سرگیجه در واقع یک بیماری نیست و یک نشانه است. این نشانه طیف گسترده ای از بیماری ها را در بر می گیرد اما می تواند پزشک را برای پیدا کردن تشخیص مناسب یاری دهد. به طور کلی به احساس سبکی سر یا عدم تعادل سرگیجه گفته می شود که می تواند به مرحله ای برسد تا فرد غش کردن را نیز تجربه کند.

سرگیجه در برخی زمان ها طبیعی است و نگران کننده نمی باشد اما اگر سرگیجه مکررا و طولانی مدت تکرار می شود بهتر است سریعا خود را به پزشک برسانید. در این مقاله قصد داریم با سرگیجه و علل آن بیشتر آشنا شویم.

آنچه در این مقاله می خوانید

- علل سرگیجه

- علائم سرگیجه

- معاینه و درمان سرگیجه

- نکات مراقبتی درباره سرگیجه

- نکات تغذیه ای برای کاهش علائم سرگیجه

علل سرگیجه

علل شایع سرگیجه عبارتند از داروها، میگرن، مصرف الکل و ... است. همچنین می تواند ناشی از مشکل در گوش داخلی باشد، جایی که تعادل در آن تنظیم می شود. شایع ترین علت سرگیجه، سرگیجه موضعی خوش خیم (BPV) است. در این نوع از سرگیجه فرد هنگامی که تغییر حالت می دهد، مثلا از حالت نشسته به حالت خوابیده یا سرپا ایستادن، ... رخ می دهد و کوتاه مدت است.

سرگیجه می تواند به علت بیماری منیر نیز رخ دهد. در این حالت گوش فرد پر از چرک است و دچار وز وز گوش نیز شده. هم چنین مایعات در گوش تجمع پیدا کرده اند . یکی دیگر از دلایل احتمالی سرگیجه، نوروم آکوستیک است. نوروم آکروستیک یک تومور غیرسرطانی است که روی عصبی که گوش داخلی را به مغز متصل می کند، تشکیل می شود.

برخی دیگر از علل احتمالی سرگیجه عبارتند از:

- افت ناگهانی فشار خون

- بیماری های عضله قلب

- کاهش حجم خون

- اختلالات اضطرابی

- کم خونی و کمبود آهن در بدن

- هیپوگلیسمی یا به عبارتی قند خون پایین

- عفونت گوش

- کم آبی بدن

- گرمازدگی

- ورزش بیش از حد

- دریازدگی

در موارد نادر، سرگیجه می‌تواند ناشی از مولتیپل اسکلروزیس، سکته مغزی، تومور بدخیم یا اختلال مغزی دیگری باشد.

علائم سرگیجه

افرادی که دچار سرگیجه می شوند ممکن است احساسات مختلفی را بیان کنند، از جمله:

- سبکی سر یا احساس ضعف

- حس کاذب چرخیدن

- بی ثباتی

- از دست دادن تعادل

- احساس شناور بودن یا شنا کردن

گاهی اوقات سرگیجه با حالت تهوع، استفراغ یا غش همراه است. داشتن طولانی مدت این علائم خطرناک است و سریعا باید فرد به پزشک مراجعه کند. علائم اورژانسی دیگر شامل موارد زیر است :

- ضربه به سر

- سردرد

- گردن درد

- تب بالا

- تاری دید

- از دست دادن شنوایی

- مشکل در صحبت کردن

- بی حسی یا سوزن سوزن شدن

- افتادگی چشم یا دهان

- از دست دادن هوشیاری

- درد قفسه سینه

- استفراغ مداوم

بیشتر بخوانید: آشنایی با اسهال و انواع آن

معاینه و درمان سرگیجه

سوالاتی که پزشک طی معاینه می پرسد شامل موارد زیر است :

- زمانی که رخ می دهد

- در چه شرایطی

- شدت علائم

- علائم دیگری که با سرگیجه رخ می دهد

اگر شرایط مشکوک باشد بررسی عصب و تست های تصویر برداری مانند MRI و یا سی تی اسکن در خواست می شود . در برخی موارد هیچ دلیلی برای سرگیجه مشخص نمی شود.

درمان سرگیجه بر علت اصلی تمرکز دارد. در بیشتر موارد، درمان های خانگی و درمان های پزشکی می توانند علت سرگیجه را کنترل کنند. مثلا:

- مشکلات گوش داخلی را می توان با داروها و تمرینات خانگی که می تواند به کنترل تعادل کمک کند، مدیریت کرد.

BPV را می توان با مانورهایی که می تواند به کاهش علائم کمک کند، برطرف کرد. جراحی یک گزینه برای بیمارانی است که BPV آنها به طور دیگری کنترل نمی شود.

- بیماری منیر با رژیم غذایی سالم کم نمک، تزریق های گاه به گاه یا جراحی گوش درمان می شود.

- میگرن با داروها و تغییر در شیوه زندگی درمان می شود، مانند یادگیری شناسایی و اجتناب از محرک های میگرن.

- داروها و تکنیک های کاهش اضطراب می توانند به اختلالات اضطرابی کمک کنند.

- زمانی که سرگیجه ناشی از ورزش زیاد، گرما یا کم آبی بدن باشد، نوشیدن مایعات زیاد می تواند کمک کند.

نکات مراقبتی درباره سرگیجه

هنگامی که احساس سرگیجه کردید بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید و استراحت کنید تا سرگیجه برطرف شود. به دلیل جلوگیری از بر هم خوردن تعادل و به زمین افتادن و آسیب های دیگر، این مورد اهمیت دارد.

- در صورت لزوم از عصا یا واکر برای ثبات استفاده کنید

- همیشه هنگام بالا و پایین رفتن از پله ها از نرده های دستی استفاده کنید.

- فعالیت هایی را انجام دهید که تعادل را بهبود می بخشد، مانند یوگا و تای چی.

- از جابجایی یا تغییر موقعیت ناگهانی خودداری کنید.

- اگر اغلب بدون هشدار سرگیجه دارید، از رانندگی با ماشین یا کار با ماشین آلات سنگین خودداری کنید.

- از کافئین، الکل و تنباکو خودداری کنید. استفاده از این مواد ممکن است باعث ایجاد سرگیجه یا تشدید آن شود.

- حداقل هشت لیوان آب در روز بنوشید، هفت ساعت یا بیشتر بخوابید و از موقعیت های استرس زا دوری کنید.

- برای جلوگیری از سرگیجه از یک رژیم غذایی سالم متشکل از سبزیجات، میوه ها و پروتئین های بدون چربی استفاده کنید.

- اگر مشکوک هستید که سرگیجه شما ناشی از یک دارو است، با پزشک خود در مورد کاهش دوز یا تعویض داروی دیگر صحبت کنید.

- اگر دچار تهوع همراه با سرگیجه شدید، از داروهای بدون نسخه مانند مکلیزین (Antivert) یا آنتی هیستامین استفاده کنید. این داروها ممکن است باعث خواب‌آلودگی شوند، بنابراین در مواقعی که قصد رانندگی یا ... دارید از آنها استفاده نکنید.

- اگر سرگیجه شما ناشی از گرمازدگی یا کم آبی بدن است، در جای خنک استراحت کنید و آب بنوشید.

نکات تغذیه ای برای کاهش علائم سرگیجه

آب :

کم آبی یکی از علل شایع سرگیجه است. اگر احساس خستگی و تشنگی می کنید و در هنگام سرگیجه کمتر ادرار می کنید، سعی کنید آب بنوشید و هیدراته بمانید.

زنجبیل :

زنجبیل می تواند به تسکین علائم بیماری  های حرکتی و سرگیجه کمک کند. همچنین به درمان حالت تهوع در زنان باردار کمک می کند . زنحبیل را می توان به صورت پودر در چای یا دیگر نوشیدنی ها حل کرد یا می توان آن را به صورت مکمل مصرف کرد.  با این حال، همیشه باید قبل از مصرف هر نوع مکملی، حتی اگر طبیعی باشد، با پزشک خود مشورت کنید.

ویتامین C :

طبق گفته انجمن منیر، مصرف ویتامین C می تواند سرگیجه را در صورت ابتلا به بیماری منیر کاهش دهد. غذاهای غنی از ویتامین C عبارتند از:

- پرتقال

- گریپ فروت

- توت فرنگی

- فلفل دلمه ای

ویتامین E

ویتامین E می تواند به حفظ خاصیت ارتجاعی عروق خونی شما کمک کند. همین مورد باعث می شود ویتامین E  به جلوگیری از مشکلات گردش خون کمک کند. منابع غنی از ویتامین E :

- جوانه گندم

- دانه ها

- آجیل

- کیوی

-  اسفناج

آهن :

گوشت قرمز و پرندگان، لوبیا، سبزی هاییبا برگ تیره و ... منابع غنی از آهن هستند و اگر علت سرگیجه شما به دلیل کم خونی است بهتر است این موارد را در رژیم غذایی خود جای دهید.