همه ی ما گاها به خلوت و تنهایی احتیاج داریم و از زیاد بودن در جمع خسته می شویم اما این خلوت کردن همیشه گزینه ی مناسبی نیست که برای ما پیشنهاد شود در حقیقت این تنهایی گاهی اوقات منجر به سرزنش ما می شود. نام علمی خودخوری گفتگوی درونی است. گفتگویی تک نفره که همچون رگباری پیوسته در جهت خود سرزنشی بدون کنترل شخص در جریان است. فرد قادر به ساکت کردن این دیالوگهای تکراری سرزنشگر نیست. این گفتگوی درونی نرمال نوعی اهرم کنترلی انسانی است. عاملی است که انسان بتواند با قدرت کلمات رفتارهای خود را کنترل کند. همان نیرویی که به ما اجازه بروز بعضی رفتارها را نمی دهد و جلوی زبان ما را در گفتن برخی جملات می گیرد.

کمتر کسی وجود دارد که برای مسائل مختلفی که در زنذگی پیش می آید خودش را سرزنش نکند. در حقیقت به زبان ساده تر می توان گفت که همراه شدن با افکار منفی کار ساده ای است، پس پیش از آنکه به این نتیجه برسید که به خاطر بیمارشدن اخراج می شوید یا اگر فراموش کنید به موقع کرایه خانه را پرداخت کنید، بی خانمان می شوید، بدانید که افکارتان به احتمال زیاد به طرز مبالغه آمیزی منفی هستند. یاد بگیرید پیش از آنکه این افکار شما را دیوانه کنند، آنها را شناسایی کرده و اشتباهات فکری تان را با چیز دیگری جایگزین کنید.

معمولا تا بوده همین بوده که چنین اشخاصی به طور مداوم در حال رنجش، سرزنش و مجازات خود هستند و تصور می کنند اطرافیانشان در مورد آن ها قضاوت کرده و آن ها را مورد ارزشیابی قرار می دهند و تصاویر ذهنی و افکار منفی موجود در روان ناخودآگاه افراد خودخور آن ها را کنترل و مدیریت می کنند. هنگامی که فرد دچار خودسرزنشی می شود با کشمکش های روانی و ذهنی فراوانی درگیر است و گاهی برانگیخته و هیجانی شده و برخی اوقات در خود فرو رفته و منزوی می شود که همه این موارد باعث کاهش اعتماد به نفس در آن ها شده و تاثیر مخربی بر جسم و روان آن ها دارد که باید با تمرین مستمر الگو های فکری منفی را محدود کرد.

خودخوری کردن در زنان بیش از مردان است

چندان جای تعجب ندارد که زنان خودشان را بیشتر بخورند زیرا معمولا غیبت کردن در زنان نیز بیشتر است و همین موضوع نشان می دهد که زنان وقت زیادی از زندگیشان را به تفحص در زندگی دیگران می گذرانند و به همین سبب است که معمولا افسرده و ناراحت می شوند و مدام در حال مقایسه خود با دیگران هستند و همه ی این ها به نوعی خودخوری است. اما مردان معمولا عادت به سکوت دارند و اگر افراد ساکتی نیز نباشند با دوستانشان در رابطه با اقتصاد و دلاز گفتگو می کنند. البته همه ی اینها بر پایه ی قوانین علمی نیست.

از طرفی خانم ها شخصیت حساسی دارند و این مورد یکی از ویژگی‌ های چنین افرادی است. خودخوری ممکن است ناشی از ضعف اعتماد به نفس، ضعف عزت نفس، حسادت، شناخته نشدن ظرفیت های فردی و متبلور نکردن ظرفیت های وجودی فرد باشد که یکی دیگر از مشکلات افراد خودخور، منعطف نبودن تفکر و اندیشه های آنهاست. همیشه از اقوام و دوستان قدیمی می ‌شنیدیم که فلانی به‌خاطر خودخوری، "غم ‌باد" گرفته و همه نیز بزرگ شدن گلو را علت این تصورشان عنوان می ‌کردند، درحالی که این باور اشتباه است و هیچ ربطی به خود خوری ندارد.

چگونه دست از خود خوری کردن برداریم و یا به عبارتی خودخوری را درمان کنیم؟

مسلما اولین نفر خودمان هستیم که در این بین عذاب می کشیم و اذیت می شویم پس بهتر است که به فکر درمان باشیم. پایان دادن به نشخوار افکار قدیمی، پیش داوری و پیش بینی فاجعه برای آینده، به زبان ساده است. اما با تمرین مستمر می توان الگوهای فکری منفی را محدود کرد. در ادامه با ۵ روش متوقف کردن این مشکل آشنا می شوید:

- سعی کنید همیشه مثبت باشید. در واقع همراه شدن با افکار منفی کار ساده ایست، پس پیش از آنکه به این نتیجه برسید که به خاطر بیمارشدن اخراج می شوید یا اگر فراموش کنید به موقع کرایه خانه را پرداخت کنید، بی خانمان می شوید، بدانید که افکارتان به احتمال زیاد به طرز مبالغه آمیزی منفی هستند. یاد بگیرید پیش از آنکه این افکار شما را دیوانه کنند، آنها را شناسایی کرده و اشتباهات فکری تان را با چیز دیگری جایگزین کنید.

به احتمال بسیار زیاد این شعار های معروف را زیاد شنیده اید که می گویند حال را دریاب یا در لحظه زندگی کن. اما آیا در واقعیت می شود بدون توجه به ناکامی ها و شکست های گذشته و نگرانی های آینده فقط به این لحظه فکر کرد؟ در جواب شما می گویم بله. به عنوان شخصی که سال های زیادی از عمرش رابا استرس ها و گفتگوهای منفی قوی گذرانده و اکنون بعد از کلی تمرین توانسته تا حدودی در این کار مهارت کسب کند، می گویم که بله می شود! سخت است اما شدنی است.

سعی کنید هر زمان که به سمت تفکار منفی رفتید بلافاصله بعد از این که متوجه جنس افکارتان در جهت اتفاقات گذشته و حلاجی کردن چراها و یاداوری تلخی ها شدید یا در آستانه افتادن در دام نگرانی برای آینده قرار گرفتید مچ ذهنتان رابگیرید و با هوشیاری آن را بسمت لحظه حال و لذت بردن صرف از همان لحظه هدایت کنید. کم کم در این توانایی قدرت پیدا می کنید و زندگی در لحظه برای شما تبدیل به عادت خواهد شد.

- زیاد فکر نکنید! بله درست خواندید زیاده از حد فکر کردن در رابطه به موضوعی شما را فرسوده می کند. هوشیاری نخستین گام پایان دادن به خود خوری است. به طرز فکرتان توجه کنید. وقتی متوجه می شوید دارید وقایع گذشته را بارها و بارها در ذهنتان بازپخش می کنید یا غصه چیزی را می خورید که از کنترل شما خارج است، بدانید که افکارتان کارایی ندارند.

- برای همه چیز برنامه ریزی کنید. این برنامه ریزی می تواند در مورد همه چیز زنذگی تان باشد. فکرکردن به اینکه چگونه می توانید کار متفاوتی انجام دهید یا خطرهای احتمالی سر راه برنامه های خودتان را بشناسید و بدانید چه چیزهایی می توانند کمک کنند در آینده عملکرد بهتری داشته باشید. بیست دقیقه در روز برای اندیشیدن وقت بگذارید و در طول این مدت، به خودتان اجازه غصه خوردن، خود خوری و سبک وسنگین کردن هرچه را که می خواهید، بدهید، اما زمانی که وقتتان تمام شد، به سراغ یک کار موثر بروید. اگر متوجه شدید بیشتر از محدوده مجاز زمانی خود در فکر می روید، به خودتان یاداوری کنید که بعدا می توانید درباره اش فکر کنید.

- اینکه شما مدام به مشکلات خود فکر کنید، کمکی به شما نمی کند و درواقع باید به دنبال راه حل باشید. از خودتان بپرسید قدم بعدی که می توانید برای درس گرفتن از یک اشتباه یا جلوگیری از تکرار آن در آینده بردارید، چیست. به جای اینکه بپرسید: «چرا این اتفاق افتاد؟» بپرسید: «برای آن چه کاری می توانیم انجام دهیم؟»

- تا بوده همین بوده که غصه ی گذشته را خوردن چیزی را درمان نکرده است. تمرین کنید که در زمان حال زندگی کنید، غیرممکن است به فکر گذشته باشید یا غصه آینده را بخورید. به خودتان قول بدهید بیشتر حواستان به اینجا و اکنون باشد. درست مانند هرمهارت دیگری، هوشیاری و توجه نیز نیازمند تمرین کردن است؛ اما به مرور زمان می تواند خودخوری را کاهش دهد.

علائم خودخوری کردن چیست؟

اول از همه به عنوان یک نکته همیشه به یاد داشته باشید که هر عامل خارجی مزاحم را شناسایی کرده و اشتباهات فکری تان را با چیز دیگری جایگزین کنید. هنگامی که فرد دچار خودسرزنشی می شود با کشمکش های روانی و ذهنی فراوانی درگیر است و گاهی برانگیخته و هیجانی شده و برخی اوقات در خود فرو رفته و منزوی می شود که همه این موارد باعث کاهش اعتماد به نفس در آن ها شده و تاثیر مخربی بر جسم و روان آن ها دارد که باید با تمرین مستمر الگو های فکری منفی را محدود کرد.

از علائم و نشانه های این اختلال روانی این است که فرد نسبت به توانایی‌ ها و داشته‌ های خود دید منفی دارد و بیشتر در پی برجسته کردن کمبود‌ های خود است؛ در واقع این ‌گونه افراد نسبت به محرک ‌های محیطی و پیرامونی خود دچار حساسیت ‌های افراطی بوده و همیشه از افسردگی و اضطراب رنج می‌ برند. این افراد همواره در حال رنجش، سرزنش و مجازات خود هستند و تصور می ‌کنند اطرافیانشان در مورد آن‌ ها قضاوت کرده و آن‌ها را مورد ارزشیابی قرار می ‌دهند و تصاویر ذهنی و افکار منفی موجود در روان ناخود آگاه افراد دچار اختلال خودخوری آن‌ ها را کنترل و مدیریت می ‌کنند.

علاوه بر مواردی که در بالا گفته شد یک سری از علائم دیگر نیز می توانند نشان دهنده ی این اختلال باشند. به عنوان مثال هر وقت که شخص دچار خود سرزنشی می ‌شود با کشمکش ‌های روانی و ذهنی فراوانی درگیر است و گاهی برانگیخته و هیجانی شده و برخی اوقات در خود فرو رفته و منزوی می‌شود که همه این موارد باعث کاهش اعتماد به نفس در آن ‌ها شده و تاثیر مخربی بر جسم و روان آن‌ ها دارد که باید با تمرین مستمر الگو‌های فکری منفی را محدود کرد.

بیشتر بخوانید: مهم ترین دلایل نوسانات خلقی در بین زنان کدامند؟

عواقب خودخوری چیست؟

این که ما مدام به خودمان غرولند کنیم و هر روز را بر خودمان تلخ کنیم و سخت بگیریم مسلما نتایج خوبی نصیبمان نخواهد شد و مقصر اصلی بدون شک خودمان هستیم. خود خوری را می توان مانند یک سم در خون دانست. سمی که هر بار که به او فرمان می دهیم، در خون با شدت و سرعت بیشتری جریان پیدا کرده و فرد را از پای می اندازد. سمی که حتی می تواند در صورت شدت زیاد، منجر به مرگ و بیماری های مختلف شود. خود خوری یا همان سرزنش خود، می تواند تمام انرژی شما را از میان ببرد. این مشکل ارتباط کاملا مستقیمی با اعتماد به نفس افراد دارد. اعتماد به نفسی که برای ایجاد آن شاید شما زحمات بسیاری کشیده باشید و با عادت به خود خوری این سرمایه ارزشمند را از میان می برید.

بر اساس مطالعات و یافته ها روانشناسان خود خوری و پایین بودن اعتماد به نفس را کاملا در یک راستا می دانند، به این معنا که فردی که به هر یک مبتلا باشد، به احتمال بسیار زیاد به دیگری هم مبتلا می باشد. این بدین معناست که هر دو در یک دور باطل قرار گرفته اند. خود خوری برای بسیاری از افراد یک عادت است. عادت افراد می تواند از مادر یا پدر به ارث برسد. تاثیر عامل محیط از جمله عوامل مهمی است که در این مورد بسیار پررنگ به چشم می آید. این که افراد دائما خود را مقصر تمام اتفاقات بدانند و از خود در هیچ زمینه ای راضی نباشند، می تواند یک عادت کهنه از کودکی باشد.

یکی دیگر از فاکتورها می تواند یک شکست غیر منتظره بزرگ در زندگی باشد. به این معنا که گاهی یک اتفاق ناگوار که خود مقصر آن بوده ایم، باعث می شود ما در تمام کارهای دیگر هم به دنبال ردپایی از خود باشیم. خودخوری ها و خشمگین شدن ها و جلوگیری افراطی از بروز هیجانات به ضعف قلب و کاهش نیروی حیاتی بدن منجر می شود. این مشکل می تواند باعث از دست رفتن سلامت روحی و قلبی افراد گردد. گفتنی است گاهی افراد در ناراحتی های شدید در پی یک خودخوری طولانی مدت، سکته کرده و حتی فوت کرده اند.

راه های مقابله با خودخوری چیست؟

اولین و مهم ترین مورد این است که زندگی را سخت نگیریم و به چشم گذرگاه موقتی به آن بنگریم. کمی دقیق شوید و ببینید که چقدر دنیا بی ارزش است، روز ها می گذرند و ما در طی هر روز افراد زیادی را از دست می دهیم که همین نشان می دهد این دنیا بی ارزش است و اصلا نباید به خاطر این دنیای فانی غصه خوردن و یا به عبارتی خودخوری کرد. پس تا می توانید با اعتماد به نفس به جلو بروید و از موفقیت نترسید زیرا موفقیت در یک قدمی شماست.