‌ را پیدا کرده‌ اند که تقریبا یک سوم آن ها در لیست غذاهای مصرفی ما قرار می ‌گیرند. بعضی از مواد شیمیایی که برای بهبود عملکرد پلاستیک به آن اضافه می‌شوند، روی غدد درون ریز تاثیر منفی دارند و کارکرد طبیعی هورمون ها را مختل می کنند. همچنین بعضی از آن ها در رشد مغز کودکان اختلال ایجاد می کنند.

مطالعات انجام شده پیرامون اثرات میکروپلاستیک ها بر سلامت انسان بسیار چالش برانگیز است. در حال حاضر، در مورد سطحی از آلودگی که می تواند برای سلامتی مضر باشد، اطلاعات ناچیزی وجود دارد. در پی تحقیقات اخیر، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد اعلام کرد که مردم احتمالا مقادیر ناچیزی میکروپلاستیک از ماهی ها دریافت می کنند. با این حال، دانشمندان همچنان نگران تاثیرات پلاستیک های دریایی بر سلامت انسان هستند.

قبل از اینکه واقعا بتوانیم پیامدهای مصرف ماهی های آلوده را مشخص کنیم، باید تحقیقات بیشتری انجام شود. اما کاملا واضح است که این مواد نمی توانند مکمل خوبی برای رژیم غذایی ما باشند. هر روز که می گذرد، تاثیر منفی غذاهای دریایی آلوده بر سلامت انسان بیشتر می شود، حتی اگر این اثرات هنوز به درستی کشف نشده باشند.

پلاستیک را از طریق بسته بندی ها مصرف می کنیم

BPA در بسیاری از ظروف و بسته بندی های پلاستیکی که در تماس مستقیم با مواد غذایی هستند، وجود دارد. BPA در کبد متابولیزه می شود و بیسفنول A را تشکیل می دهد و سپس از طریق ادرار از بدن ما خارج می شود. فقط برای اینکه بدانید تا چه حد در معرض این افزودنی پلاستیکی قرار دارید، باید بگوییم که BPA در ادرار 95 درصد کانادایی ها یافت شده است. همان طور که ذکر شد، مشکل اصلی این است کهBPA فعالیت غدد درون ریز را مختل می کند. غدد درون ریز انسان بسیاری از عملکردهای ضروری بدن را تنظیم می کنند، از جمله:

- متابولیسم

- ضربان قلب

- هضم

- باروری

این روزها، جنبش‌ های مرتبط با حقوق مصرف ‌کنندگان در سراسر جهان خواستار بسته‌ بندی بدون BPA هستند تا اثرات مضر پلاستیک بر سلامت انسان کاهش یابد.

از طریق بطری های آب، میکروپلاستیک ها را می نوشیم

سازمان بهداشت جهانی (WHO) تحقیق تکان دهنده ای را در سال 2018 میلادی منتشر کرد که نشان می داد در 90 درصد آب های بسته بندی شده میکروپلاستیک ها وجود دارند. در این مطالعه که روی 259 بطری آب انجام شد، فقط 17 مورد فاقد پلاستیک بودند. این روزها اگرچه شواهد زیادی در مورد تاثیر میکروپلاستیک ها روی سلامت انسان وجود ندارد، اما اکثر دانشمندان در مورد این موضوع ابراز نگرانی کرده اند و معتقدند که این مواد می توانند باعث مرگ هزاران گونه جانوری در سراسر جهان شوند و نمی توانند برای سلامتی ما مفید باشند.

پلاستیک را از طریق لباس جذب می کنیم

بله درست خواندید. اخیرا تحقیقی منتشر شده است که نشان می ‌دهد از 100 هزار کیلوگرم الیاف مصرف شده در سراسر جهان 70 درصد آن مصنوعی است. الیاف مصنوعی مانند پلی استر، اکریلیک، ابریشم مصنوعی و نایلون از نفت مشتق شده اند و نوعی پلاستیک محسوب می شوند. میکروپلاستیک ها به طور مداوم از لباس های ما وارد هوا می شوند و ما هر روز آن ها را تنفس می کنیم. بسیاری از پارچه های مصنوعی در طول تولید با هزاران ماده شیمیایی سمی و مضر آغشته می شوند.

پلی استر بدترین نوع پارچه برای پوست است. پوست ما بزرگ ‌ترین و قابل نفوذترین عضو بدن است و می ‌تواند تا 60 درصد موادی را که در تماس مستقیم با آن قرار می گیرند، جذب کند. علاوه بر این، پارچه های مصنوعی به پوست اجازه تنفس نمی دهند و محیط مناسبی را برای رشد باکتری ها فراهم می کنند. این میکروالیاف ها در آلودگی پلاستیکی اقیانوس ‌ها نقش دارند. هر بار که لباس‌ های مصنوعی خود را در ماشین لباسشویی می ‌شوییم، میکروپلاستیک‌ ها از طریق فاضلاب خانگی وارد محیط زیست می‌ شوند. احتمالا هر بار شستشوی لباس می تواند هزاران میکروالیاف را وارد منابع آب کند.

پلاستیک را تنفس می کنیم

تنفس پلاستیک موضوعی است که بسیاری از مردم نیم کره شمالی جهان با آن درگیر هستند، اما خطرات آن برای سلامتی افراد ساکن در نیم کره جنوبی بیشتر است. هر جا که مدیریت زباله ها ضعیف باشد، مردم ناچارند زباله های خود را در هوای آزاد بسوزانند که این کار باعث می شود مواد شیمیایی موجود در پلاستیک وارد هوا شود. بنابراین، هر بار که به طور طبیعی نفس می‌کشیم، این مواد به راحتی وارد بدن ما می شوند.

گزارشی که در ماه مارچ سال 2018 میلادی منتشر شد نشان داد که 5 میلیارد نفر در جهان به سیستم جمع آوری زباله یا دفع کنترل شده آن دسترسی ندارند و تقریبا هر سال 9 میلیون نفر به این دلیل جان خود را از دست می دهند. در اروپا، کوره های زباله سوز وجود دارد که با حداکثر ایمنی کار کرده و گرمای تولید شده از سوزاندن زباله ها را به انرژی تبدیل می کنند. اما متأسفانه، شواهد نشان می دهد که کوره های زباله سوز مقدار زیادی دیوکسین (dioxin) وارد هوا می کنند. دیوکسین، یکی از سمی ترین مواد شیمیایی شناخته شده برای انسان است.

کلام پایانی

بیشتر مواد افزودنی که در پلاستیک ها وجود دارند، برای انسان و محیط زیست بسیار مضرند. اگرچه ما هنوز درباره میزان تاثیرات منفی پلاستیک ها بر سلامت انسان اطلاعات کافی نداریم، اما واضح است که افزایش آلودگی پلاستیکی برای ما مفید نیست. وجود افزودنی های سمی در پلاستیک ها و استفاده مداوم از آن ها نگران کننده است. به همین دلیل، یادگیری و آگاهی از اثرات مضر پلاستیک بر سلامت انسان مهم است و می تواند به مقابله با آن کمک کند. این روزها، کاهش اتکای جامعه به پلاستیک های یکبار مصرف و پیدا کردن مواد جایگزین از اهمیت ویژه ای برخوردار است.