در همین ابتدا از شما عزیزان تقاضا داریم که تا انتهای مطالب با ما همراه باشید چرا که میخواهیم یکی از بیماری‌های ژنتیکی و پوستی نادر را به شما معرفی کنیم! بیماری داریر نوعی بیماری ژنتیکی و پوستی نادر و اتوزوم غالب است و گاهی به اشتباه با نام کراتوز فولیکولر خوانده می‌شود در حالی‌که ارتباطی با فولیکول مو ندارد. در این بیماری آکانتولیز در پوست باعث ایجاد علایم پوستی می‌شود. ژنی که در به وجود آمدن این بیماری نقش دارد ATP2A2 است که باعث کد شدن پروتئین SERCA2 می‌شود. این پروتئین، سازنده پمپ کلسیمی رتیکولوم اندوپلاسمیک (ER) موجود در تقریباً تمام سلول‌ها و رتیکولوم سارکوپلاسمیک (SR) موجود در سلول‌های عضلانی است. تشخیص بیماری نیز توسط بافت‌شناسی و شرح حال خانوادگی صورت می‌گیرد.

به طور کلی این بیماری نوعی بیماری پوستی است که با لکه‌های زگیل مانند در بدن مشخص می‌شود. لکه‌ها معمولاً زرد رنگ و کمی چرب بوده، به سختی قابل لمس هستند و بوی نامطبوع تندی از خود منتشر می‌کنند. شایع ترین محل‌های ایجاد لک عبارتند از:

پوست سر

پیشانی

بازوها

سینه، پشت

زانو

آرنج و پشت گوش

غشاهای مخاطی نیز می‌توانند تحت تأثیر این اختلال قرار گیرند مانند لکه‌هایی در سقف دهان (کام)، زبان، داخل گونه، لثه‌ها و گلو. از دیگر خصوصیات بیماری داریر می‌توان به ناهنجاری‌های ناخن مانند، رگه‌های قرمز و سفید در ناخن‌ها با بافت نامنظم و حفره‌های کوچک در کف دست‌ها و کف پا اشاره کرد.

به طور معمول لکه‌های زگیل مانندی که مشخصه اصلی این بیماری است، در اواخر کودکی تا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شوند. لازم به ذکر است که شدت بیماری در طول زمان متفاوت است. ظاهر لک‌‌ها تحت تأثیر عوامل محیطی است. همچنین اکثر افراد مبتلا به بیماری داریر در طی تابستان و زمانی که در معرض گرما و رطوبت قرار می‌گیرند، دچار لکه‌های بیشتری می‌شوند. از این رو می‌توان این گونه بیان کرد که نور فرابنفش، آسیب یا اصطکاک جزئی مثل خراشیدگی و مصرف برخی داروها نیز می‌توانند باعث افزایش لکه‌ها گردند.

در برخی موارد، ممکن است که افراد مبتلا به این بیماری از اختلالات عصبی همچون ناتوانی ذهنی خفیف، صرع و افسردگی رنج ببرند. اختلالات یادگیری و رفتاری نیز در افراد مبتلا به بیماری داریر گزارش شده است. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که محققان نمی‌دانند آیا این شرایط که در جمعیت عمومی رایج است، با تغییرات ژنتیکی مرتبط است که باعث بیماری داریر می‌شود و یا اینکه تصادفی هستند. برخی از محققان بر این باورند که مشکلات رفتاری ممکن است با طرد اجتماعی افراد به دلیل لکه‌های پوستی متعدد مرتبط باشد.

لازم است بدانید که نوعی از این بیماری وجود دارد که به شکل خطی یا سگمنتال شناخته می‌شود و به وسیله لکه‌هایی در نواحی موضعی پوست مشخص می‌گردد. در این نوع بیماری، لک‌ها به اندازه بیماری داریر معمولی گسترده نیستند. برخی از افراد مبتلا به فرم خطی این بیماری، ناهنجاری‌هایی را در ناخن دارند که در افراد مبتلا به بیماری داریر کلاسیک دیده می‌شود، اما این ناهنجاری‌ها فقط در یک طرف بدن رخ می دهد. به عبارت دیگر بیماری داریر می‌تواند موجب شود که ناخن‌ها شکننده شوند و به شکل v  درآیند و خطوط قرمز و سفیدی بر روی آن‌ها ایجاد شود.

علل ابتلا به بیماری داریر

علت بروز این اختلال یک نوع جهش ژنی با نام ATP2A2 می‌باشد.. ژن ATP2A2 دستورالعمل‌هایی را برای تولید آنزیمی که به اختصار SERCA2 نام دارد، ارائه می‌دهد. این آنزیم به عنوان یک پمپ عمل نموده که به کنترل سطح اتم‌های کلسیم با بار مثبت (یون‌های کلسیم) در داخل سلول‌ها، به ویژه در شبکه آندوپلاسمی و شبکه سارکوپلاسمی کمک می‌کند. شبکه آندوپلاسمی، ساختاری در داخل سلول است که در پردازش و انتقال پروتئین‌ها نقش دارد. شبکه سارکوپلاسمی نیز، ساختاری در سلول‌های عضلانی است که با آزاد سازی و ذخیره یون‌های کلسیم به انقباض و آرامش عضلات کمک می‌نماید.

در واقع یون‌های کلسیم به‌ عنوان سیگنال برای انجام بسیاری از فعالیت‌هایی عمل می‌کنند که جهت رشد طبیعی و عملکرد سلول‌ها مهم هستند. SERCA2 به یون‌های کلسیم اجازه می‌دهد تا در پاسخ به سیگنال‌های سلولی به داخل سلول وارد شده یا از آن خارج شوند. جهش در ژن ATP2A2 منجر به مقادیر ناکافی آنزیم SERCA2 عملکردی می‌گردد. کمبود آنزیم SERCA2 سبب کاهش سطح کلسیم در شبکه آندوپلاسمی و اختلال در عملکرد آن می‌شود. SERCA2 در سراسر بدن بیان می‌شود اما مشخص نیست که چرا تغییرات این آنزیم فقط روی پوست اثرگذار است!

تعدادی از محققان بر این باورند که که سلول‌های پوست تنها نوع از سلول‌هایی هستند که SERCA2 را بیان می‌کنند و آنزیم “پشتیبان” برای انتقال کلسیم ندارند. این وابستگی به آنزیم SERCA2 ممکن است سلول‌های پوست را به ویژه در برابر تغییرات چنین آنزیمی آسیب پذیر کند. شکل خطی بیماری داریر توسط جهش‌های ژن ATP2A2 ایجاد می‌شود که در طول زندگی فرد به به وجود آمده و فقط در سلول‌های خاصی وجود دارد. این تغییرات، جهش سوماتیک یا پیکری نامیده می‌شوند و ارثی نیستند. هیچ پژوهش شناخته شده‌ای در این مورد گزارشی مبنی بر اینکه افراد مبتلا به شکل خطی بیماری داریر، آن را به فرزندان خود منتقل می‌کنند وجود ندارد.

وراثت

تنها یک کپی از ژن تغییر یافته در هر سلول برای ایجاد این بیماری کافی است. در برخی موارد یک فرد مبتلا، جهش را از یک والد مبتلا به ارث می‌برد. موارد دیگر ممکن است ناشی از جهش‌های جدید در ژن باشد و این شرایط در افرادی رخ می‌دهد که سابقه اختلال را در خانواده خود ندارند. شکل خطی بیماری داریر عموماً ارثی نیست، اما از جهش‌هایی در سلول‌های بدن که پس از لقاح رخ می‌دهد، ناشی می‌شود. به این تغییرات، جهش سوماتیک گویند. وقتی فردی با ژن جهش یافته که بیماری اتوزومال غالب را ایجاد می‌کند صاحب فرزند می‌شود، هر کودک وی 50 درصد شانس دارند ژن جهش یافته را به ارث ببرند.

علائم بیماری داریر

نشانه‌های این بیماری در هر شخصی نسبت به شخص دیگر متفاوت است؛ به گونه‌ای که در برخی از افراد این بیماری بدون علامت می‌باشد و در برخی دیگر به وضوح علائم این بیماری مشاهده می‌شود. از نشانه‌های این بیماری می‌توان به ضایعات به شکل پاپول‌های چرب و فلس مانند و صدفی اشاره کرد که با گذشت زمان شدت این ضایعات تغییر پیدا می‌کند. در برخی از افراد این ضایعات به صورت وسیع و گسترده مشاهده می‌شود. مشاهده خطوط سفید و قرمز در ناخن‌ها می‌تواند از نشانه‌های این بیماری باشد. شایع‌ترین نقاطی که این ضایعات دیده می‌شوند: اطراف گوش‌ها، بین دو کتف، قسمت میانی سینه و زیر سینه و همچنین آرنج و کشاله ران.

گفتنی است که این بیماری نوعی آکانتولیز بوده که بیشتر در نواحی سبوره بدن، اسکالپ و گردن، مرکز قفسه سینه، پشت، و چین‌های پوستی بدن مشاهده می‌شود. همان طور که گفته شد داریر پوسته‌های چرب و زرد-سفید و با بویی تند توأم با پاپول‌های پوسته‌ریز ایجاد می‌کند. همراهی‌های آن در 90 درصد مواقع، موارد زیر می‌باشد:

1- آکروکراتوز وروسی‌فرمیس (ضایعات زگیلی‌شکل دست و پا)

2- ماکول‌های هیپرملانوتیک

3- خارش

4- مشکلات ناخن به صورت قطعات هیپرکراتوتیک زیرناخن.

هم‌چنین در 30-70 درصد موارد هم مورفولوژی غیرمعمول مو و آکنه کونگلوباتا دیده می‌شود.

تشخیص بیماری داریر

این بیماری به طور معمول با ظاهر پوست و همچنین سابقه خانوادگی فرد مورد نظر قابل شناسایی و تشخیص است. گاهی اوقات هم ممکن است با سایر بیماری‌های پوستی اشتباه گرفته شود که احتمال دارد برای تشخیص، نیاز به بیوپسی (نمونه برداری) پوست داشته باشد. منابع تست: آزمایشGenetic Testing Registry (GTR)  اطلاعاتی را در مورد آزمایشات ژنتیکی برای این بیماری ارائه می‌دهد. مخاطب مورد نظر برای GTR، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی و محققان هستند. بیماران با سؤالات خاص در مورد آزمایش ژنتیک باید با یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا متخصص ژنتیک در ارتباط باشند.

عوارض

در مورد پیامدهای این بیماری، بیماران در وهله اول احساس ناراحتی بر روی پوست خود را تجربه می‌کنند. این حالت مایل به قرمز است و به ندرت تحت تأثیر خارش قرار می‌گیرد. به همین ترتیب، پاپول یا جوش می‌تواند ایجاد شود و به طور قابل توجهی زیبایی را کاهش ‌دهد. بیماران از علائم موجود شرمنده‌اند و اعتماد به نفس آن‌ها بسیار کاهش می‌یابد. علاوه بر این، تب و به ندرت تعریق ایجاد می‌شود. بدون درمان این بیماری، تغییرات دراستخوان ها نیز می‌تواند رخ دهد که تأثیر بسیار منفی بر کیفیت زندگی بیمار دارد. استفاده از آنتی بیوتیک ها و کرم های مختلف، می‌توانند در کاهش علائم بیماری داریر مؤثر واقع شوند. عوارض معمولاً فقط در صورت عدم درمان بیماری ایجاد می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

همان طور که گفته شد تغییر در ظاهر پوست از علائم اولیه این بیماری است. بنابراین در صورت مشاهده بایستی توسط پزشک بررسی شود. در صورت وجود پوسته پوسته شدن یا تغییر رنگ پوست، مراجعه به پزشک ضروری است. اگر علائم در طی چندین هفته ادامه داشته باشد یا شدت آن افزایش یابد، مشاوره با پزشک لازم است. از ویژگی‌های بیماری داریر، بروز بی‌نظمی در صورت و همچنین سر است. به منظور روشن شدن علت و همچنین مراقبت‌های پزشکی در مراحل اولیه علائم به پزشک مراجعه شود. متأسفانه در صورت خارش یا احساس تنش بر روی پوست خود، نیاز به عمل جراحی وجود دارد. در صورت وجود ناهنجاری در زخم و همچنین ایجاد مشکلات عاطفی یا روانی، بیمار باید در اسرع وقت توسط پزشک معاینه شود.

روش‌های درمان

راهکارهای بنیادین جهت مدیریت این بیماری ممکن است شامل استفاده از کرم ضد آفتاب، پوشیدن لباس‌های نخی خنک و اجتناب از قرارگیری در محیط‌های گرم باشد. مرطوب کننده‌های حاوی اوره یا اسید لاکتیک می‌توانند پوسته پوسته شدن را کاهش دهند. یک استروئید موضعی با قدرت کم یا متوسط ​​گاهی اوقات برای التهاب نیز مفید است. پوست آسیب دیده ممکن است با بوی نامطبوعی همراه باشد که احتمالاً به دلیل رشد باکتری در بثورات باشد. اگر پوست مشکوک به رشد بیش از حد باکتری‌ها یا پوسته پوسته شدن‌های زیاد باشد، استفاده از ضد عفونی کننده‌ها می‌تواند مفید باشد. از طرفی داروهای موضعی ممکن است شامل رتینوئیدهای موضعی (مانند آداپالن، ژل تازاروتن یا ترتینوئین) باشند.

در واقع رتینوئیدهای موضعی ممکن است هیپرکراتوز را در عرض ۳ ماه کاهش دهند. با این حال، تحریک عارضه جانبی آن است. سایر داروها ممکن است شامل آسیترتین، ایزوترتینوئین، سیکلوسپورین، یا رتینوئیدهای خوراکی (مانند آسیترتین، ایزوترتینوئین) باشند. رتینوئیدهای خوراکی مؤثرترین درمان پزشکی برای بیماری داریر بوده است که منجر به کاهش علائم در 90 درصد افراد مبتلا شده است. با این وجود، استفاده طولانی مدت به دلیل عوارض جانبی محدود گردیده است. درمان‌های دیگر ممکن است شامل آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای از بین بردن عفونت‌های باکتریایی، آسیکلوویر خوراکی برای درمان یا سرکوب عفونت ویروس‌های هرپس سیمپلکس باشد. از جمله روش‌های کمکی دیگر می‌توان به درم ابریژن (پوست سابی)، جراحی الکتریکی و جراحی میکروگرافیک Mohs برای نواحی موضعی اشاره نمود.

بیشتر بخوانید: عفونت خون چیست؟

نور خورشید، گرما و تعریق گاهی باعث شعله ور شدن بیماری می‌شود!

به طور کلی و طبق مباحثی که تال به اینجا مطرح شد، توصیه ما برای جلوگیری از وخیم‌تر شدن بیماری، رعایت کردن این نکات است:

1- استفاده از نرم کننده‌های پوست و مرطوب کننده‌های قوی

2- دوری از نور خورشید و استفاده از ضد آفتاب

3- انتخاب پوشش مناسب و پرهیز از گرما و تعریق

4- استفاده از درم ابریژن و رتینوئید‌ها در ضایعات منفرد مفید است

5- استفاده از آنتی بیوتیک در عفونت‌های ثانویه

6- در موارد شدید از رتینوئید‌های دهانی و آسیترتین و ایزوترتینوئین و سیکلوسپورین استفاده می‌شود.

یافتن متخصص

چنانچه به مشاوره پزشکی نیاز دارید، می‌توانید از پزشکان یا سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی مشورت بگیرید که تجربه این بیماری را دارند. شما ممکن است این متخصصان را از طریق سازمان‌های مربوطه، آزمایشات بالینی یا مقالات منتشر شده در مجلات پزشکی بیابید. اگر نمی‌توانید متخصصی را در منطقه خود پیدا کنید، سعی کنید با متخصصان ملی یا بین المللی تماس بگیرید. آن‌ها می‌توانند شما را از طریق کنفرانس‌ها یا تلاش‌های تحقیقاتی به افرادی که می‌شناسند ارجاع دهند. اگر نمی‌توانید برای مراقبت به آن‌ها مراجعه کنید، برخی از متخصصان ممکن است تمایل داشته باشند با شما یا پزشکان محلی خود از طریق تلفن یا از طریق ایمیل مشورت نمایند.

خلاصه

به عنوان کلام آخر باید گفت که این اختلال نوعی بیماری پوستی بوده که افراد مبتلا به آن، در قفسه سینه، بین دو کتف، اطراف گوش و کشاله ران آن‌ها، دانه‌های جوش (لکه‌های زگیل مانند) ایجاد می‌شود که در برخی از موارد این جوش‌ها بوی بد و نامطبوعی از خود ایجاد می‌کنند. همچنین مسبب بروز بیماری، جهش در ژن ATP2A2 می‌باشد. و در نهایت طبق آمار و ارقام شیوع بیماری داریر در سراسر جهان ناشناخته است به طوری که در اسکاتلند ۱ نفر در هر ۳۰۰۰۰ نفر، در شمال انگلستان ۱ نفر از هر ۳۶۰۰۰ نفر و در دانمارک ۱ نفر در ۱۰۰۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود.