بیماری چشمی آب مروارید یا کاتاراکت (Cataract) در اثر کدر شدن عدسی های شفاف در چشم ایجاد می‌شود. برای افرادی که آب مروارید دارند، دیدن از طریق عدسی های کدر کمی شبیه به یک پنجره یخ زده یا مه آلود است. تاری دید ناشی از آب مروارید می‌تواند خواندن، رانندگی اتومبیل (به خصوص در شب) یا دیدن حالت چهره یک دوست را دشوارتر کند. بیماری آب مروارید اکثرا به آهستگی پیشرفت می‌کند و بینایی شما را در ابتدا مختل نمی‌کند. اما با گذشت زمان، در نهایت در میزان و کیفیت دید شما اثر خواهد گذاشت. در ابتدا، نورپردازی بیشتر فضا و عینک های قوی تر می‌توانند به شما در مقابله با آب مروارید کمک کنند. اما اگر پیشرفت این بیماری باعث اختلال در فعالیت های معمول شما شود، ممکن است نیاز به جراحی آب مروارید داشته باشید. خوشبختانه، در حال حاضر جراحی آب مروارید روشی مطمئن و مؤثر است.

بیشتر بخوانید: 20 توصیه مفید برای بهبود و حفظ سلامتی چشم

علائم بیماری آب مروارید

علائم بیماری آب مروارید و نشانه های آن شامل موارد زیر است:

- تاری دید یا دید کم نور

- افزایش مشکل در بینایی در شب

- حساسیت به نور و تابش خیره کننده

- نیاز به نور بیشتر و روشن تر برای خواندن و سایر فعالیت ها

- دیدن "هاله" در اطراف چراغ

- تغییرات مکرر در شماره عینک یا لنزهای تماسی طبی

- محو یا زرد شدن رنگ ها

- دو بینی در هر چشم

در ابتدا، تاری دید ناشی از آب مروارید ممکن است تنها روی بخش کوچکی از عدسی های چشم تأثیر بگذارد و ممکن است شما از آن آگاه نباشید. با پیشرفت آب مروارید، بیشتر قسمت های عدسی چشم شما کدر می‌شود و نور عبوری از آن منحرف می شود. این امر ممکن است منجر به علائم قابل توجه تر شود. در صورت مشاهده هرگونه تغییر در بینایی، برای معاینه چشم با پزشک خود ملاقات کنید. اگر دچار تغییر دید ناگهانی مانند دو بینی یا درد ناگهانی چشم یا سردرد ناگهانی شدید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

علل بیماری آب مروارید

اکثرا بیماری آب مروارید هنگام پیری یا آسیب دیدگی بافت عدسی چشم ایجاد می‌شود. برخی از اختلالات ژنتیکی ارثی که باعث سایر مشکلات سلامتی می شوند، می توانند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهند. آب مروارید همچنین می‌تواند به دلیل سایر شرایط چشمی، جراحی چشم در گذشته یا شرایط پزشکی مانند دیابت ایجاد شود. استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی نیز می‌تواند باعث ایجاد آب مروارید شود. عدسی، جایی که آب مروارید شکل می‌گیرد، در پشت قسمت رنگی چشم شما (عنبیه) قرار دارد. این عدسی ها نور را که به چشم شما منتقل می شود، متمرکز می کند و تصاویر واضحی را روی شبکیه ایجاد می کند - غشای حساس به نور در پشت چشم که مانند فیلم در یک دوربین کار می‌کند.

با افزایش سن، انعطاف پذیری و شفافیت عدسی های موجود در چشم شما کمتر می‌شود و ضخیم تر می شوند. شرایط سنی و سایر شرایط پزشکی باعث می‌شوند که بافت های داخل عدسی تجزیه شوند و به هم بپیوندند و نواحی كوچكی در عدسی کدر شوند. همچنان که آب مروارید در حال پیشرفت است، ناحیه کدر بیش تر می شود و قسمت بزرگی از عدسی را درگیر می‌کند. علل بیماری آب مروارید و بروز آن باعث می‌شود که در هنگام عبور نور از عدسی، نور مسدود شده و مانع از رسیدن تصویری کاملاً مشخص به شبکیه شما شود. در نتیجه، دید شما تار می‌شود.

آب مروارید به طور کلی در هر دو چشم ایجاد می‌‌شود، اما نه به طور مساوی. آب مروارید در یک چشم ممکن است از چشم دیگر پیشرفته تر باشد و باعث ایجاد اختلاف بین بینایی چشم ها شود.

انواع آب مروارید

انواع آب مروارید شامل موارد زیر است:

- آب مروارید مؤثر بر مرکز عدسی (آب مروارید هسته‌ای). ابتلا به آب مروارید هسته ای در ابتدا ممکن است باعث نزدیک بینی بیشتر یا حتی بهبود موقتی در دید شما هنگام مطالعه شود. اما با گذشت زمان، عدسی ها به تدریج ضخیم تر می‌شوند و بینایی شما را بیشتر تار می کنند. با پیشرفت آب مروارید، عدسی ها حتی ممکن است تیره شوند. این امر می‌تواند منجر به مشکل در تشخیص طیف‌های یک رنگ شود.

- آب مروارید مؤثر بر لبه های عدسی (آب مروارید قشری). آب مروارید قشری به صورت سفیدی یا رگه هایی در لبه بیرونی قشر عدسی آغاز می شود. هرچه به آرامی پیشرفت کند، رگه ها به مرکز گسترش می یابند و در عبور نور از مرکز عدسی تداخل می‌کنند.

- آب مروارید مؤثر بر پشت عدسی (آب مروارید زير کپسولي خلفی). آب مروارید زير کپسولي خلفی در یک ناحیه کوچک و مات شروع می‌شود که معمولاً در نزدیکی پشت عدسی، درست در مسیر نور تشکیل می‌شود. آب مروارید زير کپسولي خلفی اغلب در بینایی هنگام مطالعه تداخل ایجاد می کند و دید شما را در نور روشن کاهش می‌دهد و باعث دیدن تابش خیره کننده یا هاله در اطراف چراغ ها در شب می‌شود. این نوع آب مروارید نسبت به انواع دیگر سریعتر پیشرفت می‌کند.

- آب مرواریدی که با آن متولد شده اید (آب مروارید مادرزادی). بعضی از افراد با آب مروارید متولد می‌شوند یا در دوران کودکی آن ها را ایجاد می‌کنند. این نوع آب مروارید ممکن است ژنتیکی باشد یا با یک عفونت داخل رحمی یا تروما همراه باشد. این آب مروارید همچنین ممکن است به دلیل شرایط خاصی مانند دیستروفی میوتونیک، گالاکتوزمی، نوروفیبروماتوز نوع 2 یا سرخچه باشد. آب مروارید مادرزادی همیشه بر بینایی تأثیر نمی‌گذارد، اما در صورت بروز آنها معمولاً بزودی پس از تشخیص جراحی می‌شود.

فاکتورهای خطر بیماری آب مروارید

عواملی که خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش می‌دهد عبارتند از:

- افزایش سن

- دیابت

- قرار گرفتن در معرض بیش از حد نور خورشید

- سیگار کشیدن

- چاقی

- فشار خون بالا

- آسیب یا التهاب چشم قبلی

- جراحی چشم قبلی

- مصرف طولانی مدت داروهای کورتیکواستروئید

- نوشیدن مقادیر زیاد الکل

پیشگیری از بیماری آب مروارید

هیچ مطالعه ای اثبات نکرده است که چگونه می‌توان از بروز آب مروارید پیشگیری یا پیشرفت آن را کند کرد. اما پزشکان فکر می‌کنند که چندین راهکار ممکن است مفید باشند، از جمله:

- داشتن معاینات منظم چشم. معاینه چشم می تواند در تشخیص ابتدای مراحل بیماری آب مروارید و سایر مشکلات چشم کمک کند. از پزشک خود بپرسید که چند بار باید معاینه چشم در سال انجام شود.

- ترک سیگار. در مورد چگونگی قطع مصرف سیگار از پزشک خود بخواهید. داروها، مشاوره و راهکارهایی برای کمک به شما در دسترس هستند.

- سایر مشکلات بهداشتی را مدیریت کنید. اگر دیابت یا سایر شرایط پزشکی دارید که می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهد، برنامه درمانی خود را دنبال کنید.

- یک رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید که شامل بسیاری از میوه ها و سبزیجات باشد. افزودن انواع میوه ها و سبزیجات رنگارنگ به رژیم غذایی، بهره مندی شما را از انواع ویتامین ها و مواد مغذی تضمین می‌کند. میوه ها و سبزیجات دارای آنتی اکسیدان های زیادی هستند که به حفظ سلامت چشم شما کمک می‌کنند. مطالعات ثابت نکرده اند که آنتی اکسیدان ها به شکل قرص می توانند از بروز آب مروارید جلوگیری کنند. اما اخیراً، یک مطالعه بزرگ نشان داد که یک رژیم غذایی سالم و سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی با کاهش خطر ابتلا به آب مروارید همراه است. میوه ها و سبزیجات فواید سلامتی زیادی دارند و روشی مطمئن برای افزایش میزان مواد معدنی و ویتامین ها در رژیم غذایی شما هستند.

- عینک آفتابی بزنید. نور ماوراء بنفش خورشید ممکن است در ایجاد آب مروارید نقش داشته باشد. هنگام خارج شدن از منزل، از عینک آفتابی که می‌تواند اشعه ماورای بنفش B (UVB) را مسدود کند استفاده کنید.

- مصرف الکل را کاهش دهید. استفاده زیاد از الکل می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهد.

بیشتر بخوانید: چرا باید روزانه یک عدد سیب خورد؟

تشخیص بیماری آب مروارید

برای تعیین اینکه آیا شما آب مروارید دارید یا خیر، پزشک سابقه و علائم پزشکی شما را مرور کرده و معاینه چشم را انجام می‌دهد. پزشک شما ممکن است بدین منظور چندین آزمایش را انجام دهد، از جمله:

- سنجش قدرت بینایی. این تست بینایی با استفاده از یک نمودار، سنجش می کند که می‌توانید یک سری حروف را بخوانید یا خیر. یکی از چشمان شما در حالی آزمایش می‌شود که چشم دیگر پوشانده شده است. طبق نمودار حروف به تدریج کوچکتر می‌شوند و پزشک چشم شما تشخیص می‌دهد که دید 20/20 دارید یا بینایی شما علائم اختلال را نشان می‌دهد.

- معاینه با لامپ شکاف. یک لامپ شکاف به پزشک چشم شما اجازه می‌دهد ساختارهای جلوی چشم شما را با بزرگنمایی مشاهده کند. لامپ شکاف میکروسکوپ به پزشک شما این امکان را می‌دهد که ساختارها را در بخش های کوچک مشاهده کند، که تشخیص هرگونه ناهنجاری ریز را آسان تر می‌کند.

- معاینه شبکیه. برای معاینه شبکیه، چشم پزشک شما در ابتدا قطره ای را در چشم شما می ریزد تا مردمک را به طور گسترده ای باز کند (گشاد شدن). این کار به معاینه پشت چشم (شبکیه) کمک می‌کند. با استفاده از لامپ شکاف یا وسیله مخصوصی به نام افتالموسکوپ چشم پزشک شما می‌تواند عدسی های شما را برای علائم آب مروارید معاینه کند.

درمان بیماری آب مروارید

هنگامی که عینک طبی شما نمی تواند دید شما را اصلاح کند، تنها درمان مؤثر برای آب مروارید جراحی است. با چشم پزشک خود در مورد اینکه آیا جراحی برای شما مناسب است یا خیر صحبت کنید. اکثر چشم پزشکان پیشنهاد می‌کنند که وقتی آب مروارید روی کیفیت زندگی شما تأثیر می‌گذارد یا توانایی شما در انجام فعالیت های روزمره طبیعی مانند خواندن یا رانندگی در شب را مختل می‌کند، جراحی آب مروارید را در نظر بگیرید. این وظیفه شما و پزشک است که تصمیم بگیرید چه موقع جراحی آب مروارید مناسب شماست. برای بیشتر افراد، هیچ عجله ای برای از بین بردن آب مروارید وجود ندارد، زیرا هنوز پیشرفت نکرده است. اما آب مروارید در مبتلایان به دیابت می‌تواند به سرعت بدتر شود. وقت بگذارید تا با پزشك خود فواید و خطرات جراحی آب مروارید را بررسی کنید. اگر اکنون تصمیم به جراحی آب مروارید ندارید، چشم پزشک ممکن است معاینات دوره ای را برای پیگیری بررسی کند که آیا آب مروارید در حال پیشرفت است یا خیر. اینکه هر چند وقت یکبار چشم پزشک خود را ملاقات کنید به وضعیت شما بستگی دارد.

درمان بیماری آب مروارید در قالب جراحی، شامل از بین بردن عدسی های کدر و جایگزینی آن با یک عدسی مصنوعی شفاف است. عدسی های مصنوعی که عدسی های داخل چشمی نامیده می‌شوند در همان مکان عدسی های طبیعی شما قرار می‌گیرند. برای برخی از افراد، سایر مشکلات چشمی استفاده از عدسی مصنوعی را ممنوع می‌کند. در این مواقع، پس از رفع آب مروارید، ممکن است بینایی با عینک یا لنزهای تماسی اصلاح شود. جراحی آب مروارید به طور کلی به صورت سرپایی انجام می شود، به این معنی که دیگر نیازی به ماندن در بیمارستان بعد از عمل نخواهید داشت. در حین جراحی آب مروارید، چشم پزشک شما از بی حسی موضعی برای بی حس کردن ناحیه اطراف چشم استفاده می‌کند، اما شما معمولاً در طول عمل هوشیار و بیدار هستید. جراحی آب مروارید به طور کلی بی خطر است، اما خطر عفونت و خونریزی را به همراه دارد. جراحی آب مروارید خطر جداشدگی شبکیه را افزایش می‌دهد. بعد از انجام عمل، برای چند روز ناراحتی خواهید داشت. بهبود به طور کلی طی هشت هفته اتفاق می‌افتد. در صورت نیاز به جراحی آب مروارید در هر دو چشم، پزشک شما بعد از بهبودی از اولین عمل جراحی، آب مروارید را در چشم دوم برطرف می‌کند.