سندرم خستگی مزمن یا CFS (Chronic Fatigue Syndrome) نوعی اختلال است که با خستگی شدید همراه است و با استراحت رفع نمی‌شود. این بیماری همچنین به عنوان بیماری عدم تحمل ورزش یا فعالیت فیزیکی سیستمیک (SEID) یا آنسفالومیلیت میالژیک (ME) نیز شناخته می‌شود. علل سندرم خستگی مزمن هنوز کاملاً مشخص نشده است و معمولا مرتبط با یک مشکل پزشکی زمینه ای در فرد نیست.  برخی از تئوری ها شامل عفونت ویروسی، استرس روانی یا ترکیبی از عوامل است. از آنجایی که هیچ علت مشخصی ندارد و بسیاری از شرایط و بیماری های دیگر می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند. تشخیص سندرم خستگی مزمن دشوار است و هیچ آزمایشی برای تشخیص آن وجود ندارد و فقط پزشک باید هنگام تعیین تشخیص، دلایل دیگر خستگی شما را رد کند. در حالی که قبلاً پذیرش سندرم خستگی مزمن بحث برانگیز بود، اکنون به طور گسترده ای به عنوان یک شرایط پزشکی پذیرفته شده است. سندرم خستگی مزمن می‌تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد، هر چند که در میان زنان 40 و 50 ساله رایج تر است. در حال حاضر درمان اختصاصی وجود ندارد، اما درمان های موجود می توانند علائم آن را تسکین دهند. در این مطلب هر آنچه که شما باید درباره سندرم خستگی مزمن بدانید، از جمله علائم، گزینه های درمانی و چشم انداز این اختلال ذکر شده است. عوارض احتمالی سندرم خستگی مزمن شامل افسردگی، انزوای اجتماعی، داشتن محدودیت ها در شیوه زندگی و افزایش غیبت های کاری است.

بیشتر بخوانید: از بیماری رفلاکس اسید معده به مری بیشتر بدانید

چه عواملی باعث سندرم خستگی مزمن می‌شوند؟

علت سندرم خستگی مزمن ناشناخته است. محققان حدس می زنند كه عوامل مؤثر ممكن است شامل موارد زیر باشند:

- ویروس ها

- سیستم ایمنی ضعیف شده

- استرس

- عدم تعادل هورمونی

همچنین ممکن است که برخی افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به CFS باشند. اگرچه سندرم خستگی مزمن گاهی اوقات می‌تواند بعد از عفونت ویروسی ایجاد شود، اما هنوز هیچ نوع عفونت مشخصی برای ایجاد آن یافت نشده است. برخی از عفونت های ویروسی که در رابطه با سندرم خستگی مزمن مورد مطالعه قرار گرفته اند شامل مواردی هستند که ناشی از ویروس های زیر هستند:

- ویروس اپشتین بار (EBV)

- ویروس هرپس انسانی 6

- وﻳﺮوس رودﺧﺎنه راس (RRV)

- ویروس سرخچه

عفونت های ناشی از باکتری ها، از جمله کوکسیلابورنتی و مایکوپلاسما پنومونیه، در رابطه با سندرم خستگی مزمن نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) نشان داده اند که CFS ممکن است آخرین مرحله از شرایط مختلف، به جای یک وضعیت خاص باشد. در حقیقت، از هر 10 نفر 1 نفر مبتلا به EBV، ویروس رودخانه راس یا عفونت کوکسیلابورنتی شرایطی را ایجاد می كنند كه شرایط و  معیارهای تشخیص CFS را ممکن می‌کنند. علاوه بر این، محققان می‌گویند که افرادی که در اثر هر یک از این سه عفونت علائم شدید داشته اند، در معرض خطر ابتلا به سندرم خستگی مزمن بعدی هستند. افراد مبتلا به CFS بعضی اوقات سیستم ایمنی بدن ضعیفی دارند، اما پزشکان نمی دانند که آیا این مسئله برای ایجاد این اختلال کافی است یا خیر. افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن همچنین گاهی اوقات می توانند سطح هورمونی غیر طبیعی داشته باشند. پزشکان هنوز نتیجه نگرفتند که آیا این هم قابل توجه است یا خیر. خستگی می‌تواند نشانه بسیاری از بیماری ها مانند عفونت یا اختلالات روانی باشد. به طور کلی، در صورت خستگی مداوم یا بیش از حد به پزشک خود مراجعه کنید.

فاکتورهای خطر سندرم خستگی مزمن

سندرم خستگی مزمن بیشتر در بین افراد 40 و 50 ساله مشاهده می‌شود. همچنین جنسیت در CFS نقش مهمی دارد، زیرا زنان دو تا چهار برابر بیشتر از آقایان مبتلا به CFS هستند. دیگر فاکتورهای خطر سندرم خستگی مزمن که ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند عبارتند از:

- ژنتیک

- آلرژی

- استرس (داشتن مشکل در مدیریت استرس ممکن است در ایجاد سندرم خستگی مزمن نقش داشته باشد)

- فاکتورهای محیطی

علائم سندرم خستگی مزمن چیست؟

علائم سندرم خستگی مزمن بسته به فرد و شدت آن متفاوت است. شایعترین علامت آن خستگی شدید است که باعث اختلال در فعالیت های روزانه شما می شود. برای تشخیص CFS، کاهش قابل توجه در توانایی انجام فعالیت های روزمره و خستگی باید حداقل 6 ماه طول بکشد و نباید با استراحت در بستر رفع شود. همچنین شما بعد از فعالیت های جسمی یا ذهنی دچار خستگی شدید خواهید شد که از آن به عنوان ضعف پس از عمل (PEM) یاد می‌شود. این مساله می تواند بیش از 24 ساعت پس از فعالیت ادامه یابد. سندرم خستگی مزمن همچنین می تواند باعث مشکلات خواب مانند موارد زیر را شود:

- بعد از خواب شبانه احساس رفع خستگی نمی کنید

- بی خوابی مزمن

- سایر اختلالات خواب

علاوه بر این، شما همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

- از دست دادن حافظه یا تمرکز

- عدم تحمل ارتوستاتیک (در هنگام بلند شدن از حالت نشسته به ایستاده شما احساس سرگیجه یا ضعف دارید)

علائم جسمی سندرم خستگی مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد:

- درد عضلانی

- سردردهای مکرر

- درد چند جانبه مفصلی بدون قرمزی یا تورم

- گلو درد مکرر

- غدد لنفاوی متورم در گردن و زیر بغل

سندرم خستگی مزمن در برخی افراد به صورت چرخه ای با دوره هایی از بدتر و بهتر شدن، رخ می‌دهد. علائم ممکن است بعضی اوقات حتی کاملاً از بین بروند، که به آن بهبود گفته می‌شود. با این حال، هنوز هم ممکن است علائم بعداً برگردند، که به آن عود گفته می‌شود. این چرخه بهبودی و عود می تواند مدیریت علائم شما را دشوار کند.

بیشتر بخوانید:‌ از کم خونی ناشی از کمبود ویتامین چه می‌دانید؟

چگونه سندرم خستگی مزمن تشخیص داده می شود؟

تشخیص سندرم خستگی مزمن یک شرایط بسیار چالش برانگیز است. براساس آمار موسسات پزشکی، در سال 2015، CFS در حدود 836،000 تا 2.5 میلیون آمریکایی رخ داده است. با این حال تخمین زده می شود که 84 تا 91 درصد هنوز تشخیصی دریافت نکرده اند. هیچ آزمایش پزشکی برای غربالگری CFS وجود ندارد و علائم آن مشابه بسیاری از شرایط دیگر است. بسیاری از افراد مبتلا به سندرم خستگی مزمن بیمار به نظر نمی‌رسند، بنابراین پزشکان ممکن است تشخیص ندهند که آن ها در واقع یک وضعیت خاص دارند. برای تشخیص CFS، پزشک شما علل احتمالی دیگر را رد می کند و سوابق پزشکی شما را بررسی می‌کند. همچنین در مورد مدت و شدت خستگی غیر قابل توضیح شما سؤال خواهد کرد. رد سایر علل احتمالی خستگی شما بخش مهمی از روند تشخیص است. برخی از شرایط با علائمی که شبیه به CFS است عبارتند از:

- مونونوکلئوز عفونی

- بیماری لایم

- مولتیپل اسکلروزیس (ام اس)

- لوپوس (SLE)

- کم کاری تیروئید

- فیبرومیالژیا

- اختلال افسردگی

- چاقی شدید

- اختلالات خواب

عوارض جانبی داروهای خاصی مانند آنتی هیستامین ها و الکل می‌توانند علائم سندرم خستگی مزمن را نیز تقلید کند. به دلیل شباهت های بین علائم سندرم خستگی مزمن و بسیاری از بیماری های دیگر، مهم است که از خود تشخیصی اجتناب کنید. در مورد علائم خود با پزشک خود صحبت کنید. می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید آسایش پیدا کنید.

چگونه سندرم خستگی مزمن درمان می شود؟

در حال حاضر هیچ درمانی خاصی برای سندرم خستگی مزمن وجود ندارد. هر فرد علائم متفاوتی دارد و به همین دلیل ممکن است برای مدیریت این اختلال و تسکین علائم آن به انواع مختلفی از درمان نیاز باشد. با تیمی از ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی کار کنید تا بهترین برنامه درمانی برای شما ایجاد شود. آن ها می‌توانند از مزایای احتمالی و عوارض جانبی درمان سندرم خستگی مزمن با شما صحبت کنند.

علائم پس از عمل (PEM)

PEM زمانی اتفاق می افتد که اعمال جسمی، ذهنی یا عاطفی جزئی منجر به بدتر شدن علائم CFS شوند. علائم بدتر شده معمولاً 12 تا 48 ساعت بعد از فعالیت رخ می دهد و روزها یا حتی هفته ها ادامه می یابند. مدیریت فعالیت ها، می تواند به تعادل استراحت و فعالیت برای جلوگیری از شعله ور شدن PEM کمک کند. شما باید محدودیت های فردی خود را برای فعالیت های ذهنی و جسمی بشناسید، فعالیت های خود را برنامه ریزی کنید و سپس استراحت کنید. برخی پزشکان از استراحت در این محدوده ها به عنوان "پاکت انرژی" یاد می کنند.

درمان های خانگی و تغییر سبک زندگی

ایجاد برخی از تغییرات در سبک زندگی، ممکن است به کاهش علائم شما کمک کند. محدود کردن یا حذف مصرف کافئین می تواند به شما در بهتر خوابیدن و رفع بی خوابی کمک کند. شما باید نیکوتین و الکل را نیز محدود کرده یا از مصرف آن ها خودداری کنید. اگر سندرم خستگی مزمن به توانایی شما در خواب شبانه آسیب می‌زند، سعی کنید از چرت زدن در طول روز خودداری کنید. یک روال خواب مشخص داشته باشید. هر شب در یک ساعت مشخص به رختخواب بروید و هر روز در یک ساعت مشخص بیدار شوید.

داروها

به طور معمول، هیچ دارویی نمی تواند تمام علائم شما را درمان کند. همچنین ممکن است علائم شما با گذشت زمان تغییر کند، بنابراین ممکن است داروهای شما نیز تغییر کنند. در بسیاری موارد، سندرم خستگی مزمن می تواند باعث ایجاد علائم افسردگی شود. ممکن است شما به درمان ضد افسردگی با دوز کم یا مراجعه به یک ارائه دهنده سلامت روان نیاز داشته باشید. اگر تغییر در سبک زندگی باعث خواب آرام در شما نشود، پزشک شما ممکن است داروهای خواب آور را پیشنهاد کند. داروهای کاهش دهنده درد نیز می توانند در مقابله با درد و درد مفاصل ناشی از سندرم خستگی مزمن کمک کنند. در صورت نیاز به درمان دارویی، باید میزان آن ها متناسب با نیاز شما تنظیم شود. با پزشکتان از نزدیک همکاری کنید. برای درمان سندرم خستگی مزمن هیچ برنامه یکسانی برای همه وجود ندارد.

درمان های مکمل و جایگزین

طب سوزنی، تای چی، یوگا و ماساژ ممکن است به تسکین دردهای همراه با سندرم خستگی مزمن کمک کنند. همیشه قبل از شروع درمان های جایگزین یا مکمل با پزشک خود مشورت کنید.

در دراز مدت چه انتظاری می توان از سندرم خستگی مزمن داشت؟

علیرغم تلاشهای تحقیقاتی افزایش یافته، سندرم خستگی مزمن همچنان یک بیماری پیچیده و بدون علت شناخته شده است. میزان بهبودی آن تنها 5٪ است. بنابراین مدیریت سندرم خستگی مزمن می تواند چالش برانگیز باشد. برای سازگاری با سندرم خستگی مزمن، به احتمال زیاد شما نیاز به ایجاد تغییر در شیوه زندگی دارید. در نتیجه، ممکن است افسردگی، اضطراب یا انزوای اجتماعی را تجربه کنید. ممکن است متوجه شوید که پیوستن به یک گروه پشتیبانی بتواند برای شما مفید باشد. سندرم خستگی مزمن در افراد مختلف به شکلی متفاوت پیشرفت می‌کند، بنابراین مهم است که با پزشک خود کار کنید تا یک برنامه درمانی تهیه کنید که نیازهای شما را برآورده کند. افراد زیادی از همکاری با تیم ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی شامل پزشکان، درمانگران و متخصصان توانبخشی سود می برند. اگر با سندرم خستگی مزمن زندگی می‌کنید، CDC توصیه هایی را برای مدیریت و زندگی با آن ارائه می‌دهد. ممکن است پیوستن به یک گروه پشتیبانی و ملاقات با افراد دیگر مبتلا به سندرم خستگی مزمن، برای شما تسکین دهنده باشد. البته گروه های پشتیبانی مناسب همه افراد نیستند و ممکن است متوجه شوید که یک گروه پشتیبانی به جای تسکین، بر استرس شما می افزاید. بررسی کنید و تعیین کنید که چه چیزی می تواند برای شما مناسب باشد.