بیماری های روماتیسمی که اغلب زیرمجموعه‌ی عنوان آرتریت (تورم مفصلی) قرار می‌گیرند، از جمله بیماری های خود ایمنی و التهابی می‌باشند که سبب حمله‌ی سیستم ایمنی بدن فرد بیمار به مفاصل، عضلات، استخوان ها و اندام های او می‌شود.

بیماری های روماتیسمی که در بر گیرنده‌ی اکثر گونه های آرتریت و اسپوندیلو آرتریت (بیماری های التهاب ستون فقرات) می‌باشند، معمولا دردناک، مزمن و پیش رونده هستند؛ به این معنا که به مرور زمان این بیماری ها شدت می‌گیرند.

تشخیص و درمان زود هنگام می‌تواند سرعت پیشرفت بسیاری از بیماری های مربوط به روماتیسم را کاهش دهد.

براساس نتیجه تحقیقات موسسه ی ملی بیماری های آرتریت، بیماری های اسکلتی - استخوانی و پوستی، بیش از 100 نوع بیماری روماتیسمی وجود دارد.

شایع ترین انواع بیماری های روماتیسمی

اسپوندیلیت آنکیلوزان

در میان شایع ترین انواع بیماری های روماتیسمی می‌توان از اسپوندیلیت آنکیلوزان Ankylosing Spondylitis (AS)) نام برد. این اختلال، نوع رایجی از بیماری اسپوندیلو آرتریت است که طبق تعریف کالج آمریکایی روماتولوژی به نوعی از آرتریت شناخته می‌شود که ستون فقرات را هدف قرار می‌دهد و در برخی از بیماران به مفاصل دست ها و پاها حمله می‌کند. بیماری اسپوندیلو آرتریت غیر رادیوگرافی (nr-axSpA) حالتی است که بیماری منجر به بروز علائمی مانند درد در قسمت پایین کمر می‌شود اما بر خلاف اسپوندیلیت آنکیلوزان هیچ آسیب قابل رویتی در تصویر برداری  X-ray از بدن فرد بیمار دیده نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی، این بیماری شایع در دوران میانسالی چیست؟

فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا یک اختلال روماتیسمی است که به واسطه‌ی علائمی مانند ایجاد درد فراگیر، مشکلات خواب، خستگی، ضعف حافظه و عدم تمرکز شناخته می‌شود.

نقرس

نقرس نوعی از آرتریت است که باعث تجمع کریستال های ادراری در یک مفصل (غالبا مفصل پهن انگشت بزرگ پای فرد) می‌شود که خود به تورم مفصلی و درد در آن ناحیه می‌انجامد.

آرتریت عفونی

آرتریت عفونی نوع دردناک و ناگهانی از آرتریت است که به وسیله‌ی عفونتی میکروبی یا ویروسی ظاهر می‌شود. این بیماری می‌تواند به سرعت و به طور مکرر به مفاصل آسیب برساند.

لوپوس

لوپوس نوعی بیماری خودایمنی می باشد که تمام بدن فرد بیمار را درگیر می‌کند. در این بیماری سیستم ایمنی بدن فرد به بافت ها و اندام خود او حمله می کند و باعث آسیب رسیدن به مفاصل و اندام های فرد مبتلا می‌شود.

آرتروز

آرتروز شایع ترین نوع آرتریت است که با افزایش سن در ارتباط است. به شکلی که با افزایش سن استخوان ها و غضروف ها تخریب شده و باعث درد و در برخی موارد از کار افتادگی آن ها می‌شود.

آرتریت پسوریازیس

نوع التهابی آرتریت است که برخی از افراد مبتلا به پسوریازیس را درگیر می کند و پوست و مفاصل بیمار را هدف آسیب خود قرار می‌دهد.

آرتریت روماتوئید

یک بیماری التهابی و خود ایمنی می‌باشد و زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن شما به اشتباه به بافت های  بدن خودتان حمله می کند و منجر به تورم مفصلی دردناک می‌شود.

نشانه ها و علائم بیماری های روماتیسمی

انواع مختلف بیماری های روماتیسمی علائم گوناگونی دارند.

در زیر چندی از شایع ترین علائم آرتریت و بیماری‌های روماتیسمی را می‌خوانید:

_درد مفصلی

_تورم مفصلی

_سفتی مفصل که در اوایل صبح حداقل یک ساعت به طول می‌انجامد.

_درد مزمن یا التهاب در یک یا چند مفصل

_احساس گرما یا قرمزی در نواحی مفصلی

_حرکت محدود در مفصل یا مفاصل درگیر بیماری

_خستگی

به علاوه، برخی از بیماری های روماتیسمی به وسيله ی علائم خاص خود شناسایی می‌شوند.

برای مثال، اغلب مبتلایان به لوپوس نوعی از تحریک پوستی را در کنار درد مفصلی همراه با التهاب و خستگی تجربه خواهند کرد.

علل و عوامل خطرزای بیماری های روماتیسمی

متخصصان نمی‌دانند علت بیشتر انواع بیماری های روماتیسمی چیست اما بسته به نوع بیماری روماتیسمی، برخی یا همه ی عوامل زیر می توانند نقش بازی کنند:

_ژنتیک و سابقه ی بیماری در خانواده

_عوامل محیطی

_سبک زندگی افراد

_آسیب و ضربه

_عفونت

_اختلال در سوخت و ساز

_فشار و فرسودگی یک یا چند مفصل

تشخیص بیماری های روماتیسمی

در کل هیچ تست واحدی نمی‌تواند بیماری های روماتیسمی را تشخیص دهد. دکتر فرد بیمار درباره‌ی علائم او جویا خواهد شد و بیمار را برای چک کردن نشانه های قابل مشاهده مانند تورم مفصلی، سفت شدن، قرمزی مفصل فرد معاینه خواهد کرد. اگر پزشک شک کند که فرد به نوعی از بیماری روماتیسمی مبتلا شده دستور انجام یک یا چند تست آزمایشگاهی را خواهد داد تا بتواند برای یافتن ریشه‌ی علائم از آن ها کمک بگیرد.

تست های خون می توانند به یافتن نشانه های التهاب و پادتن ها که با بیماری های خاصی مرتبط هستند و شناسایی عملکرد غیر عادی اندام ها کمک کنند.

تست های تصویری مانند اسکن ها، رادیوگرافی، اسکن MRI  از استخوان ها و مفاصل می توانند به شناسایی التهاب و تجمع مایع کمک کرده و تغییرات در مفصل و استخوان را نشان دهند.

تشخیص تعدادی از بیماری های روماتیسمی مانند بیماری لوپوس، فیبرومیالژیا و لایم دشوار است زیرا علائم آن با حالت دیگر بیماری ها همپوشانی دارند.

پیش بینی روند پیشرفت بیماری های روماتیسمی

پیش بینی روند پیشرفت بیماری های روماتیسمی به نسبت نوع بیماری متفاوت می‌باشد. در برخی از موارد درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان به بهبودی بیماری می‌انجامد.

هیچ درمانی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد اما بیماری پیش رونده ای نیست به این معنا که در طول زمان حاد تر نمی‌شود و درمان ممکن است به تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار یاری رساند. برخلاف دیگر انواع آرتریت، آرتریت عفونی معمولا بیماری حادی نیست و قابل درمان است.

لوپوس یک بیماری مزمن می‌باشد اما بیشتر افراد مبتلا دائما علائم آن را احساس نمی‌کنند و با پیگیری صحیح روند درمان 80 تا 90 درصد افراد مبتلا می توانند بهبود یافته و به زندگی عادی خود برگردند.

طول بیماری های روماتیسمی

تعدادی از بیماری های روماتیسمی مزمن بوده و تا آخر عمر فرد مبتلا را درگیر می‌سازد مانند آرتریت پسوریازیس، اسپوندیلیت آنکیلوزان، آرتریت آرتروز و آرتریت روماتوئید.

دیگر انواع بیماری برای مدت زمان کوتاه تری به طول می‌انجامند به ویژه اگر در اسرع وقت و به طور صحیح درمان شوند. برای مثال، بیشتر موارد بیماری لایم می‌تواند با مصرف آنتی بیوتیک ها در سه یا چهار هفته معالجه شود.

بهبود کامل از زمان شدت گیری بیماری نقرس می تواند یک یا دو هفته طول بکشد. با درمان مناسب بیماری احتمال کمتری دارد عود کند به صورتی که ممکن است چند بار در یک سال اتفاق بیفتد.

آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن و پیش رونده است. آسیب به مفصل استخوان ها عموماً در دو سال اول رخ می‌دهد و هرچه زودتر بیماری فرد تشخیص داده و سریع تر فرآیند معالجه شروع شود نتایج بلندمدت بهتری دارد.

درمان و پیشگیری از بیماری های روماتیسمی

درکنار داروهایی که برای درمان علائمی مانند درد و التهاب استفاده می‌شوند، روش های گوناگونی برای درمان بیماری های روماتیسمی تجویز می‌شود.

درمان های تکمیلی و جایگزین

بسیاری از بیماران دريافته اند که ورزش منظم به داشتن وزن مناسب، قوی تر کردن عضلات، انعطاف پذیری مفاصل و التیام سریعتر بیماری کمک می کند.

برخی افزودن ماساژ به برنامه سلامت خود را موثر می دانند. ماساژ آرام می‌تواند عضلات را شل کرده و به افزایش دامنه حرکتی کمک کند.

به علاوه برخی برای تسکین درد از طب سوزنی و یوگا استفاده می کنند. برای بعضی از مبتلایان به فیبرومیالژی درمان شناختی_رفتاری گفتگو محور در تسکین درد، خستگی موثر واقع شده است.

پیشگیری از ابتلا به بیماری های روماتیسمی

هیچ راه شناخته‌ شده ای برای پیشگیری از بیماری های روماتیسمی خاص وجود ندارد. با این حال، در برخی موارد خودداری یا کاهش محرک های خاص می‌تواند به پیشگیری از عود بیماری کمک کند. برای بیماری لوپوس این به معنای کنترل محرک های رایجی مثل استرس، التهاب، داروهای خاص و نور خورشید است.

برای درمان نقرس، اجتناب از مصرف  داروهای ادرار آور که در درمان فشار خون بالا به کار می‌رود، اجتناب از نوشیدن الکل، مصرف غذاها و نوشیدنی هایی که حاوی میزان بالایی از ماده قندی فروکتوز است (مانند نوشابه) و بسیاری از مواد غذایی که دارای مقادیر زیادی ماده ی شیمیایی پورین هستند مانند گوشت قرمز، ماهیچه و صدف دریایی می تواند کمک کننده باشد.

عوارض بیماری های روماتیسمی

ابتلا به یک بیماری روماتیسمی اغلب فرد را در خطر دچار شدن به عارضه های دیگر نیز قرار می‌دهد. التهاب مزمن‌ می‌تواند به بروز دیگر اختلالات در سلامتی بینجامد‌؛ اختلالاتی چون:

_دیابت

_افسردگی

_بیماری قلبی

_فشارخون بالا

_کلسترول بالا

_بیماری های کلیوی

_مشکلات حافظه

_پوکی استخوان

علل بیماری های روماتیسمی و بیماری های مرتبط با آن

طبق گزارش انجمن اسپوندیلیت در آمریکا در حدود ده درصد افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان گونه ای از بیماری التهاب روده دارند. این بیماری التهاب روده هم شامل ورم و زخم روده ی بزرگ و هم شامل بیماری کرون می‌شود.

بیماری لوپوس عموما به تنهایی بروز می‌کند. با این حال، طبق نتایج تحقیقات انجام شده برخی از افراد مبتلا به بیماری لوپوس علائم شایع برخی از بیماری های بافتی دیگر را نیز تجربه می‌کنند. 20 تا 30 از درصد بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید بعدها دچار بیماری های ریوی می شوند. به علاوه، پوکی استخوان، اضطراب وافسردگی در این بیماران شایع است.

رژیم غذایی مناسب برای افراد مبتلا به بیماری های روماتیسمی

براساس نتایج آخرین تحقیقات، رژیم غذایی گیاه خواری و رژیم غذایی مدیترانه ای نشان داده که درد ناشی از بیماری روماتوئید را کاهش می‌دهد اما هیچ تاثیری بر بهبود سفتی مفاصل و عملکرد فیزیکی ندارد. تحقیقات در مقیاس کوچکی صورت گرفته است؛ بنابراین، وجود این تاثیرات قطعی نیست و هرگونه تغییر در رژیم غذایی بایستی زیر نظر پزشک متخصص تغذیه باشد.

مصرف اسیدهای چرب امگا 3 می‌تواند حساسیت مفاصل را کاهش دهد. عصاره ی آواکادو و روغن دانه‌ی سویا التهاب را کاهش می‌دهد.

گیاه دارویی پنجه شیطان تاثیر ضد التهابی دارد. این گیاه بهتر است با معده خالی مصرف شود. برای افراد باردار و افراد دارای سنگ صفرا ممنوعيت دارد. افرادی که داروهای دیابت، قلبی و رقيق کننده ی خون مصرف می کنند نباید این گیاه را مصرف کنند. اسید گاما لینولئیک که در گل گاوزبان اروپایی، گل پامچال شب و انگور فرنگی سیاه یافت می شود درد و تورم ناشی از بیماری آرتریت روماتوئید را بهبود می‌بخشد.

زنجبیل

زنجبیل تاثیری ضد التهابی دارد. اگر سنگ صفرا دارید یا از رقیق کننده های خون استفاده می‌کنید زنجبیل نباید مصرف کنید. شواهد معدودی مبنی بر تاثیر گیاه کندر هندی بر کاهش التهاب و درد وجود دارد.

در مطالعه ای مکمل متیل‌سولفونیل‌متان درد آرتریت زانو را تسکین داده است اما نباید با رقیق کننده های خون مصرف شود.

زردچوبه می‌تواند درد و سفت شدن مفاصل را تسکین دهد، گرچه مصرف مقادیر زیاد آن برای افرادی که سنگ صفرا دارند و یا از رقیق کننده های خون استفاده می کنند توصیه نمی‌شود.

لیستی از مکمل هایی که محققان به علت تاثیرات نا مساعد و یا ناخالصی موجود در آن ها در دسته مواد خطرزا قرار می‌دهند و برای عدم مصرف آنان هشدارداده اند در زیر آورده شده است:

_گیاه اقونیطون

_گیاه همیشه بهار کوهی

_زعفران مرغزار

_چای کامبوچا

توجه داشته باشید که اگر بیماری روماتیسمی دارید، جهت مصرف هر گونه مکمل، اتخاذ هر درمان جایگزین و رژیم غذایی مناسب با وضعیت بیماری خود و داروهایی که پیش از این یا در حال حاضر مصرف می‌کنید با پزشک خودتان مشورت کنید. روش های بسیاری برای مقابله و درمان وجود دارند که یکی یا بیشتر آن ها می‌تواند برای شخص بیمار مناسب باشد. گام آخر رسیدن به یک وزن مناسب است، زیرا اضافه وزن همه ی انواع آرتریت را تشدید می‌کند.